متقاضی تاسیس دفتر خدمات مسافرتی جاده ای باید تابعیتی ایرانی داشته و پیرو یکی از ادیان رسمی مندرج در قانون اساسی کشور باشد.
یکی از خصوصیات مهم در صنعت حمل و نقل کشور، ضابطه مند بودن و رعایت قوانین و مقررات آمره دولت از سوی فعالان این صنعت است. با توجه به اینکه صنعت حمل و نقل و در بحث ویژه ما حمل و نقل مسافران، به طور خاص با امنیت جانی و مالی آنها ارتباط دارد و در صورت نبود ضابطه ای مدون و مشخص، ممکن است هر فرد حقیقی یا شخص حقوقی با تفسیر و استنباط به رای خاص خود در تلاش برای دخالت در این صنعت باشد، در خصوص حمل و نقل مسافران در جاده ها با آیین نامه ها و ضوابط مشخصی روبه رو هستیم.
به طور خاص، این وظیفه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است که قوانین این حوزه را مشخص و ابلاغ کند، اما در مواردی که به طور انحصاری با حمل و نقل جاده ای رو به رو هستیم، وزارت راه و شهرسازی نیز با توجه به وجود سازمان زیرمجموعه اش، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، قواعدی را برای شرکت هایی که علاقه مند هستند در این حوزه فعالیت کنند، وضع می کند، البته این وضعیت با عنایت به قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی و بعدتر قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و استقلال کامل آن متفاوت به نظر می رسد، هرچند که سازمان میراث فرهنگی باید رأسا در این حوزه فعالیت داشته باشد.
مطابق با قانون سابق توسعه ایرانگردی و جهانگردی (ماده هفتم) و سایر قوانین مرتبط، بخشنامه ای در دی ماه سال 94 با عنوان ضوابط تاسیس و فعالیت دفاتر خدمات مسافرتی جاده ای تدوین و ابلاغ شد. این بخشنامه ضمن تعریف و تبیین حوزه فعالیت دفاتر خدمات مسافرتی، شرایط و نحوه عملکرد آنها را مشخص می کند.
از منظر این بخشنامه، دفاتر خدمات مسافرتی جاده ای با مجوز اداره کل سازمان راهداری هر استان به منظور تنظیم برنامه های مسافرتی، فروش بلیت مسافر به نمایندگی از طرف شرکت های مسافربری، ذخیره صندلی ناوگان واحدهای مسافربری و سوار و پیاده کردن مسافران در بین راه، به کار گرفته می شوند.
مجوز فعالیت برای هر دفتر خدمات مسافرتی جاده ای سه سال است که البته این مدت قابل تمدید است؛ طبق بخشنامه فوق الذکر، تاسیس و فعالیت دفاتر خدمات مسافرتی جاده ای در محل هایی امکان پذیر است که هیچ گونه واحد مسافربری دیگری وجود نداشته باشد. در صورت وجود واحد مسافربری در محل مورد تقاضا، پذیرش درخواست متقاضی منوط به موافقت اداره کل استان با شرایط خاص خود خواهد بود.
متقاضی تاسیس دفتر خدمات مسافرتی جاده ای باید تابعیتی ایرانی داشته و پیرو یکی از ادیان رسمی مندرج در قانون اساسی کشور باشد؛ بنابراین ارائه این خدمات به غیر ایرانیان به کلی ممنوع است.
دفاتر چه ویژگی هایی باید داشته باشند؟
محل دفتر باید در مجاورت مسیر سفر وسایل نقلیه باشد و تجهیزات سرمایش و گرمایش آن مناسب بوده، تجهیزات رایانه ای برای رزرو و ارائه بلیت به تعداد لازم داشته و سایر موارد دیگر مورد نیاز را نیز دارا باشد. برای مثال محل دفتر نمی تواند کمتر از 30 متر مربع مساحت داشته باشد.
مطابق با بخشنامه، استفاده از نام واحد مسافربری برون شهری مجاز از سوی دفتر، مستلزم وجود قرارداد همکاری بین این دفتر و واحد مسافربری مربوطه و همچنین اخذ رضایت نامه از صاحب نام است. برای این منظور اسامی دفاتر باید از دفتر حمل و نقل مسافر استعلام کرده و پس از موافقت دفتر مورد نظر، نسبت به نام گذاری اقدام کنند.
دفتر خدمات مسافرتی جاده ای مجاز به استفاده از عنوانی غیر از عنوان دفتر خدمات مسافرتی جاده ای به انضمام پسوند مورد تایید سازمان نیست. نکته قابل ذکر این است که تمدید مجوز فعالیت که پیش تر بیان شد، سه ساله خواهد بود و مستلزم رعایت آخرین ضوابط ابلاغی و ارائه مفاصا حساب مالیاتی و قرارداد معتبر فروش بلیت با واحدهای مسافربری است.
ضوابط فعالیت کدام است؟
متقاضی این دفاتر باید به طور تمام وقت در محل دفتر حضور داشته باشد و نمی تواند به شغل دیگری پرداخته و در محل دیگری فعالیت کند. به عبارت دیگر، تنها شغل او باید همین کار باشد، البته متقاضی می تواند برای اداره امور دفتر شخص دیگری را به ادارات حمل ونقل هر استان معرفی کند و این شخص باید تمام شرایطی را که خود متقاضی باید واجد آنها باشد، داشته باشد.
دفتر می تواند ضمن عقد قرارداد با هر یک از واحدهای مسافربری سراسر کشور که از اداره کل استان ها مجوز فعالیت معتبر دارند، بلیت آن واحد مسافربری را به نمایندگی از طرف او فروخته و به مسافران تحویل دهد اما اجازه صدور وضعیت را نخواهد داشت.
وسایل نقلیه عمومی مسافربری بین شهری می توانند برای سوار و پیاده کردن مسافر در مقابل دفتر توقف کنند. نکته مهم اینکه مسوولیت بروز هر گونه اعمال خلاف مقررات، ضوابط ابلاغی و غیره در دفتر به عهده شخص دارای پروانه فعالیت است. بدیهی است مسوولیت تخلفات حمل و نقلی برعهده شرکت صادرکننده صورت وضعیت خواهد بود.
ضمانت اجرای عدم رعایت قانون
در صورت از بین رفتن شرایط مقرر در ضوابط بالا، فعالیت دفتر تا زمان رفع نقص (که زمان رفع نقص نباید از 3 ماه بیشتر باشد) متوقف خواهد بود و در غیر این صورت پروانه باطل می شود. همچنین در صورت عدم رعایت بخشنامه، یک نوبت تذکر کتبی و دفعه دوم تعلیق فعالیت تا سه ماه و بار سوم تعطیلی از 6 ماه تا یک سال و در صورت تکرار، ابطال دائم مجوز فعالیت از مجازات های تعیین شده برای مسوول دفتر است.
نویسنده: احمد پنجه پور – وکیل پایه یک دادگستری
