کوهستان پرآو (به کردی: په ڕاو، به معنای پرآب) کوهی در شمال شرق کرمانشاه، با طول تقریبی 80 کیلومتر و وسعت 880 کیلومترمربع بخشی از رشته کوه زاگرس در غرب ایران است.
قله پرآو با ارتفاع 3405 متر از سطح دریا بلندترین قله این کوهستان و یکی از 1515 قله بسیار برجسته جهان به شمار می رود و در شمال شرقی شهر کرمانشاه واقع شده است. کوه های این منطقه دارای یکی از عمیق ترین لایه های لایم استون کره زمین است. همچنین بعلت فشارهای ناشی از کوهزایی آلپی شکاف های بسیاری پیدا کرده است، به همین علت عمیق ترین غارهای ایران مانند غارهای پراو، جوجار و چاه غار قلا در این کوهستان قرار دارند.
خط الراس اصلی و مرتفع این کوهستان دارای قلل متعددی است که اکثرا ارتفاعی بالاتر از 3000 متر دارند. جهت این کوهستان از غرب به شرق امتداد یافته است و به ترتیب شامل قلل: خرامان، قته چرمی، پرآو، نمازگاه، شاودالان، سه کل، زنهان، بیستون، بان برزه و … است. عبور از خط الراس های پرآو عمدتا در بسیاری از مکان ها حالت فنی دارند و عبور از بعضی از قسمت های آن ها احتیاج به طناب و ابزارگذاری دارد به خصوص در قلل خرامان، قته چرمی، سه کل و بیستون.
دیواره بیستون اورست صخره های جهان
دیواره بیستون که در کوهستان پرآو (کوه بیستون) واقع شده است با ارتفاع 1200 متر و وسعت بیش از 5000 متر، در میان فنی ترین دیواره های سنگنوردی جهان جای داشته و به اورست صخره های جهان مشهور بوده و مرتفع ترین دیواره ایران و پنجمین دیواره مرتفع جهان است.
همچنین میراث جهانی “کتیبه بیستون” به عنوان بزرگ ترین سنگ نبشتهٔ جهان و نخستین متن شناخته شدهٔ ایرانی در دامنه های جنوبی این کوهستان قرار دارد.
غار پرآو اورست غارهای جهان
غار پرآو یکی از غارهای عمودی برتر جهان و یکی از ویژگی های منحصر به فرد آن وجود دهانه غار در ارتفاع 3050 متری از سطح دریا است. این بالاترین سطح در بین تمام غارهای دنیا است، از این رو به اورست غارهای جهان مشهور است.
این غار با درجه سختی پیمایش D5 از دشوارترین غارهای جهان از نظر غارنوردی به شمار می رود. برخی محققان این غار را دشوارترین غار جهان به لحاظ پیمایش ذکر کرده اند. در سال 1388 غار پراو توسط سازمان حفاظت محیط زیست ایران به عنوان اثر طبیعی – ملی به ثبت رسید. اولین بنیاد غارنوردان کشور انگلستان بنیاد بین المللی پرآو نام دارد که در سال 1974 توسط “David Judson” پس از بازگشت از اکتشاف پرآو نامگذاری شده است همچنین، کتابی نیز با عنوان غار پرآو Ghar Parau توسط وی در خصوص غار پرآو در سال 1972 در کشور بریتانیا به چاپ رسیده است. تا کنون چندین نفر در این غار جان خود را از دست داده اند از این رو لقب غار قاتل به آن داده شده است.
غار جوجار عمیق ترین غار آسیا در کوهستان پرآو در ضلع شرقی قله پراو و ضلع شمالی قله شاودالان قرار دارد که در شهریور 94 به عنوان عمیق ترین غار ایران شناخته شد. به این ترتیب رکورد عمیق ترین غار ایران که در اختیار غار پراو بود پس از حدود نیم قرن شکسته شد. یک اکسپدیشن بین المللی در مرداد 95 جهت ادامه اکتشاف و ادامه پیمایش در عمق بیش از 806 متری غار آغاز شد. در سوم شهریور 95 اعلام شد که کاشفان این غار موفق شده اند به اعماق بیش از 1000 متری غار جوجار دسترسی یابند به این ترتیب ایران به عنوان یست و یکمین کشور جهان که دارای غاری با عمق بیش از 1000 متر است معرفی شد.
قلا، دومین چاه غار عمیق جهان
غار قلا در انتهای فلات کوهستان پرآو و در ارتفاع 2800 متری از سطح دریا قرار گرفته است، در آخرین روز تابستان 1395 و پس از چند برنامه اکتشافی، و با حدود 700 متر طناب ریزی توسط تیم غارنوردی سورنا به سرپرستی یوسف سورنی نیا، عمق نهایی این چاه غار 562 متر اعلام و بدین ترتیب غار قلا دومین چاه غار عمیق جهان به شمار می رود.
پناهگاه های کوهستان پرآو
در دامنه های کوه پرآو تا کنون سه جان پناه ساخته شده است. جان پناه بزرگ پرآو که در میدان پراو و در سال 1359 تا 1360 شمسی و با هزینه 45 هزار تومان توسط کمیته پناهگاه های هیئت کوهنوردی استان کرمانشاه ساخته شده است. این پناهگاه با مساحتی حدود 32 متر مربع و ظرفیت خواب حدود 15 نفر در ارتفاع حدود 3100 متری و بسیار نزدیک به دهانه ورودی غار عمیق پراو است.
جان پناه غار یک شبه، جان پناه دیگری در جبهه جنوبی قله پراو است که در سال 1359 در مسیر صعود قله شیخ علی خان و در ارتفاع 2720 متری با هزینه 10 هزار تومان ساخته شده است. مساحت آن حدود 9 متر مربع و ظرفیتش حدود 8 نفر برای خواب است.
جان پناه فلزی گردنه شنل هم در سال 1362 توسط فدراسیون کوهنوردی در مسیر صعود به قله شاودالان و بر روی گردنه 2700 متری شنل ساخته شده است. مساحت و ظرفیت آن به ترتیب 10 متر مربع و حدود 8 نفر برای خوابیدن است.
سراب ها و چشمه های پرآو
1. سراب بیستون: این سراب در 30 کیلومتری شمال شرقی شهر کرمانشاه و در دامنه کوه بیستون قرار دارد. وجود طبیعت زیبا، درختان چنار سر به فلک کشیده و آثار تاریخی منحصر به فرد در پیرامون سراب آن را به یکی از پرجاذبه ترین و زیباترین سراب های ایران مبدل کرده است.
2. سراب برناج: سراب برناج در دامنه کوه بیستون در دامنه رشته کوه های پراو و منطقه حفاظت شده بیستون قرار دارد. سراب «برناج» به عنوان یکی از هفت اثر طبیعی استان کرمانشاه به عنوان یک اثر طبیعی در لیست میراث ملی به ثبت رسیده است.
3. سراب نجوبران: از جنوب به کوه پرآو، ودره گل دره و از جنوب غربی به دره سیراوله محدود می شود سراب نجوبران به دلیل برخورداری از جاذبه های طبیعی متنوع و کم نظیر یکی از سراب های بسیار زیبای استان کرمانشاه است و هر ساله پذیرای سیل بی شماری از گردشگران از سراسر کشور است. قلمرو این سراب طبیعی، زیستگاه گونه های نادر گیاهی و جانوری است.
4. سراب طاقبستان
5. سراب سرابله
6. چشمه دوزه ری: در میان دره ای معروف به دوزه ری و در مسیر صعود به قله پراو واقع شده است.
7. چشمه گردل: در مسیر صعود به قله شودالان واقع شده است.
8. چشمه پونه (کینی پونله): در مسیر صعود به قله شودالان واقع شده است.
9. چشمه کانی کره: در مسیر تنگه بزازخانه و تنگ ریواسه و صعود به گردنه شنل و قله شاودالان قرار گرفته است.
10. چشمه سیروله
11. کانی خور خور
زیست بوم پرآو
منطقه حفاظت شده بیستون بخشی از کوهستان پرآو است، در سال 1393 برنامه ایجاد اکوپارک «پرآو»، در منطقه حفاظت شده بیستون بعنوان جاذبه طبیعی بی نظیر در خاورمیانه مطرح شد.
اکوسیستم این منطقه شامل پوشش گیاهی نظیر بلوط، آلبالو وحشی، زالزالک، گلابی وحشی، بنه و پستاندارانی چون کل و بز، گرگ، پلنگ، گورکن، گربه جنگلی، خرس قهوه ای، قوچ و میش، گرگ آسیایی، شغال، روباه و گراز، کفتار، گورکن، خارپشت، خرگوش و … است.
پی نوشت: این نوشته با استفاده از مطالب ویکی پدیا تنظیم و منتشر شده است.
