گردشگری روستایی چیست؟

گردشگری روستایی (به انگلیسی: Rural tourism)، عملی است برای جذب گردشگران به یک منطقه، در اصل برای اهداف کشاورزی.

گردشگری روستایی با جذب گردشگران به مناطق روستایی باعث ایجاد شکلی از آرامش روحی و روانی در آن ها شده که به دنبال روند رو به رشد نوعی گردشگری است که هم آموزشی و هم تفریحی است. همچنین این نوع از گردشگری گزینه دیگری برای تنوع فعالیت های کشاورزان / کارآفرینانی است که مایل به فعالیت های کشاورزی / مهمان نوازی در مزرعه خویش بوده و این امر فعالیت های اقتصادی بیشتری را در مناطق روستایی به ارمغان می آورد.

به طور کلی تصوری که از گردشگری وجود دارد، این است که برای شکل گیری گردشگری نیاز به محرک ها و عناصر بزرگی است که بتواند جذب توریسم کرده و سبب ماندگاری گردشگر شود. در واقع آنچه از گردشگری و فعالیت های آن در اذهان تداعی می شود، گردشگری فعالیتی است که نیاز به سرمایه و امکانات زیرساختی فراوانی دارد. این تصویر گردشگری توده ای ممکن است کارآفرینان کوچک را که توریست را به عنوان یک گزینه جایگزین برای افزایش درآمد خود در نظر می گیرند، از بین ببرد. با این حال، گردشگری روستایی را می توان در یک مقیاس کوچک، کم اثر از منظر اثرات نامطلوب زیست محیطی، آموزش محور وبا فعالیت های تفریحی مشاهده کرد.

گردشگری روستایی زیرمجموعه ای از صنعت بزرگ تری به نام گردشگری روستایی است که شامل استراحتگاه ها، سایت های بازار کشاورزان، تورهای غیر گردشگری روستایی، غیرانتفاعی و دیگر فعالیت های اوقات فراغت و پذیرایی از مهمان بوده که گردشگران را به حومه ها جذب می کند.

گردشگری روستایی یک مفهوم ترکیبی است که ادغام عناصر دو صنایع پیچیده، کشاورزی و سفر / گردشگری به منظور ایجاد و گسترش بازارهای سودآور جدید برای محصولات کشاورزی و خدمات در مزرعه و تجارب سفر برای گردشگران در یک بازار بزرگ منطقه ای است. اگر چه یک تعریف واحدی از گردشگری روستایی به طور گسترده و شناخته شده وجود ندارد، اما گردشگری روستایی شامل در هم تنیدگی مفاهیم مهم بازاریابی و توسعه اقتصادی است که امروزه در حال گسترش است.

زمان بسیار مناسبی است برای فعالیت استارت آپ های روستایی که کمک بزرگی به گردشگری روستایی نیز خواهد بود. ایده های نوین در حوزه خدمات می تواند باعث تأثیر مثبتی در این حوزه باشد.

گردشگری انواع متعددی دارد که یکی از بخش های آن روستا گردی یا گردشگری روستایی است. در این نوع از گردشگری، گردشگران به روستاها سفر می کنند و با جاذبه های گردشگری، آداب و رسوم، معماری خانه ها، صنایع دستی و … مختلف هر روستا آشنا می شوند.

تاریخچه گردشگری روستایی

گردشگری روستایی جزو اولین سبک های سفر بود که گردشگران به آن توجه کردند. این سبک از گردشگری به دلیل دسترسی به طبیعت، بسیار برای گردشگران محبوبیت داشت اما گردشگری روستایی به صورت رسمی در جهان از سال ۱۹۴۵ و با شروع روش های آسان حمل و نقل شروع شد.

در ایران هم کمتر از یک دهه است که روستاهای زیادی به دلیل داشتن جاذبه های گردشگری زیبا مورد توجه گردشگران قرار گرفته اند و با توجه به اینکه امکانات اقامت در روستاها و راه های رفت و آمد به آن ها راحت تر شده است تقاضای سفر به این منطقه ها رشد خوبی پیدا کرده است. از مهم ترین قطب های گردشگری می توان به روستای گردشگری لرد در استان اردبیل، کندوان در آذربایجان شرقی، ابیانه در نطنز استان اصفهان اشاره کرد.

انواع گردشگری در روستاها

گردشگری در روستاها هنوز تعریف درستی در روش های سفر ندارد و دسته بندی مشخصی برای انواع آن وجود ندارد. اما با این حال به چند نوع تقسیم می شود و گردشگران هر کدام، اهداف مختلفی برای سفر به روستاها دارند.

گردشگری کشاورزی

یکی از سبک های گردشگری روستایی، گردشگری کشاورزی است. تصور کنید گشت و گذار در مزرعه های کشاورزی، تجربه کار و کمک به کشاورزان چقدر لذت بخش است.

طبیعت گردی یا اکوتوریسم

طبیعت گردی یا اکوتوریسم پر طرفدار ترین نوع از روستاگردی است که در آن سفر برای دیدن طبیعت انجام می شود. گردشگران در این سبک از سفر برای دیدن و لذت بردن از طبیعت روستا به آن جا سفر می کنند.

گردشگری فرهنگی

هر کدام از روستاها فرهنگ و رسم های جالبی در مراسم های مثل عروسی، عزاداری، شب یلدا، عید نوروز و عیدهای مذهبی دارد و همین موضوع از دلایل خوب سفر به آن هاست. بسیاری از گردشگران برای آشنایی با معماری خانه های روستایی، آداب و رسوم و فرهنگ های مختلف به روستاها سفر می کنند که به این سبک از سفر، گردشگری فرهنگی می گویند.

گردشگری روستایی

به عمل و فرآیند گذران وقت در خارج از خانه که به منظور تفریح، آرامش و لذت انجام شود و هدف کسب درآمد و اشتغال در آن مطرح نباشد، گردشگری و به افراد شامل این تعریف، گردشگر گفته می شود. گردشگری محصولی از تمهیدات اجتماعی جامعه مدرن است که از سدهٔ ۱۷ به دنبال پیدایش طبقه متوسط، به طور گسترده در اروپای غربی آغاز شده است. البته گردشگری با هدف زیارت پیشینه به مراتب قدیمی تری دارد اما دیگر انواع گردشگری را می توان حاصل توسعه جوامع مدرن دانست.

اهمیت و هدف های سفر به روستا

احترام به فرهنگ ها و آداب و رسوم قدیمی روستاها و جامعه ها یکی از اصلی ترین هدف های سفر به روستاهاست. یکی دیگر از مسائلی که باعث اهمیت گردشگری روستایی شده است اشتغال زایی، کمک به وضعیت اقتصادی روستاییان، تشویق آن ها به مهاجرت معکوس و حفظ ریشه های فرهنگی این منطقه هاست.

از آنجایی که آماده کردن امکانات در روستاها و شرایط سفر به آن ها هزینه زیادی برای دولت ها ندارد و ورود گردشگران به روستاها باعث عرضه و تقاضا و بازار کار می شود، بسیاری از روستایی ها به دیار خود برگشته اند و خانه هایشان را هم به اقامتگاه های بوم گردی تبدیل کرده اند و از طریق ارائه خدمات به گردشگران داخلی و خارجی امرار معاش و کسب درآمد می کنند.

گردشگری روستایی در ایران

در ایران تاکنون از گردشگری روستایی به عنوان یک وسیله جهت رفع مشکلات روستاییان یا حفاظت از محیط زیست استفاده نشده و تنها تعداد معدودی از روستاها مانند ماسوله، ابیانه، اورامان، کندوان و … در طول سال های اخیر مقصد گردشگران بوده است.

روستاهای با قابلیت گردشگری در ایران

با توجه به تنوع اقلیم و آب و هوا در ایران، روستاهای بیشماری می توان یافت که زمینه جذب گردشگر را دارند. همچنین جذب گردشگر می تواند تأثیر زیادی بر رشد روستا داشته باشد. به عنوان نمونه می توان به روستای شاندیز مشهد اشاره کرد که هم اکنون به شهر تبدیل شده است و سالانه پذیرای میلیون ها گردشگر است.

• روستای گردشگری لرد در شهرستان خلخال استان اردبیل با دارا بودن قدمتی چند هزار ساله با جاذبه های گردشگری متنوع نظیر: چشمه و آبشار سیبیه خانی، غار سنگی کوخول عنبر، امامزاده محمد، دشت گل های شقایق، منطقه گردشگری طالشه درق و فعال ترین روستا در گردشگری روستایی در استان اردبیل
• کندوان در آذربایجان شرقی با دارا بودن خانه های پلکانی و معماری منحصر به فرد در جهان
• روستای تاریخی ابیانه ثبت شده در آثار ملی
• روستای انبوه رودبار استان گیلان میزبان جشنواره برداشت انار، فعال در گردشگری کشاورزی
• روستاهای منطقه اورامان در غرب ایران
• اولسبلنگاه ماسال استان گیلان منطقه اورامان

گردشگری تالاب و نیشکر

پرنده نگری یکی از شاخه های جذاب در اکوتوریسم به حساب می آید. در ایران با اجرای تورهایی در تالاب ها و مناطق حفاظت شده این مدل از گردشگری رو به گسترش است. برپایی جشنواره هایی همچون جشنواره برداشت نیشکر و تالاب گردی از جمله رویکردهای گردشگری کشاورزی در ایران است.