تاثیر اینترنت بر روابط فردی و اجتماعی آدم ها

امروزه افراد به لطف شبکه های اجتماعی اینترنتی به ویژه فیسبوک و پیامهای نوشتاری آن نسبت به دورانهای گذشته بیشتر با یکدیگر در ارتباط می باشند. اما بنا به گفته دکتر شری تورکل، روانشناس اجتماعی موسسه ماساچوست، با وجود این امکانات، افراد در زندگی شخصی خود تنهاتر شده اند و از یکدیگر فاصله گرفته اند. این حالت نه تنها روابط آنلاین را تغییر می دهد بلکه بر ارتباطات شخصی ما نیز تاثیر می گذارد.

تورکل در کتاب جدید خود “تنهایی جمعی” در باره تاثیر شبکه های اجتماعی آنلاین و فرهنگ نوشتاری اینترنتی بر نحوه برقراری ارتباط با اجتماع، والدین و دوستان توضیح می دهد. این کتاب بر اساس فرا تحلیلی هایی از افراد و خانواده های مورد مطالعه و مصاحبه با 300 کودک و 150 نوجوان تدوین شده است. تورکل اظهار می دارد، افرادی که میزان زیادی از وقت خود را صرف روابط آنلاین می کنند، در موقعیتی بسیار تنهاتر و منزوی تر از زندگی غیر مجازی خویش قرار می گیرد که منجر به قطع ارتباط هیجانی، خستگی ذهنی و اضطراب می شود.

مصاحبه با تورکل در خصوص مطالعات وی و نظرش درباره نسل فیسبوک در ادامه آمده است.

شبکه های اجتماعی چگونه از طریق تکنولوژی توانسته اند بیشترین تغییر را در جامعه ایجاد کنند؟

مهیج ترین تغییر ایجاد شده، توانایی ما در بودن در هر جا در هر لحظه از زمان می باشد، کاری که در تعاملات فردی بسیار دشوار است. این اتفاق را می توان به آسانی از طریق بررسی جشن تولد یک نوجوان 15 ساله درک کرد. هر کسی که تولد 15 سالگی داشته باشد، می تواند به یاد بیاورد که در چنین رویدادها و مهمانی هایی، لحظه ای وجود دارد که مهمان ها می خواهند جشن را ترک کنند. همه چیز به هم می ریزد. اگر چه این فکر حائز اهمیت است که هر کسی باید یاد بگیرد که چطور با دیگران در ارتباط باشد و با مسائل مواجه شود. در هر صورت، امروزه هنگامی که چنین لحظات سختی پیش می آید، هر نوجوان 15 ساله ای، به فیسبوک پناه می برد و زمان خود را در آنجا سپری می کند.

زمانی که من با نوجوانان صحبت می کنم، آنها اذعان می دارند که در روز تولدشان تبریک های نوشتاری بیشتری نسبت به تبریک های کلامی دریافت می کنند و از این طریق آنها جنبه دیگری از این فناوری را ابراز می دادند: امکان پنهان شدن از یکدیگر. آنها می گویند از آنجایی که در مکالمات حقیقی و واقعی افراد کنترل کمتری بر گفتار خویش دارند، احساسات درونی آنها در تماس های کلامی و تلفنی بیشتر آشکار می شود.

آیا فناوری جدید افراد را از دنیای واقعی جدا می کند یا اینکه روابط فردی ما را تقویت می کند؟

هر دو. بعضی افراد از فیسبوک برای ارتباط برقرار کردن و در تماس بودن با دوستان واقعی خویش استفاده می کنند. اما گاهی نیز افراد تمایل دارند که با کسانی دوست شوند که آنها را نمی شناسند و حتی از ماهیت اصلی ارتباطشان نیز مطمئن نیستند. ما و دوستان فیسبوکی که تعهد آنها را نسبت به خویش نمی دانیم و نسبت به تعهد و الزام خویش نسبت به آنها نیز مطمئن نیستیم. اینگونه روابط و دوستان بیشتر شبیه سرگرمی هستند تا اینکه دوست باشند؛ و علاوه بر این حضور آنها می تواند ما را گمراه کند تا در صدد نباشیم که آنها را در محیطهای دیگر ببینیم و با آنها روبرو شویم. این طور روابط منجر به توهم همراهی و مصاحبت می شود، هم صحبتی بدون تقاضاهای دوستانه و صمیمیت.

کاهش صمیمیت چگونه منجر به ایجاد مشکلاتی در روابط ما می شود؟

ما شیفته این مساله هستیم که کسانی را که با آنها نیستیم را به کسانی که با آنها هستیم، ترجیح دهیم. مردم وقتی با من صحبت می کنند از تلفن همراه و لپ تاپ خویش، به عنوان “نقطه امیدی” در زندگی خویش یاد می کنند، جایی که موجب شادی می شود. ما در طول شام برای افراد خانواده خویش پیام می فرستیم. در حال رانندگی پیام می فرستیم. زمانی که با کودکانمان در زمین بازی و پارک هستیم نیز در حال فرستادن پیام می باشیم. کودکان اظهار می دارند که تلاش می کنند تا با والدینشان تماس چشمی برقرار کنند، ولی ناکام مانده و شکست می خورند؛ چرا که در زمان خروج از مدرسه یا تمام شدن فعالیتهای مدرسه، والدینشان در حال نگاه کردن به تلفن همراه خویش می باشند و ارتباط چشمی با فرزندشان برقرار نمی کنند. افراد جوانتر، اظهار می دارند که تنها چند سال پیش، پدرانشان همیشه به همراه آنها بازی های ایام تعطیل را تماشا می کردند و در زمان استراحت یا بین بازیها، عادت داشتند که با یکدیگر صحبت کنند. در حالی که، هم اکنون پدرانشان اغلب اوقات در طول بازی، ایمیل های خویش را چک می کنند.

انزوا، تنهایی و جدا شدن موقتی از فناوری چه فوایدی دارد؟

این مساله یک حقیقت روانشناختی است که اگر ما به فرزندانمان چگونه تنها بودن را نیاموزیم، آنها برای همیشه تنها خواهند ماند. زمانیکه کودکان، نوجوانان و جوانان همیشه به اینترنت وصل باشند، در بسیاری از مسائل به حضور دیگران برای تصدیق و تایید خویش وابسته می شوند. زمانی که طرز تفکر افراد از “من احساسی دارم و می خواهم تماس تلفنی داشته باشم” به “من می خواهم احساسی داشته باشم، پس باید متنی ارسال کنم” تغییر می کند، متاسفانه اتفاق ناگواری در روابط آنها با دیگران رخ می دهد. آنها به دیگران برای تایید و تصدیق شدن نیاز پیدا می کنند و نمی توانند به خاطر منحصر به فرد بودن و کامل بودن دیگران به آنها نزدیک شوند. در نتیجه دیگران به عنوان تکه هایی جداگانه که یک خود شکننده و ظریف را حمایت می کنند، مورد استفاده می گیرند.

در یکی از مقالات اخیر نیویورک تایمز، مشکل نسل حاضر اینگونه عنوان شده است که: مردم در قرن بیست و یکم تنها هستند. ما راههای بسیار جدیدی برای برقراری ارتباط داریم ولی با وجود این بسیار تنها هستیم.

شما چگونه می توانید اهمیت زندگی بدون شبکه را برای افراد جوانی که هیچ گاه دنیای بدون تکنولوژی اجتماعی را تجربه نکرده اند، تاکید کنید؟

مثبت اندیشی محافظه کارانه من نسبت به آینده از طریق صحبت کردن با افراد جوان ایجاد شده است. این افراد اکثر اوقات درباره ایفا کردن نقش در شبکه های اجتماعی شکوه و شکایت می کنند. زندگی کردن در یک شبکه اجتماعی به معنی تشکیل دادن یک یا چند پروفایل می باشد. افراد جوان از اضطراب عملکرد شکایت می کنند. میان خستگی عملکرد و این احساس که آنها هیچ گاه توجه کامل والدینشان را دریافت نمی کنند، در واقع افراد جوان دلتنگ چیزی هستند که هیچ گاه آن را نداشته اند.

یکی از مشکلات موردی که در کتاب “تنهایی در جمع” ذکر شده و مرا بسیار تحت تاثیر قرار داد مورد فردی بنام سانجای بود، نوجوانی 16 ساله که او را برای مصاحبه ملاقات کردم. در طی یکساعتی که با یکدیگر صحبت می کردیم، وی تلفن همراه و لپ تاپ خویش را کنار گذاشته بود. زمانی که مصاحبه تمام شد، او 100 پیام جدید داشت که اغلب آنها نوشتاری بودند. بنا به گفته های وی، برخی از این پیامها از طرف دوست دخترش و برخی از طرف گروهی از دوستانش بود که اخیرا با یکدیگر باندی را تشکیل داده بودند. در حالیکه او وسایلش را جمع می کرد تا آماده پاسخ دادن به این ارتباطات باشد، سانجای بسیار گیج شده بود. او در این حین با خودش زمزمه می کرد که “حالا چقدر طول می کشد تا به اینها جواب بدهم”. در حالی که حجم و سرعت ارتباطاتمان با دیگران را افزایش می دهیم، به دنبال مکانی می گردیم تا از دیگران دور باشیم تا بتوانیم از پس این افزایش برآییم.

آیا زنان و مردان از شبکه اجتماعی به طریق متفاوتی استفاده می کنند؟

براساس تحقیقاتی که من انجام دادم، مردان بیشتر تمایل دارند که در شبکه های اجتماعی به مقابله و بحث بپردازند در صورتی که زنان وسواس گونه به بررسی به روز شدن وضعیت (استاتوس) و اطلاعات دیگران می پردازند و تمایل کمتری به مقابله و بحث نشان می دهند. یکی از مواردی که اخیرا آشکار شده است، اینست که امروزه مادران در حال شیر دادن به کودکانشان یا تغذیه کردن آنها با شیشه شیر، پیام نیز ارسال می کنند. لازم به ذکر است که غذا دادن به کودک، چیزی فراتر از غذا دادن صرف به او می باشد. در نخستین مرحله تبادلات هیجانی رخ می دهد که از اهمیت به سزایی برخوردار می باشد، خشنود کردن دیگری و خوشحال شدن متقابل. مادری که در اثر ارسال و دریافت پیام دچار تنش می شود این احساس را به کودک نیز منتقل می کند. کودک نیز بر اثر ارتباط با مادر در برابر تنش آسیب پذیر می باشد؛ این مساله را باید همیشه در نظر گرفت و به آن اهمیت داد. این مساله چیزی را به من یاد آوری می کند و آن اینکه: فناوری می تواند باعث فراموشی مسائلی شود که ما درباره نحوه صحیح زندگی کردن آموخته ایم و می دانیم.

آیا شما راهکاری برای دور شدن از فناوری و تقویت کردن روابط دنیای واقعی در نظر دارید؟

من چند قانون اصلی پیشنهاد می کنم: در مقابل فعالیتهای معین و خاص، فضای معینی را در نظر بگیرید. در زمان غذا خوردن، استفاده از تکنولوژی ممنوع می باشد. قبل از اینکه دخترم از خواب بیدار شود، ایمیل هایم را چک می کنم و در زمان صبحانه دادن به او، ایمیل چک نمی کنم. بنابراین، زمانی که با دخترم هستم یا اینکه با دوستانم بیرون رفته ام، از تکنولوژی استفاده نمی کنم.

علاوه بر این، زمانی را که در طبیعت به سر می برم نیز تکنولوژی را کنار می گذارم. زمانیکه برای پیاده روی یا کوهنوردی می روم، افراد زیادی را می بینم که سرشان پایین است و در حال ور رفتن با گوشی همراه خویش می باشند. به نظر من این مساله حائز اهمیت است که به نسل بعدی بیاموزیم که چگونه در طبیعت و در شهر قدم بزند و به اطراف توجه کند و بر تجربیات مربوط به آن تمرکز کند. من نگرانم که ما ارتباط با دنیای واقعی اطرافمان را از دست بدهیم. من نگران این هستم که ما تنهایی و انزوایی که سازنده و ترمیم کننده می باشد را فراموش کنیم و از دست بدهیم.

مهدیه گنجه – کارشناس ارشد روانشناسی