ارزش گذاری کشاورزی بر اساس میزان تولید، درآمد و اشتغال زایی دیگر چندان قابل قبول نیست و مسئولان کشور باید کشاورزی را افزون بر تولید محصول، بر مبنای مفاهیمی چون تفریح، اوقات فراغت، حفاظت و آموزش نیز ارزش گذاری کنند.
اردیبهشت ماه که می رسد تورهای بازدید از مراسم گلاب گیری، شقایق های واژگون و مزارع چای بیش از هر گزینه دیگری خودنمایی می کنند. اگر نه همانند دوست داران این نوع تورها و بلکه از کمی بالاتر بخواهیم فرایند سفر به مزارع و باغ ها و فعالیت در آنها را از دید گردشگری بنگریم، به راستی در کدام شاخه قرار می گیرد؟ پاسخ را باید در گردشگری کشاورزی جست.
گردشگری کشاورزی چیست؟
“گردشگری کشاورزی (Agritourism یا Agricultural tourism) به هرگونه فعالیت وابسته به کشاورزی گفته می شود که گردشگران را به مزرعه یا روستا بکشاند. به عبارت دیگر گردشگری روستایی را می توان کلیه فعالیت های تفریحی و گردشگری در مناطق روستایی که بر پایه ی کشاورزی، دامداری، ماهیگیری، هنرها و صنایع دستی، آداب و رسوم محلی، بافت سنتی، معماری بومی، شکار و … انجام می گیرد، نامید. از آنجا که بیشتر مزارع و باغ ها در روستاها واقع اند، گردشگری کشاورزی زیرمجموعه گردشگری روستایی قرار گرفته است که این خود به مسئولیت پذیری و کسب منفعت جامعه محلی اشاره دارد”.
در گردشگری کشاورزی، گردشگر از محصولات مزارع به صورت مستقیم خرید می کند، در چیدن و بسته بندی محصولات به باغداران و زمین داران کمک می کند، با نحوه عسل گیری از کندوها آشنا می شود، در آیین ها و مراسم مربوط به زمین داری و باغ داری همانند “دعای شکرگزاری” و “جشن برداشت محصول” شرکت می کند، پشت فرمان تراکتور کشاورز می نشیند و از لذت اسب سواری یا ماهیگیری در روستا بهره مند می شود. در نهایت شب را هم در اقامتگاه های محلی یا کمپ های تدارک دیده اقامت می گذراند و با کوله باری از خاطره و میراثی از درآمد و کمک اقتصادی به جامعه محلی به دیار خود باز می گردد.
نکته مهم در گردشگری کشاورزی آن است که فعالیت هایی که از سوی باغداران و کشاورزان برای تفریح و آموزش گردشگران انجام می شود نباید به فعالیت اصلی وی که تولید است، خدشه وارد کند و به عبارت دیگر با انجام این گونه فعالیت ها، تنها درآمد کشاورز/باغدار/دامدار تکمیل می شود و او در همان سبک زندگی خود ارتقا می یابد.
قابلیت های گردشگری کشاورزی
به راستی در مزارع چه چیزی وجود دارد که گردشگران مختلف را به سوی خود جذب می کند و آنجا نگه می دارد؟ این کشش را قبل از هر چیز دیگر باید در گریز گردشگران از مناطق شلوغ و پر ازدحام و پناه بردن آنان به مناطقی که کمتر گرفتار تکنولوژی پر سر و صدای ماشینی شده اند، جستجو کرد. به عبارت دیگر سکون حاکم بر محیط روستایی و توام با آن اصالت پررنگ محیط زندگی که گردشگران خسته و رانده شده را به سوی خود جذب می کند، مهم ترین عامل جذاب این مناطق است. این عامل را در کنار اقلیم مناسب، چشم اندازهای خاص، جذابیت های محیطی، تاریخی، فرهنگی و آداب و رسوم تماشایی، بگذارید؛ همگی مجموعه بی نظیری برای جذب گردشگر و گذران اوقات فراغت به همراه می آورد.
توسعه گردشگری کشاورزی چه مزایایی برای جوامع محلی دارد؟
تنوع و افزایش درآمد از طریق فروش محصولات یکی از مهم ترین مزایای توسعه گردشگری کشاورزی در جوامع محلی است. همچنین آمد و رفت گردشگران به مزارع به گسترش سطح زیرکشت و بهره برداری بیشتر از مزارع ختم می شود. از طریق گردشگری کشاورزی می توان به خلق و ایجاد فرصت های جدید شغلی نیز دست یافت. گردشگری کشاورزی به حفظ فرهنگ بومی و به خاطرسپاری بسیاری از رسوم محلی کمک می کند و به تقویت ارزش ها، باورها، هنرها و صنایع دستی و دیگر تولیدات فرهنگی در روستاها می انجامد. از طرف دیگر با توسعه فرصت های جدید و دیده شدن این جوامع زحمت کش، از پدیده مهاجرت و ترک محیط محلی نیز جلوگیری می شود. توسعه زیرساخت و روساخت در جوامع روستایی نیز از دیگر مزایای این نوع گردشگری است. همچنین با توسعه گردشگری کشاورزی و همراه با آن آگاهی مصرف کنندگان از خواص محصولات محلی، می توان به سلامت جامعه افزود و از طرف دیگر به سمت خودکفایی در تولیدات کشاورزی از طریق تشویق کشاورزان به ادامه کشاورزی با وجود مشتریان بالفعل و بالقوه دست یافت.
گردشگری کشاورزی در ایران؛ خیلی نزدیک، خیلی دور
تنوع اقلیمی و وسعت کشورمان سبب شده تا هر گوشه ای از آن، محصول خاص متناسب با آب و هوای خود را تولید کند و به عبارت دیگر در هر چهار فصل سال امکان کشاورزی وجود داشته باشد. این قابلیت لزوم متنوع سازی درآمدهای اقتصادی ایران در حوزه کشاورزی را دو چندان می کند. به عبارت دیگر، ارزش گذاری بخش کشاورزی بر اساس میزان تولید، درآمد و اشتغال زایی دیگر چندان قابل قبول نیست و مسئولان کشور باید کشاورزی را افزون بر تولید محصول، بر مبنای مفاهیمی چون تفریح، اوقات فراغت، حفاظت و آموزش نیز ارزش گذاری کنند. در ایران تاکنون اقدام چشمگیری برای بهره مندی از توان بخش کشاورزی برای راه اندازی بنگاه های گردشگری کشاورزی و کسب و کارهای کوچک مرتبط با این گونه از گردشگری روستایی صورت نگرفته است و عمده موانع و مشکلاتی که پیش روی این شاخه وجود دارد به فقدان مهارت های مدیریتی در کشاورزان و دولت، ضعف بازاریابی و بازارسنجی، ضعف زیرساختی و روساختی، عدم توزیع مناسب تعطیلات و اطلاعات و دانش کم از خواسته های گردشگران مرتبط است.
برخورداری از گروه های مختلف محصولات باغی و زراعی در مناطق معتدل، سردسیر و گرمسیر کشور، ایران را به یکی از متنوع ترین کشورهای حوزه کشاورزی با رتبه دهم جای داده است. همچنین برگزاری مراسم آیینی و جشنواره های فرهنگی کشاورزی با عناوین مختلف در جای جای کشور، لزوم توجه به گردشگری کشاورزی را نشان می دهد. خوب که بنگریم، گردشگری کشاورزی جایی همین نزدیکی ها در جریان است و آنچه که دور می نماید، رویکرد مناسب و برنامه ریزی برای رونق آن است.
این گزارش را ابوالفضل صیامیان گرجی برای روزنامه فرصت امروز نوشته که دنیای سفر ویرایش شده آن را با رعایت سیاست بازنشر، منتشر کرده است. تعریف” گردشگری کشاورزی” به نقل از ویکی پدیا آمده است.
منبع: دنیای سفر
