دماوند باز هم از قافله یونسکو باز ماند و این نگرانی وجود دارد که هیچگاه پرونده جهانی شدن نخستین بام ایران در دستور کار سازمان جهانی قرار نگیرد. کویر لوت، جزیره قشم و کوه دماوند سه نامزد ایران برای ثبت در فهرست جهانی آثار طبیعی یونسکو بودند که به دلیل مشکلات متعدد دماوند، پرونده دماوند برای ثبت در فهرست یونسکو منتظر رفع مسائل فراروی است.
قله دماوند در تاریخ 13 اردیبهشت 87 به عنوان نخستین اثر طبیعی در فهرست آثار ملی ثبت شد. هرچند به سبب مرتفع ترین و متقارن ترین آتشفشان مخروطی شکل در رشته کوه های البرز که از یک سو به کویر مرکزی و از سوی دیگر به دریای کاسپین می رسد و بلند ترین نقطه خاورمیانه و بلند ترین آتشفشان آسیاست، ولی ثبت آن را در فهرست میراث جهانی یونسکو همچنان در گیر اما و اگر هاست.
کوه دماوند با قدمت دوران ژوراسیک فوقانی و کرتاسه آغاز و تکامل آن تا پلیوستوسن طول کشیده است و این اثر طبیعی در سال 1381 با مصوبه شماره 221 مورخ 21 خرداد ماه 81 شورای عالی محیط زیست، به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست پیوسته و ارگان ذی صلاح برای مدیریت اثر، سازمان حفاظت محیط زیست است.
به گفته محمد محمدپور رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران، راه‌حل‌هایی برای رفع مشکلات این معادن وجود دارد اما خود وی اشاره ای به راهکار مشخصی نکرد.
به دلیل اهمیت این قله به عنوان بام ایران، سازمان صنعت معدن و تجارت آمادگی خود را برای کمک در ثبت جهانی شدن نام دماوند اعلام کرده است. این سازمان می تواند به معادن در مناطق پایین دست اجازه بهره‌برداری بدهد و از معادن با ارتفاع بالا چشم پوشی کند. در حال حاضر هفت واحد معدنی و تولیدی در دامنه های قله دماوند فعالیت می کنند که برخی از آنان در ارتفاع بیش از دو هزار و 200 متر مشغول بهره برداری هستند و کنده کاری های ناشی از فعالیت معادن و ساخت و سازها، تن دیو سپید را زخمی و پاره پاره کرده است.
سازمان میراث فرهنگی نیز به دنبال این است که برای هر چه بهتر شدن منطقه دماوند کدهای ارتفاعی را تغییر داده و به ارتفاع پایین تری محدودیت ها را برساند و سازمان صنعت، معدن و تجارت نیز به هیچ وجه برای معادن در ارتفاع بالای دو هزار و 200 متر پروانه صادر نخواهد کرد.
علی نبیان معاون عمرانی استانداری مازندران با اشاره به اینکه باید برای رسیدن به ثبت جهانی دماوند یک مشاور برای پیگیری وضعیت آن در نظر گرفته شود، اظهار داشت: سه مورد گردشگری، کوهنوردی و بوم گردی در مسئله دماوند مد نظر گرفته شود. برای ثبت جهانی دماوند باید تامین منابع مالی استانی و ملی باشد. بایستی از ترددهای زائد، بی منطق و برداشت های غیرمجاز در جبهه جنوبی مسیر قله تا مسجد صاحب الزمان جلوگیری شود و ایجاد پایگاه امداد و نجات، سرویس بهداشتی و پارکینگ در این قله در دستور کار قرار گیرد.
از دهه 80 قله دماوند به عنوان اثر ملی ثبت محیط زیست شده است و هم اکنون نیز سازمان میراث فرهنگی به دنبال ثبت دماوند در یونسکو است و این بهره برداری شرکت معدنی باعث به وجود آوردن مشکلات متعددی در ثبت این اثر ملی در سطح دنیا شده است. فعالیت معادن موجود در دماوند باعث به وجود آوردن معایب و تهدید های زیست محیطی بسیار زیادی در منطقه شده است.
پورنگ پورحسینی، معاون کمیته طبیعت گردی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در نخستین جلسه کارگروه گردشگری، از تشکیل ستاد یا کارگروه در استان مازندران با محوریت استانداری برای رفع مشکلات قله دماوند توسط وزیر کشور خبر داد. وی گفت: با توجه به مشکلات و چالش ها در قله دماوند این اثر ثبت جهانی نخواهد شد و به همین دلیل همه مسئولان در مورد وضعیت فعلی این اثر طبیعی مسئول هستند و باید یک اقدام آنی صورت گیرد.
بایستی همگی برای رفع مشکلات و معضلات موجود قله دماوند نظیر زباله و ساخت و سازها همکاری کنند. با ساماندهی مسیر جنوبی دماوند می توان تمام مسیرها را تحت پوشش و وضعیت زیست محیطی را حفظ کرد.
بدون شک کوه دماوند یکی از چند جاذبه و معرف هویت ملی کشور است و با توجه به وضعیت دردناک دماوند باید مسئولان رفع این مشکل را در دستور کار خود قرار دهند.
