هفته گذشته فرصتی پیش آمد تا همراه برخی از اعضای گروه ناوچیان، سفری به دره شمالی کوه کماس داشته باشیم. سفر به این دره از پای کوه الله اکبر و بلافاصله بعد از پادگان نیروی هوایی آغاز می شود، آنجا که باید به سمت دهشت پیچید. پیچیدیم و از همان آغاز زیبایی های دره ما را در بر گرفت. دره شمالی کماس بر خلاف دره جنوبی اش، گرم است و کوه های آن صخره ای و غیرقابل نفوذ می نمایند.
منهای روستای دهشت در ابتدای دره که کرمانج زبان است سایر روستاهای این مسیر، تات زبان اند. بزرگ ترین روستای تات زبان این دره زیبا، حصار است و سایر روستاها کم جمعیت و پراکنده اند. اغلب مدارسی که دیدیم کمتر از 10 دانش آموز داشتند و مدرسه آن ها عبارت بود از یک کانکس فلزی.
در حالیکه در مسیر کبکان به دربندی ژیر و ژور و گرنی، درختان گردو تازه برگ می دهند، در این دره گردوها کاملا برگ دارند و میوه آن ها رشد کرده است. زردآلوها چیزی نمانده که برسند و به گمانم ما حتی دیر رسیده ایم چون تنها چند قاقلیک دیدیم و قبل از ما همه را چیده بودند! باغ های گردو در اینجا بزرگ و زیبایند و روستاهای کوچک را اغلب باید در پشت همین درختان گردو جستجو کرد. راحت تر بگویم، تابلوی روستای دوآبی سفلی را می بینید اما خودش را نه. خود روستا لا به لای درختان تنومند و در باغ ها پراکنده است.
راه نوعا خوب است اما در بخش هایی از آن پیچ های تند و نفس گیری دارد. راه پیش می رود و از روی پلی آهنی می گذرد و ما مطمئنیم که پشت درختها و درون باغها خانه هایی مسکونی وجود دارد. سرآخر به دوآبی علیا می رسیم، این روستا را می توان دید، بی نهایت زیباست و سنت از سر و رویش می بارد. تا مردم دست به کار نشده اند و خانه های قدیمی را نکوبیده اند، به این روستا سر بزنید.
از دوآبی راهی به سنقز می رود و راه دیگر به علی آباد. ما سنقز نرفتیم و راهی علی آباد شدیم. سر راه ماهی قزل آلا دیدیم. هوس کردیم و خریدیم. پول نداشتیم، شماره کارت گرفتیم تا بعدا واریز کنیم. چاقو نداشتیم به ما چاقو دادند. کم مانده بود که نان و نمک هم بگیریم که خوشبختانه داشتیم. باید تشکر ویژه ای از خانواده های احمدی و کاکلی بنماییم.
از علی آباد به سمت سرچشمه رودخانه ریشخوار رفتیم. روحمان هم خبر نداشت اما پیشنهاد رضا کاکلی ما را مصمم کرد که به آبشارها برسیم. حدود 3 کیلومتر بالاتر از روستای علی آباد، اگر بگویم جشمانمان برق زد، بیراه نگفته ام. آبشاری باشکوه اینجا در پس درختان گردو نهفته است. آبشار سبز علی آباد (آبشار هِشِن)، حدود 25 متر بلندی دارد و چون تابلویی سبزرنگ به کوه چشپیده است. اما این تنها آبشار اینجا نیست. به دره ای زدیم که انتهایش به روستای ریشخوار می رسد. دره ای تنگ و تاریک و البته دلهره آمیز. کمی که جلوتر رفتیم آبشارهای دیگری دیدیم؛ پر آب و باشکوه. گمان نمی کردم میانکوه چنین آبشارهایی داشته باشد.
دو آبشار در کنار هم که بین سنگ های صخره ای قرار دارند. یکی در کنار صخره ها و دیگری در دالانی زیر صخره ها. آبشار کنار صخره، آبشار سفید علی آباد (آبشار سیس) است. آبشاری که زیر یک صخره بزرگ قرار دارد، آبشار بِندورَک است که به صورت دو تکه به پایین می ریزد. کنارش که بایستی، گوشها را کر می کند.
فاصله این آبشارها تا روستای ریشخوار به گفته مردم محلی، یک ساعت است.
هر جای دره شمالی کوه کماس که بروید، زیباست اما مهم ترین زیبایی اینجا، مردم آن است. این زیبایی را در همان ابتدای مسیر و در چشمان دانش آموزان قلعه کمر دیدیم. تات ها، مردمانی فوق العاده اند؛ خنده رو و پذیرا. ما هر جا که خواستیم رفتیم اما هرگز با نگاه هایی کنجکاو و سنگین روبرو نشدیم.
از زاو شیرو نگفتم. به طور ساده همه آبهای میانکوه در ابتدای زاو شیرو به هم می رسند: فَکا زاوی شیرو.
رودخانه های میاب، گرنی، ریشخوار و بالاخره رودخانه سنقز یکی یکی به هم می رسند و دست آخر از زاو شیرو، سرد و سنگین راهی دشت گرم درگز می شوند. این همه آب و این رود باشکوه، هدیه میانکوه به درگز است؛ میانکوهی که گویا در ملاحظات شهرستان نیست و از توسعه باز مانده است.
گزارش و عکس ها از مهدی رودکی
واقعا لذت بردم. عجب منظقه با صفایی کوهاش مثل فیلم های تخیلی می مونه. فک کنم جزو مناطق بکر ایران باشه.