عالی ترین ویژگی انسان، توانایی فکر کردن اوست. و ما انسان ها چه در لحظه ای که فکر می کنیم و چه در زمانی که فکر خود را با دیگران در میان می گذاریم، به زبان پناه می بریم. زبان نیز پیکره بزرگی از معنا و مفاهیمی است که بر واژه ها و جملات استوار است.
هر زبان بشری، مجموعه ای از فرهنگها و توانمندیها را با خود دارد که کردی ما هم همینطور است. ما سالها درون این فرهنگ زیسته ایم و اگر آن را به نسل بعد انتقال ندهیم؛ هم خود را و هم بشریت را از تمام داشته های فرهنگی و اجتماعی مان، محروم می کنیم.
بنابراین به همه دوستان پیشنهاد می کنم، سختی یادگیری الفبای مدرن کردی را به جان بخرند و برای دفاع از تجربه ها و تفکرات “مردم کورد” آن را بیاموزید.
این روزها شایع شده است که مادران در روستاها با فرزندانشان به فارسی سخن می گویند که مبادا از غافله فرهنگ عقب بمانند. اما با این کار فرزندشان را از صدها سال تجربه و غنای فکری که در پشت واژه ها پنهان است، محروم می کنند و به جای آن هیچ به فرزندشان تحویل نمی دهند. مادری که خود به فارسی مسلط نیست چگونه می تواند ظرافت های زبان فارسی را به فرزندش انتقال دهد؟
پناه بردن ما به فارسی، خلع سلاحمان می کند.
مثال
به دلیل نداشتن مهارت و ظرافت در سخن گفتن به فارسی، یک مادر روستایی باریدن باران را این گونه برای فرزندش توضیح می دهد:
باران می بارد
اما همان را یک مادر به کردی این گونه و چه بسا زیباتر بیان می کند:
هی هَی، بارانِ چَرره شارَه شارَه
چرَه بارانِ قُرغون گِرتی یِه
چرَه چیزه دومانِ سَر کَلِه گرتیه
من هر بار که مادری اینگونه زبان به سخن می گشاید، غرق شادی می شوم. چنین مادری یک شاعر است، فیلسوف است، روانشناس است، پیشگوست، جامعه شناس است. چنین مادری می تواند جان کودک را سیراب کند و اعتماد به نفس را در ذره ذره وجود کودک بپراکند. خوب به معنای واژه هایش بنگرید، هر کدام ساعتها تفکر در پس خود دارد.
اما جمله “باران می بارد” یک گزاره خبری سرد و خشک و بی روح است که از زبان مادری بیان می شود که تنها نگران از فرهنگ دور ماندن، کودکش است.
اگر لحن کلام و ریتم بیان جملات را به حساب بیاوریم، کلام از توصیف بزرگی کار مادری که عاشقانه و با زبان مادری خود با کودکش سخن می گوید، ناتوان است. جملاتی چون “باران می بارد” را باید تفی سربالا بر پیکره قرنها ظرافت کلام و زبان مردم کورد دانست و کودکی که با چنین جملاتی بزرگ می شود، در حقیقت از فرهنگ کوردی، رانده می شود و از فرهنگ فارسی جا می ماند.
بر ماست که کردی را بپاریزیم
و در راه آموختن الفبای آن، چیر باشیم
بپاریزیم: پاسداری کنیم
چیر باشیم: سماجت به خرج دهیم
با مهر
مهدی رودکی