دیداری از زندان سلیمان واقع در روستای تخت سلیمان

زندان سلیمان نام کوهی مخروطی شکل و میان تهی است که در 3 کیلومتری غرب تخت سلیمان قرار دارد. این کوه هزاران سال پیش، بر اثر رسوب کانی های آب دریاچه آن به وجود آمده است. ارتفاع این کوه از زمین مجاور خود 97 تا 107 متر است و بر فراز آن گودال عمیقی در حدود 80 متر دیده می شود که قطر دهانه آن به طور تقریبی 65 متر است.

این کوه در زمان مانایی ها (830 تا 660 پیش از میلاد) نیایشگاه بوده است. در اطراف کوه زندان سلیمان چشمه های آب گرم گوگردی متعددی دیده می شود که دارای خاصیت درمانی متعدد هستند.

برخی از باستان شناسان و کاوشگران اماکن تاریخی متعقدند این کوه اصلا سابقه آتش فشانی نداشته است، بلکه در ابتدا دریاچه ای شبیه دریاچه تخت سلیمان بوده که بعدها آب آن خشک شده و به صورت فعلی درآمده است.

زندان سلیمان که کوهی مخروطی شکل است و در نزدیکی آتشکده آذرگشنسب (تخت سلیمان فعلی) قرار گرفته است، زمان ساسانیان محل قربانی و نیایش موبدان زرتشتی بوده و البته بقایای بناهای دور مخروط زندان سلیمان، نشانگر اهمیت این محل مقدس است. موبدان پس از نیایش در محل، حیوان در نظر گرفته شده را برای قربانی کردن به جایگاه مخصوص می بردند تا نذر آتشکده کنند. احتمالا 2000 سال پیش مخروطی که امروز خالی از آب است و در دهانه تپه قرار دارد، پر از آب بوده و بقایای آب انبارهای اطراف مخروط، نشانگر غیرقابل استفاده بودن آب این دهانه و دریاچه درون آن است؛ اما به مرور زمان و بر اثر حجم رسوبات و فرو ریختن دهانه، شکاف های این دریاچه که در عمق 100 متری قرار داشتند، بسته شده و مخروط خشک شده است.

با وجود گذشت زمان های طولانی هنوز هم آن هایی که برای چندمین بار از این محل دیدن می کنند دچار یک نوع رعب آمیخته به اعجاب می شوند. بدیهی است در زمان های قدیم وجود چنین عوامل طبیعی و خارق العاده و کم نظیر برای بشر طبیعت پرست اثر اعجازآمیزی داشته است. بشری که در دشت های وسیع، برای احداث خانه های مسکونی به جاهای مرتفع روی می آورده، در این محل نیز از روی اعتقاد مذهبی خود با عشق و علاقه فراوان و به منظور آن که در برابر عظمت اعجازآمیز این کوه که آب از دهانه اش جاریست، سر تعظیم فرود آورده است.

اهالی محل این کوه زیبا را به نام زندان سلیمان یا زندان دیو می شناسند و معتقدند که حضرت سلیمان دیوهایی را که از فرمانش سرپیچی می کردند در این کوه زندانی می کرده است. این نام نیز به واقعیت و با توجه به نسبت دادن محل به حضرت سلیمان بر این کوه گذارده شده است.

کوه زندان سلیمان در کنار مجموعه باستانی و جهانی تخت سلیمان که از مهم ترین جاذبه های گردشگری استان آذربایجان غربی محسوب می شود و در اولویت اول گردشگران منطقه شمال غرب کشور قرار دارد به طوری که بازدید از این کوه نه تنها موجب حیرت مسافران نوروزی می شود بلکه تماشای آن و دیدن شگفتی های داخل این کوه میان تهی از روی دهانه خطرناک و بسیار مهیج و جالب است.

نکته قابل توجه دیگر در مورد کوه زندان سلیمان وجود گاز و چشمه های گاز دار داخل این گودال است که هنوز هم دیواره های فرونشسته یک چشمه گاز دار در کف حفره زندان فعالیت دارد که همین پدیده موجب جذب شمار زیادی از گردشگران و علاقه شدید مسافران برای صعود به دهانه این کوه شده است.

در جلسه کمیته بررسی و ثبت آثار طبیعی که با حضور فرهاد نظری مدیرکل دفتر ثبت آثار طبیعی و اعضای این کمیته که در سازمان میراث فرهنگی برگزار شد، با بررسی ویژگی های شاخص اثر طبیعی کوه زندان سلیمان، ثبت این اثر در فهرست میراث طبیعی کشور مورد تایید اعضا قرار گرفت.