ادموند هیلاری، نخستین فاتح اورست

در 29 ماه می 1953، سر ادموند پرسی وال هیلاری و شرپا تنزینگ نورگی اولین کوهنوردانی بودند که قله اورست را صعود کردند. آنها بخشی از نهمین سفر اکتشافی بریتانیا به اورست به رهبری جان هانت بودند.

جوانی

ادموند هیلاری در خانواده پرسی وال آگوستوس هیلاری و گرترود هیلاری در تواکائو (جنوب اوکلند) در 20 جولای 1919 متولد شد. پدربزرگ و مادربزرگش از ساکنان اولیه جنوب wairoa در نیمه قرن نوزدهم پس از مهاجرت از یورک شایر بودند. هیلاری در مدرسه گرامر اوکلند تحصیل کرد. رفت و برگشت روزانه اش با اتوبوس به مدرسه هر بار بیش از دو ساعت طول می کشید که در طی این مدت به طور مرتب مطالعه می کرد. او کوچکتر از همسالانش و بسیار خجالتی بود در نتیجه به کتاب هایش و به خیال پردازی هایش از یک زندگی پر از ماجرا پناه می برد.

در 16 سالگی علاقه اش به کوهنوردی در خلال اردوی مدرسه به کوه Ruapehu نمایان شد. او دریافت که از لحاظ بدنی قوی است و استقامت بیشتری نسبت به بسیاری از دوستانی که همراهش راه می رفتند داشت. در سال 1939 اولین کوهنوردی مهمش را انجام داد و به قله کوه الیور در جنوب آلپ صعود کرد.

هیلاری به همراه برادرش رکس به زنبورداری روی آوردند که شغلی تابستانی بود که به این ترتیب می توانست در زمستان ها به کوهنوردی برود.

جنگ جهانی دوم

در سال 1943 هیلاری به عنوان ناوبر به نیروی هوایی سلطنتی نیوزیلند (RNZAF) پیوست و بر روی هواپیماهای بزرگ کاتالینا (که بر روی آب فرود می آمدند) خدمت کرد. در سال 1945 به فیجی و به جزایر سلیمان اعزام شد که در آنجا در تصادف قایق دچار سوختگی شد و پس از آن به نیوزیلند بازگردانده شد.

سفرهای اکتشافی

هیلاری بخشی از سفر اکتشافی بریتانیا به اورست در سال 1951 به سرپرستی اریک شیپتون قبل از پیوستن به تلاش موفق بریتانیا در 1953 بود.

در سال 1952 هیلاری و جورج لو بخشی از تیم بریتانیایی به سرپرستی اریک شیپتون بود که برای صعود به چوآیو تلاش کردند. پس از شکست این اقدام به علت فقدان مسیر از سمت نپال، هیلاری و لو با عبور از Lhi-la به تبت رفتند و به کمپ دوم قدیمی در سمت شمال رسیدند، جایی که تمام گروه های اکتشافی قبل از جنگ در آنجا اردو زدند.

سفر اکتشافی اورست در سال 1953

مسیر اورست توسط تبت تحت کنترل چین بسته شده بود و کشور نپال هم هر سال تنها به یک گروه اکتشافی اجازه صعود می داد. یک گروه اکتشافی سوئیسی (که در آن تنزینگ هم شرکت داشت) اقدام به صعود به قله در سال 1952 کردند اما بر اثر هوای بد با 260 متر فاصله با قله ناکام برگشتند. در خلال سفر 1952 به آلپ، هیلاری آگاه شد که او و دوستش جورج لو به سفر مصوب 1953 بریتانیا دعوت شده اند که بلافاصله قبول کرد.

شیپتون به عنوان سرپرست انتخاب شد اما جای او را به هانت دادند. هیلاری تصمیم به کناره گیری گرفت اما هم هانت و هم شیپتون در مورد ماندن با او صحبت کردند. هیلاری قصد داشت به همراه او صعود کند اما هانت دو تیم را برای صعود نهایی انتخاب کرد. تیم اول شامل “تام بوردیلون و چارلز اوانس” و تیم دوم شامل “هیلاری و تنزینگ” بود. بنابراین هیلاری تلاش هماهنگی را برای ایجاد یک دوستی کاری با تنزینگ انجام داد.

گروه اکتشافی هانت، به مانند بسیاری از این چنین گروه ها، تلاشی تیمی بود. لو آماده سازی جبهه لوتسه را، جبهه یخی عظیم و شیب دار، برای کوهنوردی اداره کرد. هیلاری مسیری را از میان یخشار خومبو (khumbu) ایجاد کرد. این گروه اکتشافی کمپ اصلی را در مارس 1953 برپا کردند. به علت سرعت کم کار این گروه آخرین کمپ را در South Col در ارتفاع 7900 متری برپا کرد. در 26 ماه می، بوردیلون و اوانس اقدام به صعود کردند اما به علت از کار افتادن سیستم اکسیژن اوانس بازگشتند. این دو به 100 متری جنوب قله صعود کرده بودند. آنگاه هانت، به هیلاری و تنزینگ دستور رفتن به قله را داد.

برف و باد به مدت دو روز این دو را در South Col زمین گیر کرد. آنها در 28 ماه می با حمایت سه نفری لو، آلفرد گرگوری و آنگ نیما رهسپار شدند. آن دو در 28 ماه می در ارتفاع 8500 متری چادر زدند در حالیکه گروه پشتیبانی شان به ارتفاع پایین کوه برگشتند. صبح روز بعد هیلاری دریافت که پوتین هایش در بیرون از چادر یخ زده اند. او دو ساعت صرف گرم کردن آن ها کرد و پس از آن به همراه تنزینگ با داشتن 10 کیلو بار کوله رهسپار صعود نهایی شدند. آخرین بخش دشوار صعود، 12 متر جبهه صخره ای بود که بعدا “قدمگاه هیلاری” نامگذاری شد. هیلاری راهی را بین دیواره صخره ای و یخ دید و خود را بالا کشید و تنزینگ هم به دنبال او آمد. از آنجا به بعد صعود نسبتا ساده بود. آنها در 11:30 صبح به قله اورست رسیدند. بنا به گفته هیلاری، “چند ضربه محکم بیشتر با تبر یخ به برف سخت، و بعد بر روی قله ایستادیم.”

آنها فقط 15 دقیقه روی قله ماندند. در آنجا به جستجوی مدرکی از گروه اکتشافی پیشتر مالوری پرداختند، اما موفق نشدند. هیلاری عکس تنزینگ را گرفت، تنزینگ شکلات هایی را به رسم پیشکش در برف بر جای گذاشت و هیلاری صلیبی را که به او داده بودند در آنجا گذاشت. چون تنزینگ طرز عکس گرفتن با دوربین را بلد نبود هیچ عکسی از هیلاری در آنجا وجود ندارد.

آن دو مجبور بودند به هنگام فرود مراقب باشند چون فهمیدند برف در حال حرکت رد پاهایشان را پوشانده است که این کار را دشوار می کرد. اولین کسی که آنها دیدند لو بود که با سوپی گرم برای استقبال از آنها تا بالا صعود کرده بود.

اولین جمله هیلاری به دوست همیشگی اش جورج لو در هنگام برگشت از قله اورست این بود: “خوب جورج، ما بالاخره لعنتی را تمام کردیم.”

اخبار این سفر اکتشافی موفق در روز تاجگذاری ملکه الیزابت دوم به بریتانیا رسید. این گروه از استقبال بین المللی که به هنگام رسیدن به کاتماندو از آنها به عمل آمد، متعجب شدند.

پس از اورست

هیلاری در سفرهای بعدی به هیمالیا در سال 1956، 61-1960 و 65-1963 به ده قله دیگر صعود کرد. وی به عنوان بخشی از سفر اکتشافی ماورإ قطب جنوب مشترک المنافع در 4 ژانویه 1958 که سرپرستی بخش نیوزیلندی را بر عهده داشت به قطب جنوب رسید. وی سرپرستی یک سفر اکتشافی با jetboat به نام “اقیانوس تا آسمان” را از دهانه رودخانه Ganges تا سرمنشا آن در سال 1977 بر عهده داشت. در سال 1977، برنامه ریزی شده بود که به عنوان گزارشگر به همراه پرواز 901 بدفرجام ایرنیوزیلند که پروازی جهت دیدن مناظر قطب جنوب بود، برود اما به علت تعهد کاری در جایی دیگر مجبور به کناره گیری شد. به جای او دوست نزدیکش پیتر مولگرو انتخاب شد که در تصادف هواپیما با کوه Erebus کشته شد.

هیلاری در انتخابات عمومی سال 1975، به عنوان عضوی از مبارزه “Citizens for Rowling” شرکت کرد. شرکت او را در این مبارزه به معنی امتناع او از نامزدی فرماندار کل دانستند که این مقام در عوض در سال 1977 به کیث هولیوک داده شد. به هر حال، در سال 1985 وی به عنوان کمیسیونر عالی (سفیر) نیوزیلند در هند، نپال و بنگلادش منصوب شد و چهار و نیم سال را در دهلی نو گذراند.

هیلاری در سال 1985 نیل آرمسترانگ را در هواپیمای اسکی کوچک دو موتوره بر فراز اقیانوس منجمد شمالی همراهی کرد و در قطب شمال فرود آمدند. پس وی اولین انسانی شد که در هر دو قطب و بروی اورست ایستاد.

در ژانویه 2007، هیلاری برای گرامیداشت پنجاهمین سالگرد تاسیس پایگاه اسکات به قطب جنوب سفر کرد. وی به همراه هیئت نمایندگان از جمله نخست وزیر در 18 ژانویه 2007 به این ایستگاه پرواز کرد. در آنجا از دولت بریتانیا درخواست کرد تا در نگهداری کلبه های اسکات و شاکلتون کمک کند.

در 22 آوریل 2007 هنگام سفر به کاتماندو، گزارش شد که زمین خورده است. اظهارنظری در مورد ماهیت بیماری اش گزارش نشد و بلافاصله دنبال درمان نرفت. پس از برگشت به نیوزیلند در بیمارستان بستری شد.

قدردانی عمومی

هیلاری به مقام فرمانده شوالیه (KBE) Order of British Empire در 16 جولای 1953؛ به عضویت (ONZ) Order of New Zealand در سال 1987 و شوالیه (KG) Order of Garter در 23 آوریل 1995 مفتخر شد. خیابان ها، مدارس و سازمان های مختلفی در گوشه کنار نیوزیلند و خارج از نیوزیلند به افتخار او نامگذاری شدند. چند نمونه از این قرار است: کالج هیلاری (در اوتارا) ، مدرسه ابتدایی ادموند هیلاری (در پاپاکورا) و کمیسیون هیلاری (اکنون SPARC).

در سال 1992 تصویر هیلاری بر روی اسکناس 5 دلاری جدید نیوزیلند منتشر شد، هیلاری تنها نیوزیلندی بود که تصویرش بر روی یک اسکناس منتشر شد. برای بزرگداشت پنجاهمین سالگرد اولین صعود موفق به اورست، دولت نپال در مراسم ویژه Golden Jubilee در کاتماندو، نشان افتخاری شهروندی را به هیلاری اعطا کرد. در سال 2003، مجسمه برنزی 3.2 متری سر ادموند در بیرون هتل هرمیتاژ در روستای Mt Cook نیوزیلند نصب شد.

زندگی خانوادگی

هیلاری بلافاصله پس از بازگشت از صعود به اورست در 3 سپتامبر 1953 با لوئیس مری رز ازدواج کرد. او که مردی خجالتی بود از مادرزن آینده خود خواست که از طرف او خواستگاری کند. حاصل ازدواج شان سه فرزند بود: پیتر (1954)، سارا (1955)، بلیندا (1959).

در سال 1975 لوئیس و بلیندا در راه پیوستن به هیلاری در روستای Phaphlu که وی در حال کمک به ساخت یک بیمارستان بود، در سانحه هواپیما نزدیک فرودگاه کاتماندو لحظاتی کوتاه پس از برخاستن از زمین کشته شدند.

هیلاری در 21 دسامبر 1989 با جون مولگرو، بیوه دوست نزدیکش پیتر مولگرو ازدواج کرد. پسرش پیتر هیلاری هم کوهنورد شده بود و در 1990 اورست را فتح کرد. در آوریل 2003، پیتر و جاملینگ تنزینگ نورگی (پسر تنزینگ) به عنوان بخشی از مراسم پنجاهمین سالگرد (فتح اورست) به اورست صعود کردند. هیلاری شش نوه از جمله آملیا هیلاری دارد که او هم به کار هیلاری در هیمالیا مشغول است.

انسان دوستی

او تمام عمر خود را وقف کمک به مردم شرپای نپال از طریق صندوق هیمالیا کرد که خود بنیانگذار آن بود و بیشتر وقت و انرژی اش را صرف آن کرده بود. با اقداماتش موفق به ساخت چندین مدرسه و بیمارستان در این منطقه دور افتاده از هیمالیا شد. او رئیس افتخاری بیمارستان بنیاد هیمالیای آمریکا بود، یک موسسه غیرانتفاعی ایالات متحده که به بهبود اکولوژی و شرایط زیست در هیمالیا کمک می کند.

مرگ

در 11 ژانویه 2008 هیلاری بر اثر سکته قلبی در بیمارستان اوکلندسیتی در حدود ساعت 9 صبح به وقت محلی نیوزیلند در سن 88 سالگی در گذشت.