قلعه هژربرپور در روستای تخماقلو

قلعه هژربرپور در روستای تخماقلو، شهرستان بویین میاندشت، استان اصفهان از بناهای تاریخی با قدمتی ۴۰۰ ساله است.

معرفی روستای تخماقلو

پس از طی مسافت 200 کیلومتری به سمت غرب استان، در 20 کیلومتری ضلع شمالی شهرستان بوئین میاندشت، درست در دامنه رشته کوه های زاگرس، به روستایی پلکانی به نام تخماقلو می رسیم.

هسته اولیه روستای تخماقلو 2 هزار سال قدمت دارد. این روستا بر روی چند تپه ماهور قرار گرفته و ساکنان آن متناسب با شیب تپه منازل خود را بنا می کرده اند که طبقه زیرین ساختمان ها برای نگهداری احشام و انبار علوفه استفاده می شده است.

هم اکنون بیش از۸۰ درصد از بافت روستا سنتی است و منازل عمدتا از خشت و گل و سنگ و چوب ساخته شده اند.

روستای تخماقلو در زمان شکل گیری سرنجستان (یعنی سنجدستان) نام داشت اما با کوچاندن «آق قویونول ها» به منطقه روستا به تخماقلو تغییر نام یافت.

معرفی قلعه «هژربرپور»

قلعه «تخماقلو» یا قلعه «هژربرپور» بنای ارزشمندی از اواخر دوره صفویه و اوایل دوره قاجاریه است که در این روستا قرار دارد. این قلعه 400 سال قدمت دارد و مربوط به دوره صفویه است. بنای مذکور 6 هزار متر وسعت و هزار متر مربع زیربنا دارد و در دو طبقه ساخته شده است.

قلعه «تخماقلو» دارای تعدادی اتاق 3 و 7 دری و دارای زندان، اسلحه خانه، چهار برج دیده بانی و بهارخواب است.

معماری این بنا مربوط به دوره صفویه و قاجاریه است و در ساخت آن بیشتر از مصالح خشت، گل، سنگ، چوب، آجر و گچ استفاده شده. قطعه تاریخی تخماقلو (قلعه هژبرپور) به وسعت شش هزار و زیر بنای هزار مترمربع در دو طبقه در روستای پلکانی و چند هزار ساله تخماقلو واقع است.

معماری قلعه تخماقلو

در اطراف قطعه ۴ برج دیدبانی وجود دارد. در طبقه فوقانی بهارخواب یا اتاق خانی این قلعه تاریخی یک اتاق ۳ دری وجود دارد و در طبقه زیرین آن علاوه بر اتاق ۷ دری، اسلحه خانه، زندان، مطبخ خانه، کارگاه قالی بافی و انبار آذوقه قرار دارد.

مرمت قلعه تخماقلو

کار مرمت این قلعه سال ۱۳۹۶ آغاز و در اولین اقدام سقف بنا با ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال مرمت و بازسازی شد.

بنای تاریخی قلعه «تخماقلو» در سال 1389 و با شماره 29421 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

روستای تخماقلو روستایی از توابع بخش کرچمبوی شهرستان بوئین میاندشت که قدمتی چند هزار ساله دارد و با داشتن چندین قلعه و مکان تاریخی، یکی از زیباترین روستاهای تاریخی استان اصفهان است.

روستای تخماقلو به دلیل وجود درختان سنجد فراوان در ابتدا سنجدستان نام داشته و یکی از مکان های داد و ستد بزرگ در زمان خود بوده است. این روستا بعدها پس از اسکان قوم آق قویونلو ها که توسط شاه عباس به این روستا کوچانده شده بودند و نیز به خاطر استقرار حکومت آنان و قدرت بالای درباریشان؛ تخماقلو نامگذاری شد.

قلعه تاریخی هژبرپور یکی از بناهای به جا مانده از تاریخ پر فراز و نشیب این دیار است که به ثبت میراث فرهنگی نیز رسیده است و در تمام ایام سال از جمله در بهار مقصد گردشگران بسیاری است. این قلعه با داشتن معماری دوره صفویه و قاجاریه از گل، خشت، سنگ، چوب، آجر و گچ ساخته شده است.

قلعه ها در این روستا بیشتر به گونه چهارگوش و مستطیل مانند ساخته شده اند که در پیرامون آن ها برج هایی برای دیده بانی و تیراندازی به سوی دشمن وجود داشت. از همان برج ها اگر جنگ افزار وجود نداشت و یا اندک بود دیگ های آب جوش و با قیر داغ بر سر دشمن می ریختند تا از دشمن خسته شده و از گشودن دژ ناامید شود و او را در پشت دیوارها نگهداشته تا نیروهای کمکی از جاهای دیگر به یاری آن ها بشتابند.

بنای قلعه هژبرپور دارای 2 طبقه و 20 اتاق است که هر کدام با کاربری خاصی در زمان خود مورد استفاده قرار می گرفته است. این بنا هم چنین دارای 4 برج دیده بانی، اسلحه خانه، مطبخ خانه، هفت دری، چهار دری، زندان، کارگاه قالی بافی، انبار آذوقه و مکانی برای تولید لبنیات و استراح تگاه خدمه بوده است. سقف پوش قلعه هژبر پور در طبقه اول از چوب و اندود گچ و آیینه بوده و در طبقه دوم از چوب با نقاشی های بسیار زیبا تشکیل شده است. درب ورودی این بنا یکی در ضلع جنوبی و یکی در ضلع شمالی است که هر کدام با ورودی مجزا و کاربردی خاص مورد استفاده بوده است.

این قلعه کاربرد فرهنگی، مذهبی در ایام سوگواری محرم و صفر داشته و پذیرای عزاداران حسینی بوده است به طوری که در آن عزاداری برپا بوده و کل روستائیان را اطعام می داده است. اسناد تاریخی گویای این است که چون ظلال سلطان داماد این خانواده هژبرپور بوده و در این قلعه رفت و آمدهایی داشته است، در زمان خشکسالی بزرگی که اصفهان را می گیرد از این نقطه کمک های بسیار زیادی چون چندین بار شتر، اسب، گندم و دیگر محصولات به اصفهان ارسال شده است.

قلعه هژبرپور، بنایی عظیم و پر رمز و رازی است که سال ها در دامنه زاگرس شاهد تاریخ سراسر حادثه بوده است؛ قلعه ای وسیع و منحصر به فرد که شاید با مرمت و مطالعه سرگذشت آن بتوان به کشف هایی بی بدیل نائل آمد.

از جاذبه های قدیمی این روستا می توان یخچال طبیعی روستا را نام برد که در زمان های دور برای تهیه یخ و آب خنک در روزهای گرم تابستان به کار می رفته است. این یخچال در گودالی چهارگوش به ارتفاع 4 تا 5 متر زیر قلعه هژبر پور قرار داشت. زمستان ها آب چشمه روستا به آن جا هدایت می شد و پس از یخ بستن آب، چند نفر یخ را با استفاده از چوب هایی بلند می کوبیدند، تا یخ ها فشرده شوند، سپس با ریختن کاه گندم بر روی قالب یخ تشکیل شده، قالب دیگر را آماده می کردند. با پایان یافتن فصل سرما این یخچال پوشانده شده و تیرماه با توجه به گرم شدن هوا مورد استفاده قرار می گرفت.

روستای تخماقلو با توجه به یافته های باستان شناسان از قدمتی تاریخی برخوردار است که با وجود این قلعه در کنار تاریخ پر ریشه آن؛ مکان مناسبی برای گردشگران است.