یکی از مناطقی که دارای مساجد متعدد تاریخی ست، شهرستان خواف در خراسان رضوی است. در این مطلب به «مساجد تاریخی خواف» نگاهی کوتاه خواهم داشت.
۵۲ سال پیش در چنین روزی، یعنی بیست و یکم اوت سال ۱۹۶۹ میلادی (۳۰ مرداد ۱۳۴۸)، مسجدالاقصی قبله اول مسلمانان جهان توسط صهیونیست ها به آتش کشیده شد که در اثر آن، به این مکان مقدس و تاریخی، آسیب های زیادی وارد شد. به همین دلیل در اجلاس وزیران امور خارجه کشورهای اسلامی در تهران، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ایران به این اجلاس پیشنهاد کرد تا سالگرد آتش زدن مسجدالاقصی توسط اسرائیل به عنوان روز جهانی مساجد تعیین شود که مورد پذیرش قرار گرفت و از آن به بعد ۲۱ اوت مصادف با ۳۱ مرداد هر سال به عنوان روز جهانی مساجد در تقویم نامگذاری شده است.
طبق آمار در ایران حدود ۷۲ هزار مسجد وجود دارد که بسیاری از آن بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ ساخته شده است. اما با توجه به پیشینه تاریخی، هنری و فرهنگی ایرانیان تعداد زیادی مسجد با قدمت زیاد و معماری منحصربه فرد در گوشه گوشه ایران وجود دارد که نیازمند مرمت و رسیدگی ویژه ای هستند. یکی از مناطقی که دارای مساجد متعدد تاریخی ست، شهرستان خواف در خراسان رضوی است.
مسجد جامع سنگان
بنای مسجد جامع سنگان، از یادگاری های معماری اوایل سده هفتم هجری است. این اثر مذهبی در ابتدا به صورت دو ایوانی ساخته شده و در حال حاضر دارای یک ایوان در ضلع غربی و رواق های طرفین است. بنای مسجد جامع سنگان، از یادگاری های معماری اوایل سده هفتم هجری است. این اثر مذهبی در ابتدا به صورت دو ایوانی ساخته شده و در حال حاضر دارای یک ایوان در ضلع غربی و رواق های طرفین است.
مسجد جامع خواف
مسجد جامع خواف بنای آجری و خشتی است که در سال 869 هـ. ق به دستور مجد الدین محمد خوافی، وزیر سلطان حسین بایقرا، ساخته شده است. این مسجد دارای یک گردخانه، گنبد و ایوان است که از زمان ساخت تا به امروز فعال بوده و نمازگزاران روزانه جهت ادا نماز به این مسجد می آیند و برخی فعالیت های قرآنی نیز همچنان در آن فعال است.
مسجد جامع نشتیفان
مسجد جامع نشتیفان که به مسجد شیخ زین الدین نیز معروف است، از آثار به جا مانده از سده 9 هـ.ق است که هنوز فعال است و در چند دهه اخیر به دلیل کمبود فضا برای نمازگزاران بخش جدیدی در کنار این مسجد ساخته و مورد استفاده قرار گرفته است. مهمترین بخش به جا مانده از این مسجد گنبد و طاق های داخلی آن است که گنبد آن به سبک آجرکاری ساخته شده است.
مسجد گنبد
مسجد گنبد در داخل بافت تاریخی شهر سنگان واقع شده است. این مسجد مربوط به دوران سلجوقی بوده که در دوره های بعدی قسمت اعظم بنا تخریب و فقط گنبدخانه آن احتمالا به خاطر قداست محراب باقی مانده و به همین دلیل به مسجد گنبد معروف شده است. این مسجد دارای تزئینات منحصربفرد آجر کاری و کتیبه ای به خط کوفی در قسمت زیرین گنبد می باشد. بنا بدلیل تنوع تزئینات آجرکاری به موزه ی تزئینات آجرکاری معروف گشته است.
مسجد ملک زوزن
مسجد ملک زوزن تنها بنای آجری به جای مانده از بقایای شهر تاریخی زوزن و یادمانی ارزشمند از شکوه و عظمت این منطقه است. این بنا دومین مسجد تاریخ دار دوره خوارزمشاهیان است که به استناد کتیبه موجود در سال 615 هـ .ق و یک سال پس از آن در حال احداث بوده است. مسجد ملک زوزن تنها بنای آجری به جای مانده از بقایای شهر تاریخی زوزن و یادمانی ارزشمند از شکوه و عظمت این منطقه است. این بنا دومین مسجد تاریخ دار دوره خوارزمشاهیان است که به استناد کتیبه موجود در سال 615 هـ .ق و یک سال پس از آن در حال احداث بوده است.
عکس ها از: محمد رمضانی
