رقابت پذیری سفر و گردشگری

بالا بودن توان رقابت در محیط های رقابتی گردشگری به عنوان یکی از عوامل اصلی در رسیدن مقصدهای گردشگری به موفقیت است.

ایران نیز به عنوان یک مقصد گردشگری در میان بازار رقابتی جهانی از این قاعده مستثنا نیست؛ اما باید پذیرفت که زمانی یک مقصد رقابت پذیر تلقی می شود که: 1 بتواند درآمد قابل توجهی از فعالیت های گردشگری و موضوعات مرتبط با آن را کسب کند 2 صنعت گردشگری آن مقصد در حفظ و بهبود کیفیت زندگی ساکنان و همچنین ایجاد رفاه اجتماعی اقتصادی مؤثر باشد.

در این میان حفظ و ماندگاری مقاصد گردشگری در بازارهای هدف و همچنین توسعه زیرساخت های گردشگری به عنوان اصول رقابت پذیری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد که هر دو سال یک بار گزارشی را با موضوع رقابت پذیری سفر و گردشگری منتشر می کند، مشخص شد که رتبه ایران در شاخص رقابت پذیری سفر و گردشگری سال 2017 در میان 136 کشور 93 است که این رقم در مقایسه با آمار سال 2015 (در میان 141 کشور رتبه ایران 97 بوده است) ایران را با 4 پله صعود در وضعیت بهتری قرار داده است.

مؤلفه های اصلی شاخص رقابت پذیری سفر و گردشگری شامل «آمادگی محیطی شرایط و چارچوب قانون گردشگری زیرساخت و منابع فرهنگی و طبیعی» است که طبق آمار اعلام شده، به طور متوسط در مؤلفه «آمادگی محیطی» که شامل زیر مؤلفه های کسب وکار (رتبه 79)، ایمنی و امنیت (رتبه 87)، بهداشت و سلامت (رتبه 93)، منابع انسانی و بازار کار (رتبه 105) و زیرساخت های ICT (رتبه 94) است امتیاز بهتری نسبت به سه مؤلفه دیگر کسب شده است. ایران در رقابت پذیری قیمتی (مقدار هزینه برای سفر به یک کشور و یا سرمایه گذاری در آنجا) به عنوان زیرمؤلفه ی از «سیاست های سفر و گردشگری» با رتبه 1 در جایگاه نخست جهان قرار گرفته است و بعد از آن مصر و مالزی به ترتیب در جایگاه دوم و سوم قرار دارند. به عبارتی ایران به عنوان ارزان ترین کشور جهان برای گردشگران محسوب می شود و مجموع امتیاز تعلق گرفته به ایران در سال 2017 با احتساب تمامی شاخص ها از 7، رقم 3.4 است که نسبت به سال 2015 از رشد یک دهم درصدی برخوردار شده است.

بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال 2017 کشور اسپانیا برای دومین بار، رتبه اول را در شاخص رقابت پذیری سفر و گردشگری به خود اختصاص داده است و پس از آن کشورهای فرانسه، آلمان، ژاپن (با جهش 5پله ای) انگلستان، ایالات متحده آمریکا، استرالیا، کانادا و هلند به ترتیب رتبه های دوم تا دهم شاخص رقابت پذیری سفر و گردشگری را به خود اختصاص داده اند؛ و اما در بین کشورهای منطقه خاورمیانه کشورهای امارات متحده عربی، قطر و بحرین به ترتیب جایگاه 29ام، 47ام و 60ام در جهان را در سال 2017 ازنظر شاخص رقابت پذیری سفر و گردشگری به خود اختصاص داده اند.

شاخص های قابل سنجشی که در زمینه رقابت پذیری ارائه شده بیانگر آن است که سهم ایران از منبع درآمدهای حاصل از گردشگری در منطقه و جهان با وجود افزایش آن نسبت به گذشته، هنوز نیازمند اقدامات علمی و عملی گسترده تری برای بهبود وضعیت بخش های قابل سنجش در کشور است. این بهبودی مستلزم شناسایی دقیق نقاط قوت و ضعف، توجه به سیاست گذاری و سرمایه گذاری در شاخص های ضعیف و قوی، و داشتن برنامه ای جامع برای توسعه صنعت گردشگری است.

بنفشه حافظی – کارشناس ارشد برنامه ریزی توریسم