کوه ها بخش هایی از پوسته زمین هستند که نسبت به مناطق اطراف خود مرتفع ترند. شکل گیری و تکامل کوه ها انواع مختلف دارد اما عموما کوه ها از برخورد و لغزش لایه های زمین به وجود می آیند. اکثر کوه ها هنگام لغزش آرام صفحات تکنونیکی ایجاد می شوند، برخی از آن ها نتیجه فرسایش و برخی نتیجه آتشفشان ها هستند.
در این مقاله در مورد چگونگی به وجود آمدن کوه ها بحث و فرآیند شکل گیری آن ها را بررسی می کنم.
کوه ها نوعی از اشکال مختلف زمین اند و ارتفاع بیشتری نسبت به مناطق اطراف دارند. ارتفاع آن ها از 600 متر بیشتر و بلندتر از تپه ها هستند. بلندترین کوه جهان در آسیا واقع شده و بلندترین رشته کوه ها در اقیانوس اطلس قرار دارند. برخی از مرتفع ترین کوه ها در عمق اقیانوس ها قرار گرفته اند.
انواع کوه و چگونگی شکل گیری آن ها
بلندی های روی زمین که در اطراف آن زمین های پست وجود دارند، کوه می نامیم. با توجه به فرآیند شکل گیری کوه، بیرونی ترین لایه زمین و یا پوسته زمین از شش صفحه تکنونیکی ساخته شده است. هر گاه این صفحه ها حرکت کنند و با هم برخورد کنند، مناطق وسیع زمین ارتقا پیدا می کنند و در نتیجه به کوه های مرتفع تبدیل می شوند. بسته به فرآیند های زمین شناسی کوه ها دارای 5 نوع متفاوت هستند.
کوه های خم شده یا Fold Mountains
کوه های خم شده رایج ترین کوه ها هستند. آن ها در اثر برخورد دو صفحه که باعث تا شدن پوسته زمین می شوند، به وجود می آیند. این تا شدن، دامنه کوه ها را در هر دو طرف به وجود می آورند که به آن تاقدیس (جایی که هر دو طرف به سمت یک نقطه صعود می کنند) می گویند. هیمالیا در آسیا، کوه های راکی در شمال آمریکا و کوه های آلپ در اروپا از این دسته کوه ها هستند.
کوه های گسل دار یا Fault Block Mountains
کوه های گسل دار زمانی ایجاد می شوند که سنگ های پوسته زمین در امتداد گسل ها پیش بروند. کوه های گسل دار دو نوع هستند: کوه های شیب دار و کوه های مرتفع. در نوع اول دو طرف کوه دارای شیب است در حالی که در نوع دوم کوه کج است و یک سمت شیب ملایم و سمت دیگر شیب تندی دارد. رشته کوه های نوادا و کوه های تئون در شمال آمریکا نمونه هایی از این نوع کوه ها هستند.
کوه های گنبدی شکل یا Dome Mountains
کوه های گنبدی به دلیل بالا آمدن ماگمای داغ از گوشته بالا می آیند و لایه های رسوبی پوسته زمین را می پوشانند. در این روند ماگما فوران نمی کند، اما سرد و سفت می شود و در آخر هسته کوه را شکل می دهد. این کوه ها به خاطر شکل ظاهری شان به این نام شکل گرفته اند. کوه های ناواهو در یوتا و کوه آدیروندک در نیویورک از این قبیل هستند.
کوه های آتشفشانی یا Volcanic Mountains
کوه های آتشفشانی به دلیل فوران های آتشفشانی به وجود آمده اند. در این کوه ها، گدازه ها به سطح زمین می رسند و سرد و سخت می شوند و این کوه ها را تشکیل می دهند. در بسیاری از موارد، مواد آتشفشانی به دلیل فشار زیاد تا ارتفاع زیادی بالا می رود. کوه فوجی در ژاپن، کوه اوخوس دل سالادو در مرز شیلی و آرژانتین و کوه اتنا در اروپا، از کوه های معروف آتشفشانی هستند.
کوه های مسطح یا Plateau Mountains
کوه های مسطح به دلیل فرسایش در طول زمان به وجود می آیند. رودخانه های جاری نقش عمده ای را در شکل گیری این کوه ها به عهده دارند. معمولا رشته کوه های برابری را شکل می دهند. کوه کت اسکیل در نیویورک یک نمونه از کوه های مسطح است.
علاوه بر این، کوه های دیگری هم از فعالیت های دیگر زمین تشکیل شده اند. گرچه رشته کوه های راکی در شمال آمریکا به کوه های خمیده معروف اند اما در همان محدوده کوه های گنبدی و گسل دار هم دیده می شوند. در طبیعت فرآیندهای یخ بندان، فرسایش خاک، هوازدگی شیمیایی و مکانیکی مدام در حال تکرار است که نقش عمده ای را در شکل گیری کوه ها ایفا می کنند.
منبع: Buzzle
