یلدا، میراث فرهنگ و معنویت ایرانی، با ریشه های مشترک خود با کریسمس می تواند ایران را به مقصدی شاد و جذاب برای گردشگران تبدیل سازد.
این روزها بازار آجیل و هندوانه شب یلدا داغ داغ است. از هفته ها پیش قنادی ها و بازار تره بار برای یلدا مهیا شده اند. شاید دیگر خبری از کرسی نباشد اما ایرانی ها همچنان در بجا آوردن این سنت به همان شیوه مرسوم در گذشته تلاش تام می کنند. از همین رو است که دورهمی ها و میهمانی رفتن ها در این شب هنوز پا برجاست و انگار که تا دور هم نباشیم، یلدایمان به سر نمی شود.
یلدا نقطه عطفی است در نظام طبیعت و شاید به همان اندازه در زندگی سرما زده این روزهای کوتاه و دلگیر. یلدا نشاطی است در آستانه فصلی سرد که غبار روزهای زرد پاییزی را بر چهره دارد. نشاطی که به برکت کلام حافظ و گرمای وجود دوست و فامیل، چهره عبوس زمستان را پشت در جا می گذارد و چهار دیوار خانه را سرشار از خنده و خاطره می کند.
یلدا یکی از جشن هایی است که از نیاکان کشاورزمان به ارث برده ایم. البته ایرانی ها تنها ملتی نبوده اند که انقلاب زمستانی را با برپایی جشن و مراسمی ویژه گرامی می داشتند، بلکه این لحظه برای ساکنان نیمکره شمالی از دیرباز اهمیت ویژه ای داشته است. کوتاه شدن سیاهی شب از پس یلدا و بلند شدن روشنایی روز، این باور را در عهد باستان بوجود آورد که یلدا مصادف است با پیروزی روشنی بر تیرگی. به همین دلیل بسیاری این شب را تا سپیده دم به نیایش مشغول بودند و برای پیروزی روشنایی در پیکار با تیرگی دعا می کردند. دانستن داستان و اسطوره های نهفته در پس این میراث معنوی، برای ذهن های کنجکاو و مشتاق به یادگیری لذت بسیاری دارد.
سالهاست که گردشگری تاریخی و فرهنگی پا را از بازید از اماکن و ابنیه تاریخی فراتر گذاشته است و با برگزاری رویدادهای تاریخی و فرهنگی، سعی در شناساندن میراث معنوی ملت ها و اقوام گوناگون به گردشگران از سراسر دنیا دارد. امروزه تقاضای گردشگران تاریخی و فرهنگی بسیار جلوتر از عرضه بسته های کلیشه ای این شاخه از گردشگری است. گردشگران، مشتاق دانستن و مشارکت در آیین هایی همچون یلدا هستند.
اگرچه برگزاری مراسم یلدا در استان های گوناگون کشور اشتراکات بسیاری با یکدیگر دارند، اما هر یک از استان های ایران مراسم یلدا را به سبک و سیاق خود به جای می آورند. یلدا با بخشی از اسطوره ها و مراسم محلی هر منطقه در آمیخته و از این جهت داستان یلدا را از هر گویش و زبانی در ایران که بشنوی نامکرر است. از این جهت یلدا، نه تنها برای گردشگران خارجی بلکه برای گردشگران داخلی نیز جذابیت بسیاری خواهد داشت. زیرا فرصتی برای تجربه آیینی چندهزار ساله و ملی اما قدری متفاوت از آن چه هر کس در زادگاه خود تجربه کرده است پیش پای آن ها می نهد.
شاید بزرگ ترین چالش برای صنعت گردشگری در شناساندن این میراث معنوی، نحوه برگزاری آن باشد. یلدا آیینی است که هر کس آن را در میان خانه و خانواده خود برگزار می کند. کشاندن پای این آیین به خیابان ها یا مکان های عمومی کاری بسیار دقیق و حساس است زیرا نباید به اصل و ریشه این مراسم خدشه ای وارد شود. تاریخچه علمی یلدا در نوع خود شاهکاری است که نشان از اشراف و تسلط نیاکان ما بر علوم زمان خود داشته است. همچنین فلسفه مزدایی گرامی داشت این شب، نشان دیگری است بر اندیشه نیک و انسانی پدران ما.
از این رو گردشگری نباید بهانه ای برای کالایی شدن آیینی با چنین پیشینه ای گردد. اما اگر گردشگری بتواند این مراسم را با حفظ اصالت ها و با شکوه هر چه تمام تر به گردشگران معرفی نماید، موفق می گردد تا بر یکی از مشکلات همیشگی این صنعت فائق آید. فصلی بودن گردشگری یکی از خصیصه های اصلی این صنعت است که ایجاد تنوع در محصولات و خدمات یکی از راه های مقابله با آن است. به دلیل شرایط آب و هوایی ایران، مراسم شب یلدا در بسیاری از استان های کشور مصادف با فصل رکود گردشگری برگزار می گردد.
نزدیکی این مراسم به تعطیلات سال نو میلادی فرصت مغتنمی است تا با یک تیر دو نشان بزنیم. نخست آن که ایران را با برگزاری یک جشن ملی با ریشه هایی مشترک با کریسمس، برای گردشگرانی که در آستانه سال نو قرار دارند، شاد و جذاب نماییم. دوم آن که از این فرصت گرانبها برای شناساندن میراث معنوی خود به دنیا استفاده کنیم تا شاید به این طریق موفق گردیم این میراث را نیز از خطر به ثبت رسیدن توسط کشور همسایه نجات دهیم. اگر چنین گردد خورروز گردشگری نیز از پس یلدا عیان خواهد شد.
منبع: دنیای سفر
