قله مرتفع علم کوه در مرکز رشته کوه های تخت سلیمان در استان مازندران قرار گرفته است.
این منطقه با حدود 160 قله بالای 4000 متر و یخچال ها، برفچال ها و دیواره هایش از جمله مشهورترین ارتفاعات ایران و آشنا برای کوهنوردان خارجی است. این منطقه از شمال به شهرهای چالوس، سلمان شهر، تنکابن و مناطق جنگلی، از جناح شرقی محاط به دره رودخانه چالوس و از جناح غربی محدود به دره بزرگ سه هزار و بالاخره از جنوب و جنوب غربی به دره های طالقان و الموت منتهی می شود.
توپوگرافی قله
مرتفع ترین قله منطقه تخت سلیمان، قله علم کوه، به واقع در مرکز خط الرأس هایی قرار گرفته است که جناح های شمالی، جنوبی و شمال غربی قله را در برگرفته و به یکدیگر می رسند. بر روی جناح های گوناگون خط الرأس های علم کوه قلل مرتفع بسیاری وجود دارند که غالبا توسط صخره ها و دیواره های چندی احاطه شده اند. قله در ظلع شمالی و مایل به شمال غربی دارای دیواره ای 650 متری از کف یخچال علم چال و از جنوب و شرق به یخچال های خرسان و مرجیکش محدود می باشد و شکل نوک تیز آن وجه تسمیه قله را بهتر مشخص می کند.
ویژگی های خاص
در منطقه تخت سلیمان یخچال های بزرگی وجود دارد که از جمله مهم ترین آن ها باید از هفت خوان، سرچال، پایتخت، علم چال، خرسان، مرجیکش و چالون نام برد. رودخانه های بزرگی از منطقه تخت سلیمان سرچشمه می گیرند که عبارتند از سردآبرود، پراچان، ناریان، الموت رود، گرمارود و ازارود که هر کدام از یکی از جناح های خاص منطقه جاری می شوند. از جمله دیگر ویژگی های این منطقه وجود دیواره های مرتفع تخت سلیمان، مناره، علم کوه، دیواره غربی، هفت خوان و خرسان در نقاط مختلف آن است. این دیواره ها خود بر جاذبه این مجموعه ارتفاعات برای اکثریت قریب به اتفاق کوهنوردان داخلی و خارجی افزوده است. در منطقه چندین پناهگاه و جانپناه وجود دارد که عبارتند از پناهگاه سرچال، هتل رودبارک، جانپناه سیاه سنگ، جانپناه خرسان و جانپناه گردونکوه.
مسیرهای صعود به قله
بهترین و نزدیک ترین و در عین حال ساده ترین مسیر دست یابی به قله علم کوه از بخش مرزن آباد کلاردشت در جناح شمال قله می باشد. این منطقه و آبادی مشهور رودبارک همواره به عنوان یکی از پایگاه های همیشگی ورود به منطقه، مورد توجه کوهنوردان قرار داشته است.
در جاده چالوس پس از مرزن آباد، جاده ای قرار دارد که به بخش “حسن کیف” و سپس به آبادی بزرگ رودبارک می رسد. در صورت وجود زمان کافی بهتر آن است که در این نقطه شبی را در هتل فدراسیون کوهنوردی در انتهاب جاده آسفالته رودبارک به سوی شیلات ونداربن سپری کرد و برای راهنمایی با برخی از بهترین راهنمایان محلی در مورد تاریخچه صعود های انجام شده به علم کوه صحبت کرده و پیرامون شکل صعود روز بعد اطلاعات خوبی به دست آورد. سپس می توان صبح زود توسط وسیله نقلیه و یا پیاده به نقطه ییلاقی کوچکی به نام ونداربن واقع در جناح شمالی قله نوک تیز “پسندکوه” رفت. از آنجا مسیر به دو قسمت تقسیم می شود: مسیر دره بریر به سرچال و علم چال و صعود سیاه سنگ ها و قله که مسیری توأم با شیب تند و لزوم آشنایی بیشتر با فنون کوهنوردی است و مسیر دره حصارچال که از سایر مسیرها راحت تر، مناسب تر و بدون مشکل است.
صعود به قله علم کوه از مسیر حصارچال
مسیر حصارچال که راهی ساده و سهل الوصول دارد پس از وندارین با عبور از پلی بر روی رودخانه حصارچال به سمت چپ آن رفته، ضمن ادامه مسیر در میان تپه ماهوره ها و در امتداد آن ها گاهی در فاصله ای نسبتا دور و زمانی نزدیک به رودخانه اصلی به گوسفندسرای بزرگ خرمدشت در زیر قله کلاچنبد و قله چالون می رسیم. اینجا نقطه ای سرسبز، باشکوه و دوست داشتنی است که هوای پاک و آفتابی و وجود چند برفچال کوچک به آن منظره ای پر جاذبه بخشیده است. در ادامه از تنگه گلو به سمت راست رودخانه تغییر جهت داده و بایستی از راه مالرو و مشخصی وارد فضای وسیع حصارچال در زیر قله زرده گل شد.
حصارچال بهشتی فراموش نشدنی و مرتفع در ارتفاع 4000 متری است. جا به جای آن را یخچال ها و برکه های آب و چشمه ها و جویبارها احاطه کرده است. کوهنوردان معمولا کمپ خود را در دشت حصارچال برپا می کنند چون هم وسیع و سرسبز و هموار است و هم دسترسی به آب به راحت ترین شکل ممکن امکانپذیر است چراکه برکه های آب زیادی در اطراف قرار دارند.
برای شروع صعود به قله بایستی از محل کمپ به سوی یالی پر شیب از راهی مشخص به صورت زیگزاگ به سوی قله مرجیکش صعود کرد. هوا معمولا سرد است و به تدریج که به ارتفاع بالاتر صعود شود سردتر نیز می شود. مناظر اطراف از بلندای قله علم کوه دیدنی هستند. قلل سیاه سنگ، کلاچبند و خط الرأس های آبیدر و دیوچال بسیار با شکوه به نظر می رسند. در ادامه مسیر به گردنه حد فاصل مرجیکش و علم کوه می رسد. عبور از شیب تند سنگلاخی این نقطه مسیر را به سوی علم کوه به پایان می رساند. پس از ساعتی بر قله سنگی 4850 متری سنگی علم کوه خواهید رسید.
توصیف مناظر اطراف سخت به نظر می رسند. از همه زیباتر منظره دو برج دماوند و آزادکوه در شرق است. تمامی قلل تخت سلیمان، سیالان، شاه البرز، کرماکوه، گردونکوه، تخت سلیمان و هفت خوان ها به وضوح دیده می شوند. استراحت و دیداری کوتاه پایان بخش صعود است و به سبب سرما و ارتفاع هرچه زودتر برگشت بهتر است. معمولا برای فرود از راه صعود شده باز می گردند. از جمله یکی از بهترین زمان های صعود به علم کوه باید از نیمه دوم تیرماه تا پایان مردادماه هر سال نام برد که طبیعت منطقه حال و هوایی دیدنی و وصف ناشدنی دارد.
وضعیت قله در زمستان
صعود زمستانی علم کوه از هر مسیر دشوار، خطرناک و بسیار مشکل است. صعود به قلل منطقه تخت سلیمان در ایران از امتیاز اول بهره مند است. برنامه ریزی کامل و جامع، وسایل بسیار کافی و مناسب، تدارک قبلی، استفاده مناسب از جانپناه های موجود، تسلط کامل بر تکنیک های تخصصی و فنی کوهنوردی و سنگ نوردی و کار با یخ و برف، آمادگی برای مواجهه با هوای فوق العاده سرد 20 تا 30 درجه زیر صفر و طوفان های بزرگی که 7 الی 10 روز ادامه می یابند از مقدرات چنین صعودی است.
