جاذبه ها، ظرفیت ها و امکانات گردشگری ایران آنقدر متنوع و جذاب هستند که اگر آن ها را در کنار آداب میهمان نوازی و پذیرایی گرم و صمیمانه مردم ایران، بخصوص ایلات و عشایر از میهمانان خارجی قرار دهیم، می توان گفت ایران دارای بهترین گنجینه و ذخایر گردشگری جهان است.
جاذبه های تاریخی: بناهای ادوار مختلف تاریخی همانند تخت جمشید و تخت سلیمان، کاروانسراهای عباسی، کاخ ها و قلاع نظامی.
جاذبه های طبیعی: صحاری بزرگ و کویری، غارها، دریاچه ها، آبشارها، جنگل ها، مرداب ها، مناطق حفاظفت شده، حیات وحش و زیستگاه ها بزرگ جانوری و برخی گونه های منحصر به فرد در آنها، تالاب ها، قله ها، سواحل و چشمه ها، خسوف و کسوف.
اماکن مذهبی: حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) در مشهد مقدس و حضرت معصومه (س) در قم، مساجد، نیایشگاه های زرتشتیان و کلیمیان، کلیساها، امامزاده ها، تکیه ها، زیارتگاه ها و حوزه های علمیه.
اشیای تاریخی و موزه ای: ریتون ها، جام ها، سکه ها، مهرها، مجسمه ها، کوزه ها، زیورآلات، دستخط ها و طلسم ها.
اماکن درمانی: آبگرم ها و چشمه ها.
دست سازه ها و مصنوعات: برج های آزادی و میلاد، بازارها و پاساژهای جدید، پیست های اسکی، صنایع دستی، فرش و بادگیرها.
آداب و سنن و مردم شناسی: رسوم محلی، قصه ها، ضرب المثل ها، لالایی ها، اعیاد (نوروز)، عزاداری ها، مسابقات، پوشاک، موسیقی، غذاهای محلی، بازی ها و زندگی عشایری.
تأسیسات: هتل ها، اقامتگاه ها، کاروانسراها، کمپینگ ها و حمل و نقل ریلی، هوایی، زمینی، دریایی.
متون: سنگ نبشته ها، کتیبه ها، حجاری ها، حکاکی ها، لوح ها، کتب، اوراد، وقفنامه ها و اسناد.
مشاهیر: ادیبان، عارفان، هنرپیشگان و بازیگران، موسیقی دانان، حماسه سرایان و آثار آنان.
اقلام: خاویار، زیتون، برنج، زعفران، پسته و فرش.
سمبل ها: نمادها، نشان ها، علایم و اساطیر.
هنر: صنایع دستی، شیشه گری، معرق، منبت، حکاکی، میناکاری، خاتم سازی، چرم دوزی، فرش و گلیم و گبه بافی، خوشنویسی، کتابت، چاپ، صحافی، صفحه آرایی، دوخت های روی پارچه، سفالگری، آثار سینمایی و فیلم های برگزیده، عکاسی از طبیعت و آثار و بناها.
اقالیم: گرم و خشک در جنوب، بارانی و رطوبت در شمال، سرد و خشک در شمال غرب، معتدل در مرکز به طور همزمان در یک فصل و وجود جنگل و کویر و دشت و دریا در یک پهنه.
اعمال و سنن مذهبی: حجاب زنان، مراسم سینه زنی و زنجیر زنی در محرم، سفره های نذری و افطاری، نذورات و صدقات و زیارت ها و مجالس روضه خوانی و مسابقات قرآنی.
علمی و فرهنگی: پذیرش و جذب دانشجویان خارجی، برگزاری همایش ها و سمینارهای بین المللی، اعطای بورسیه ها، برگزاری کارگاه های آموزشی و تحقیقات مشترک علمی، تحصیل طلاب خارجی.
ورزشی: مسابقات و تمرینات ورزشی، ورزش بانوان کشورهای اسلامی، تفریحات ورزشی و رکاب زنان
آثار شگفت انگیز: خاصیت ضد فیزیکی بخشی از خیابان سئول، جنگل دریایی حراء در قشم، گرم ترین نقطه کره زمین در کویر شهداد، چشمه گل فشان در چابهار و …
نمایشگاه ها: نمایشگاه های دائمی، فصلی، موردی عمومی، تخصصی و فروشگاه های عرضه محصولات.
شکار: شکار در مناطق بیابانی، جنگلی و صیادی در دریای شمال و آب های جنوب.
راه ها: جاده های تاریخی همچون جاده ابریشم، پل ها و …
میادین جنگ: رزمگاه ها و میادین نبردهای تاریخی چون چالدران یا رزمگاه نیشابور.
نظام آبیاری: قنات ها، آبراه ها و آبگیرها و تقسیم آب در مزارع و باغ ها و محلات.
ترانزیت: ترانزیت مسافران زمینی و هوایی.
مرزها: مبادلات مرزنشینان و بازارچه های مرزی.
دید و بازدیدها: دیدار اقوام و خویشاوندان.
گردشگری صنعت بدون آلایندگی، با سرمایه گذاری اندک و با سودآوری بالاست؛ صنعتی که امروزه بعد از صنایع نفت و خودروسازی بیش ترین سود را دارد؛ از همین روست که آن را کارخانه بدون دود نامیده اند.
با وجود این تفاسیر کافی نیست که بگوییم فرصت ها و امکانات گردشگری ایران در میان دیگر کشورها بی بدیل و بی نظیر است، بلکه باید به برنامه ها و راه های وصول هدف نیز بیاندیشیم.
نویسنده: ابراهیم اسدی بشلی – رئیس انجمن توسعه صنعت گردشگری مجمع متخصصین ایران