کشش، ظرفیت و جذابیت های فوتبال می تواند یک عامل مؤثر در توسعه گردشگری به ویژه در شهرها و استان های صاحب فوتبال و باشگاه های حرفه ای باشد.
محمد جهانشاهی کارشناس گردشگری و عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران در یادداشتی؛ نوشت: گردشگری، صنعتی خدماتی و یکی از دستاوردهای بزرگ قرن جدید است که طی دهه های گذشته مراحل شکل گیری و بلوغ خود را طی کرده و امروز با داشتن سهمی ۹ درصدی از صادرات جهانی و سهم ۱۰ درصدی در کل اشتغال فعلی دنیا، جایگاه ویژه ای در سیاست های کلان اقتصادی و یکی از محورهای مهم توسعه برای بسیاری کشورها محسوب می شود و پیشران پرقدرت اقتصادی با دامنه و اثرگذاری وسیع بر بسیاری بخش های دیگر در تولید ناخالص داخلی کشورهاست.
صنعتی که بسترساز بازتعریف و افزایش ضریب تکاثر شاخص های دیگر حوزه هاست. یکی از این حوزه های مهم که ارتباط معناداری با توسعه گردشگری دارد ورزش است. گردشگری ورزشی بخشی از صنعت گردشگری که در بر گیرنده جا به جایی های انسانی است که به بهانه ای مرتبط با ورزش در مقاصدی جز محل زندگی فرد انجام می گیرد. از شرکت در یک رویداد ورزشی در قالب تیم ورزشی یا هوادار و تماشاچی تا بازدید از اماکن و فضاهای ورزشی.
هر ساله ده ها هزار رویداد بزرگ در سراسر جهان عاملی برای جا به جایی صدها میلیون علاقمند و فعال ورزشی در قالب سفر و در چارچوب گردشگری ورزشی هستند. از مگاایونت هایی مانند المپیک و جام جهانی فوتبال گرفته تا رقابت های جهانی و قاره ای، بین المللی و ملی در رشته های مختلف. در این بین فوتبال به عنوان محبوب ترین و فراگیرترین رشته ورزشی دنیا با جمعیتی نزدیک به ۲۵۰ میلیون ورزشکار و یک میلیون و ۴۰۰ هزار باشگاه و بیش از ۳۰۰ هزار ورزشگاه جایگاه ویژه ای را در دنیای امروز به خود اختصاص داده است رویدادهای این رشته ورزشی مثل باشگاه ها و ستارگانش جزو مشهورترین و نام آشناترین پدیده ها و اتفاقات دنیا هستند.
ورزشی که در بدبینانه ترین حالت عددی نزدیک به ۱۰ درصد از کل گردش مالی ورزش دنیا را به خود اختصاص می دهد و به دلیل فراگیر بودن، از دور افتاده ترین و فقیرترین کشورها تا کشورهای با اقتصاد قوی و بزرگ مردمان زیادی درگیر آن هستند.
در کشور ما نیز فوتبال با دامنه حداقل ۳۵ تا ۴۰ میلیون علاقمند برآورد می شود حداقل سه هزار میلیارد تومان گردش مالی را در بخش های مختلف حرفه ای و آماتوری به خود اختصاص می دهد. همین عوامل باعث شده عمده تمرکز فعالیت های اقتصادی در ورزش بر این رشته متمرکز باشد و دامنه آن تا سیاسیون هم کشیده شود.
کشش، ظرفیت و جذابیت های فوتبال می تواند یک عامل مؤثر در توسعه گردشگری به ویژه در شهرها و استان های صاحب فوتبال و باشگاه های حرفه ای باشد. لیگ های بزرگ فوتبال کشور بسترهای واجد ارزشی برای فرصت سازی در این زمینه هستند. رویدادهایی که با توجه به سطح آنها هر ساله صدها هزار جا به جایی در قالب سفرهای داخلی را در کشور رقم می زنند.
لیگ برتر فوتبال یا خلیج فارس بالاترین سطح رویدادهای حرفه فوتبال ایران است. جایی که ۴۸۰ بازی آن در طول یک فصل بالاترین خدمات را در شهرهای میزبان خریداری می کند. اقامت، پذیرایی و خورد و خوراک در کنار ترانسفر داخلی و خریدهای جانبی از جمله سوغات و صنایع دستی بازیکنان و کادر تیم ها، بخشی از اثرات مستقیم این لیگ بر جوامع میزبان و گردشگری شهرهای محل برگزاری رقابت ها است و اضافه کنیم حضور طرفداران تیم ها را که همواره بر اساس حساسیت رقابت ها، تیم مورد علاقه شأن را در استادیوم ها همراهی می کنند. بر اساس پروتکل ها و استانداردهای رقابت های حرفه ای، تیم میزبان نیز معمولاً ۲۴ ساعت قبل از رقابت در هتل اسکان پیدا می کند و خرید خدمات گردشگری انجام می پذیرد. این شرایط به ویژه در شهرهای کوچک تر اثر بیشتری بر توسعه گردشگری و تقویت زیرساخت های گردشگری دارد و علاوه بر این می تواند فرصتی باشد برای معرفی بیشتر ظرفیت ها و گسترش نام شهر میزبان و می تواند فرایند مقصد سازی را تسهیل کند.
به عنوان مثال در لیگ ۱۴۰۱ استان کرمان با سه تیم گل گوهر سیرجان، مس رفسنجان و مس کرمان به عنوان یکی از قطب های جدید فوتبال کشور به دنبال تثبیت جایگاه خود است. استانی که به لحاظ ظرفیت ها و منابع گردشگری نیز جزو قطب های گردشگری کشور محسوب می شود به ویژه از حیث داشتن میراث تاریخی و طبیعی که در فهرست آثار جهانی ثبت شده اند و یکی از استان های تاریخی کشور محسوب است که با داشتن ظرفیت های خاص از جمله کویر لوت و کلوت های شهداد، مسیر توسعه گردشگری خود را طی می کند. استانی که ۵ فرودگاه فعال دارد و حجم و تنوع سرمایه گذاری ها در گردشگری آن رو به افزایش است و اتفاقاً شهرهای کرمان، رفسنجان و سیرجان هم بخش قابل توجه ای از زیرساخت های گردشگری و ورزشی را در دل خود جای داده اند.
فرصت پخش زنده رقابت ها از تلویزیون و بازپخش های فراوان در سایر رسانه ها به ویژه مسابقه هایی که با تیم های پر طرفدار، مسابقه با تیم های مرتبط با بازارهای داخلی برای جذب گردشگر از شهرها و استان های هدف، حضور تیم های رقیب و طرفداران آنها در استان و شهرهای میزبان، بخشی از فرصت هایی است که رقابت های لیگ برتر برای گردشگری کشور در شهرهای صاحب تیم های لیگ برتری و در سطحی پایین تر برای لیگ یک و دو به همراه می آورد. فرصت هایی که باید مورد توجه بخش خصوصی گردشگری و از آن مهم تر دست اندرکاران و برنامه ریزان دولتی در سطح استان ها و شهرستان ها مورد نظر واقع شود.
تحلیل مان را کمی بیشتر پیش می بریم. در فصل پیش رو گردشگری استان کرمان به واسطه مسابقات سه تیم خود در لیگ برتر حداقل ۹۰ رقابت را میزبانی خواهد کرد که اگر متوسط هر تیم، برای ۳۰ نفر بازیکن و کادر خدمات لازم را خریداری کند حداقل ۲۷۰۰ نفر شب اقامت به اشغال هتل های چهار و پنج ستاره خود اضافه خواهد کرد که با اضافه شدن هواداران در بازی های حساس لیگ، این عدد بزرگ تر می شود و بر ضریب اشغال تخت و اتاق هتل های استان اثر می گذارد و به دلیل مستمر بودن نسبی این رقابت ها در طول سال، می تواند به عنوان عامل مهمی به ویژه در فصول کم رونق گردشگری، این صنعت را مورد حمایت قرار دهد. این شرایط در شهرهای دیگر از جمله اهواز، اراک، آبادان و مسجد سلیمان هم بر همین منوال اثرات خود را نشان می دهد و می توان شاهد نشت اقتصادی آن در بازار این شهرها بود و با فراهم شدن شرایط برگزاری مسابقات در مازندران، سهم فوتبال نیز در توسعه گردشگری این استان گردشگر پذیر به ویژه در بخش هتلداری تقویت می شود.
اگر چه تهران، اصفهان و تبریز به عنوان کلانشهرهای با زیر ساخت مناسب و تعداد قابل توجه گردشگر، نگاه کمتری را برای توسعه گردشگری به رقابت های فوتبالی داشته باشند اما نمی توان تصور کرد این شهرها بر قابلیت های این رشته ورزشی پرطرفدار چشم پوشی کنند چرا که مطالعات و بررسی های پژوهشی نشان از اثر گذاری رقابت های ورزشی بر توسعه فضایی و نیز بازاریابی گردشگری شهرهای میزبان دارد که در این شهرها نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
