هر آنچه که باید در خصوص دریافت گذرنامه بدانیم

گذرنامه یا پاسپورت نوعی شناسنامه بین المللی است که تمام مردم جهان برای خروج از کشورشان باید آن را همراه داشته باشند. گذرنامه که از طریق آن، دولت ها از دولت های دیگر درخواست می کنند اجازه ورود به خاک یا گذر از خاک شان را به فرد بدهند.

به اجازه ای که به این منظور از دیگر دولت ها گرفته می شود روادید یا ویزا گفته می شود. گذرنامه از چندین سال پیش وجود دارد و اولین گذرنامه به 450 سال پیش از میلاد مسیح مربوط می شود.

در ایران نیز افرادی که قصد خروج از کشور را دارند، باید گذرنامه داشته باشند. بر اساس قانون، گذرنامه سندی است که از طرف ماموران صلاحیت دار دولت، برای مسافرت اتباع ایرانی به خارج و اقامت در خارج داده می شود.

در ماده دوم از فصل اول کلیات قانون گذرنامه آمده است که تمام اتباع ایرانی برای خروج یا اقامت در خارج از کشور باید گذرنامه دریافت کنند و صدور گذرنامه نیز منوط به ارائه اسنادی است که هویت و تابعیت ایرانی تقاضاکننده را ثابت کند. بر اساس قانون، خروج افراد ایرانی از کشور بدون گذرنامه غیرقانونی به حساب می آید. بازرسی از گذرنامه افراد در مرزها به عهده نیروی انتظامی است.

تاریخچه گذرنامه

یکی از اولین اشاره ها به کاغذهایی که به عنوان گذرنامه مورد استفاده قرار می گرفته است در کتاب مقدس عبری یافت می شود، در آیه کتاب مقدس مربوط به 450 سال پیش از میلاد مسیح، اعتقاد بر این است که نحمیا از یهودیان شناخته شده که در کاخ شوش مباشر اردشیر یکم (هخامنشی) بود، برای سفر به یهودیه از اردشیر یکم نامه ایی دریافت می کند تا تضمینی برای به سلامت عبور کردن از اراضی تحت سلطه دیگر فرمانروایان باشد.

سه نوع گذرنامه در ایران وجود دارد: گذرنامه سیاسی، گذرنامه خدمت و گذرنامه عادی از این جمله هستند که افراد عادی جامعه اغلب باید گذرنامه عادی تهیه کنند. در ایران صدور گذرنامه عادی توسط اداره کل گذرنامه انجام می شود و در کشور های خارجی نیز این وظیفه به عهده مامورین کنسولی کشور است.

افرادی که نمی توانند گذرنامه بگیرند

افرادی که قصد خروج از کشور و دریافت گذرنامه را دارند باید توجه کنند که همه افراد جامعه نمی توانند گذرنامه دریافت کنند. افرادی که بر اساس اعلام کتبی مقامات قضایی حق خروج از کشور را ندارند، نمی توانند گذرنامه دریافت کنند. افرادی هم که در خارج از ایران دارای سوءپیشینه باشند، حق دریافت گذرنامه را ندارد. البته اگر به تشخیص مقامات قضایی سفر فردی به خارج از کشور مخالف مصالح جمهوری اسلامی باشد، در این صورت وی نمی تواند گذرنامه دریافت کند. البته افرادی هم که به طور قطعی دارای بدهی مالیاتی و اجرای دادگستری و ثبت اسناد باشند، ممکن است بنا بر ضوابط و مقررات نتوانند گذرنامه بگیرند. هم چنین پسرانی که مشمول خدمت سربازی هستند نیز بدون کارت پایان خدمت نمی توانند گذرنامه دریافت کنند.

اشخاصی که می توانند گذرنامه بگیرند

افرادی که سنی کمتر از 18 سال دارند یا اینکه تحت ولایت یا قیومت هستند، با اجازه ولی می توانند گذرنامه دریافت کنند. مشمولین وظیفه (سربازی) نیز تنها با دریافت مجوز کتبی از اداره وظیفه عمومی می توانند پاسپورت بگیرند. زنان شوهردار نیز برای دریافت گذرنامه باید موافقت کتبی شوهر یا در موارد اضطراری، اجازه دادستان شهرستانی که در آن درخواست گذرنامه داده اند، ارائه دهند. افرادی که توانسته اند با صدور اجازه توسط سازمان یا فردی گذرنامه بگیرند، اگر فرد یا سازمان از اجازه اش عدول (خودداری) کند، در این صورت فرد نمی تواند از کشور خارج شود و تا زمان از بین رفتن مانع، گذرنامه وی ضبط می شود.

همراهان

گذرنامه ها اغلب برای هر فردی به صورت مجزا صادر می شوند اما افرادی که کمتر از 18 سال سن دارند، به عنوان همراه در گذرنامه یکی از اقوام (اقوامی که در قانون اجازه این کار را داشته باشند) ثبت می شوند. اعضای خانواده ای هم که بخواهند گذرنامه شان را با یکدیگر بگیرند، می توانند چنین کاری را انجام دهند و در این صورت نام زن و اولاد کمتر از 18 سال به عنوان همراه ثبت می شود. اعضای خانواده هایی که برای همگی تنها یک گذرنامه دریافت کرده اند، نمی توانند مستقلا از گذرنامه استفاده کنند و در صورت نیاز باید گذرنامه ای مجزا برای هر فرد صادر شود.

نام نوزادانی هم که از زنان ایران مقیم خارج در زمان توقف مادر در ایران متولد شوند، در گذرنامه مادر ثبت می شود و البته در این مورد نیازی هم به اجازه پدر وجود ندارد. همچنین زمانی که خارج از ایران، شوهر ایرانی در محل تولد نوزاد حاضر نباشد، باز هم نام نوزاد به عنوان همراه در گذرنامه مادر ثبت می شود.

اعتبار گذرنامه

گذرنامه نیز همانند بسیاری از مدارک شناسایی دارای مدت اعتبار است. در ایران بر اساس قانون، گذرنامه های جدید از تاریخ صدور 5 سال اعتبار دارند که فقط برای 5 سال دیگر می توان آن ها را تمدید کرد. افرادی که گذرنامه دارند، می توانند از آن برای سفر به کلیه کشورها استفاده کنند. اما ممکن است در مواردی دولت سفر به کشوری خاص را ممنوع یا محدود کند که در این صورت باید بر اساس قانون عمل شود و ممکن است امکان سفر به آن کشور وجود نداشته باشد.

شیوه دریافت گذرنامه

افرادی که قصد دریافت گذرنامه را دارند باید همانند سایر امور، مراحل اداری را پشت سر بگذارند. البته دریافت گذرنامه چندان کار دشواری نیست و می توانید با مراجعه به دفاتر پلیس+10 یا همان خدمات الکترونیک انتظامی این کار را انجام دهید.

در ابتدا باید با پرداخت مبلغ (10.000 ریال) فرم و شناسه گذرنامه را از پلیس+10 دریافت کنید. بعد از انجام این کار باید دو فیش بانکی را به مبلغ های 37.500 ریال و 75.000 ریال به حساب شهرداری و نیروی انتظامی واریز کنید. البته امکان واریز این پول از طریق کارت خوان های موجود در دفاتر خدمات الکترونیک نظامی نیز وجود دارد. اما نمی توانید این مبلغ را از عابربانک یا اینترنت پرداخت کنید.

شماره حساب شهرداری تهران نزد بانک ملی: 3111000048006 (در سایر استان ها باید مبلغ 37.500 ریال به حساب شهرداری آن استان واریر شود).
شماره حساب نیروی انتظامی نزد بانک ملی: 2171151301007

البته هزینه درخواست صدور گذرنامه در دفاتر الکترونیک انتظامی مبلغ 293000 ریال است که در شعب پلیس+10 پرداخت می شود و البته هزینه پستی نیز روی آن حساب شده است.

مدارک لازم برای دریافت گذرنامه

کلیه متقاضیان برای دریافت گذرنامه باید مدارک زیر را به همراه داشته باشند و البته باید توجه داشت که حضور فرد متقاضی گذرنامه (در همه رده های سنی) در دفتر پلیس+10 ضروری است:

1. اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی با تائیدیه ثبت احوال برای کلیه متقاضیان
2. ارائه اصل آخرین گذرنامه (در صورت معتبر بودن)
3. یک قطعه عکس 4*6 رنگی و جدید با زمینه سفید با در نظر داشتن شرایط زیر:
– 6 ماه از زمانی که تصویر ثبت شده، نگذشته باشد.
– آقایان باید بدون کلاه و عینک عکس بگیرند و در تصویر نباید آرایش مو و محاسن داشته باشند یا از زیورآلات استفاده کنند. همچنین رنگ لباس با زمینه نباید یکسان باشد (نباید لباس سفید رنگ باشد).
– بانوان باید با حجاب کامل و بدون آرایش عکس بگیرند و باید گردی صورتشان معلوم باشد.
– دخترانی که بیش از 6 سال سن دارند، باید عکس شان با حجاب کامل باشد.
4. اجازه محضری برای افراد زیر 18 سال از سوی پدر یا قیم قانونی.
5. افرادی که سن بالای 15 سال دارند باید شناسنامه عکس دار ارائه دهند.
6. افرادی که سن کمتر از 15 سال دارند باید گواهی اشتغال به تحصیل، دفترچه بیمه یا گذرنامه عکس دار ارائه دهند.
7. افراد زیر 6 سال باید به همراه 1 قطعه عکس در دفتر پلیس+10 حاضر شوند.
8. بازنشستگان نظامی که 5 سال از زمان بازنشسته شدن شان نگذشته، باید از حفاظت یگان مربوطه نامه ای را ارائه دهند.
9. نظامیان شاغلی که قصد دریافت گذرنامه دارند باید نامه حفاظت یگانشان را ابتدا در دبیرخانه اداره گذرنامه ثبت کنند و سپس به دفاتر خدمات الکترونیک نظامی ارائه دهند.

مدارک لازم برای آقایان

ارائه اصل و کپی کارت هوشمند پایان خدمت یا معافیت یا موافقت نامه سازمان وظیفه عمومی برای مشمولین.

آقایان باید کارت پایان خدمات یا معافیت شان به صورت هوشمند باشد و افرادی هم که درخواست کارت هوشمند کرده باشند بعد از گذشت 24 ساعت از زمان ثبت درخواست، می توانند با در دست داشتن برگ ثبت درخواست، به مراحل مربوط به گذرنامه اقدام کنند.

نیازی به ارائه کارت پایان خدمت برای آقایانی که سن شان بیش تر از 50 سال است، وجود ندارد.

مردان دانشجو و دانش آموز باید نامه ای را از محل تحصیل شان دریافت و به سازمان وظیفه عمومی تحویل دهند.

مدارک لازم برای بانوان

همسر بانوی متاهل باید اجازه محضری بدهد. البته در خصوص زنانی که مقیم خارج هستند، نیازی به اجازه محضری همسر وجود ندارد. زنانی هم که همسرشان فوت شده باید اصل گواهی فوت یا اصل شناسنامه باطل شده را ارائه کنند و برای زنان مطلقه نیز ارائه اصل طلاق نامه اجباری است.

افرادی که در خارج از کشور متولد شده اند، باید مدرک نحوه ورودشان را نیز برای دریافت گذرنامه ارائه کنند. افرادی هم که می خواهند گذرنامه شان را که بیش از یک سال اعتبار دارد، ابطال کنند، دریافت نامه از اداره گذرنامه برای شان الزامی است.

به طور معمول، زمان گرفتن یا تمدید گذرنامه حدود 1 الی 2 هفته است. اما اگر نیاز سریع تری به گذرنامه دارید، می توانید از طریق دفاتر پلیس+10 ثبت درخواست را انجام دهید و با در دست داشتن مدارک، به اداره کل گذرنامه استان مراجعه کنید.

تمدید گذرنامه

گذرنامه های عادی در ایران 5 سال اعتبار دارند که می توان آن ها را برای یک بار دیگر به مدت 5 سال تمدید کرد. باید توجه داشت که برای تمدید گذرنامه نیز باید مدارک فوق را همراه داشته باشید.

گذرنامه های مفقود و مخدوش شده

افرادی که گذرنامه شان را گم کرده باشند باید برای پیگیری مراتب قانونی به دفاتر پلیس+10 مراجعه کنند. شهروندان تهرانی نیز برای اعلام فقدان گذرنامه باید به اداره گذرنامه واحد غرب تهران واقع در یافت آباد مراجعه کنند. گذرنامه ای که فاقد اعتبار باشد، در صورت گم شدن نیازی به اعلام فقدان ندارد.

مشمولین خدمت وظیفه عمومی

مشمولین وظیفه عمومی نسبت به افرادی که پایان خدمت یا کارت معافیت دارند باید مراحل بیش تری را برای دریافت گذرنامه (آن هم با شرایط خاص) سپری کنند. افرادی ذکوری که سن آن ها 18 سال تمام باشد، مشمول خدمت وظیفه به حساب می آیند اما عده ای به دلایل مختلف کارت معافیت دریافت می کنند ولی سایرین مشمول به حساب آمده و برای خروج از کشور باید مواردی را پشت سر بگذارند.

مشمولین می توانند از طریق سفرهای علمی، زیارتی، سیاحتی، ورزشی، مطالعاتی، کاری، ماموریتی و دوره های مشترک از کشور خارج شوند و البته این کار نیز نیازمند اقداماتی است. مشمولین برای خروج از کشور بر اساس سفری که قصد انجام آن را دارند، باید مبلغی را به عنوان وثیقه به بانک بسپارند. این میزان برای سفرهای علمی 8 میلیون تومان پول نقد یا ضمانت نامه بانکی است. مشمولین در سفرهای سیاحتی باید 15 میلیون تومان پول (یا ضمانت) به عنوان وثیقه قرار دهند و در سفرهای زیارتی به عراق و عربستان نیز این میزان 3 میلیون ریال وجه نقد است. اما مشمولینی که قصد خروج از کشور به دلیل سفر دوره های مشترک را دارند، باید 15 میلیون تومان وجه نقد را به عنوان وثیقه نزد بانک قرار دهند.

مشمولین برای خروج از کشور نباید غیبت داشته باشند. دانشجویان مشمولی که مایل به دریافت گذرنامه برای سفر مطالعاتی هستند، در مقطع کارشناسی ارشد می توانند 6 ماه و در مقطع دکتری 12 ماه خارج از کشور باشند. مشمولین بعد از ورود به کشور نیز برای دریافت مبلغ وثیقه باید خودشان در محل وظیفه عمومی حضور داشته باشند.