ساختمان 17 طبقه ی پلاسکو را نخستین ساختمان بلندمرتبه و مدرن ایران در تهران می دانند که بیش از نیم قرنِ پیش ساخته شد.
این ساختمان توسط حبیب الله القانیان (معروف به حاج حبیب!) رییس انجمن کلیمیان تهران، مالک کارخانه ی پلاسکو – بزرگ ترین مجموعه ی تولیدی پلاستیک و ملامین ایران – ساخته شد. گفته می شود در آن زمان برخی روحانیان سیاسی تهران به ساخته شدن بلندترین ساختمان تهران توسط یهودیان ایرانی اعتراض کردند.
حبیب الله القانیان، متولد 1288 خورشیدی، از خانواده ای بود که به مدت چند دهه پیشگام نوآوری های تجاری و صنعتی در ایران بودند. در واقع این خانواده پس از جنگ جهانی دوم، با امتیازی که برای فروش لباس های متفقین به دست آوردند، در مسیر ثروت اندوزی قرار گرفتند. حبیب که کارش را در نوجوانی، در هتل یکی از اقوام آغاز کرده بود، با برادرانش در بازار به کار تجارت پرداخت. گفته می شود برادر حبیب به آمریکا سفری داشت و با صنعت تازه ی پلاستیک سازی آشنا شد و ایده را به ایران آورد. آن ها در سال 1337 شرکت پلاسکو و پس از آن، صنایع پروفیل آلومینیوم را تاسیس کردند.
ساختمان پلاسکو و ساختمان آلومینیوم، به عنوان نخستین برج های ایرانی، بخشی از اموال این سرمایه دار ایرانی در جهان بودند که عرصه ی تجاری بازار تهران را هم گسترش دادند. در سال های 1970 حبیب الله القانیان و برخی دیگر از تجار ایرانی به چین دعوت شدند و روابط تجاری و اقتصادی بین ایران و چین را بنا نهادند. معروف است، حاج حبیب که در تامین مخارج کارهای خیریه معمولا پیشگام بود، همیشه یک شانه ی پلاستیکی در جیبش داشت. به او منسوب است که با این کار می خواسته یادش نرود ثروتش را از کجا و از چه راهی به دست آورده است.
او با پیروزی انقلاب اسلامی سال 57 کشور را ترک نکرد، توسط انقلابیون دستگیر و در دادگاهی به جرم فساد از طریق تماس با اسرائیل و صهیونیسم و جنگ با خدا و دوستان خدا، محاکمه و در دادگاهی توسط حجت الاسلام صادق خلخالی به اعدام محکوم شد. حکم اعدام او چند روز بعد، در اردیبهشت 1358 اجرا شد.
در دادگاه به اسنادی اشاره شد که ساواک درباره ی ارتباط او و بسیاری دیگر از سران یهودیان ایران با اسرائیل داشته و طبق آن ها، این افراد به سرمایه گذاری های گسترده در فلسطین اشغالی پرداخته بودند. در این اسناد گفته شده بود، القانیان، مشغول احداث ساختمان چندین طبقه در نزدیکی تل آویو است؛ با بلندی سه برابر ساختمان پلاسکو تهران!
با این حال، متهم در دفاعیات خود گفت: «اینجانب حبیب القانیان، افتخار می کنم کلیمی ایرانی هستم. تا به حال هیچ گونه کمک و یا اعانه به نفع اسرائیل نداده و نخواهم داد. من موافق کشتار مردم فلسطین نیستم. افتخار می کنم دارای سهمی از کارخانجات پلاسکو ملامین، پلاستیک شمال، لوله شمال و کارخانه یخچال جنرال الکتریک و پروفیل آلومینیوم می باشم. هیچ دارایی به نام من در اسراییل وجود ندارد».
ساختمان پلاسکو و ساختمان آلومینیوم پس از اعدام القانیان، مانند دیگر اموالش مصادره و به بنیاد مستضعفان تحویل داده شد. ساختمان پلاسکو در تمام این سال ها، در اختیار تولیدکنندگان و فروشندگان عمده ی پوشاک بود.
ساختمان پلاسکو پس از ابتلای یک واحد آن به آتش در صبح پنجشنبه 30 دی 95، اطفای آتش توسط آتش نشانان و شیوع دوباره ی آن، پس از چند ساعت، کمی مانده به ظهر، به طور کامل فرو ریخت؛ اما روی سر خودش، نه ساختمان های اطراف.
علیرضا بهرامی – خبرگزاری ایسنا
