سینوهه نام داستانی به قلم میکا والتاری نویسنده فنلاندی است. این کتاب که مهم ترین اثر نویسنده است، بر اساس وقایع دوران فرعون آخناتون نوشته شده است. داستان سینوهه (به انگلیسی: The Tale of Sinuhe) را یکی از بهترین و موفق‌ترین آثار ادبیات مصر باستان دانسته‌اند.
داستان سینوهه که پزشک ویژه فرعون هم بود به وقایع پس از مرگ آمنمهات یکم بنیانگذاز دودمان دوازدهم مصر باستان باز می‌گردد. داستان درباره شخصیتی است که در هنگام تولد او را در یک سبد دستباف گذاشته و به رود نیل سپرده اند و خانواده ای فقیر او را یافته و به فرزندی بزرگ می کنند. سینوهه در ادامه به مقام کاهنی و پزشکی (مخصوصِ فرعون) می رسد و سفرهایی را به بابل و سوریه و کناره دریای مدیترانه می کند. در طول این سفر با رخدادهای گوناگون روبه رو می شود. در بازگشت به مصر برای نجات مصر از حرفه پزشکی خود استفاده می کند. در میانه های داستان او به هویت راستین پدر و مادرش پی می برد.
ترجمه
کتاب سینوهه توسط ذبیح‌الله منصوری و دکتر احمد بهپور به فارسی ترجمه شده است. گرچه سبک ذبیح اله منصوری ترجمه-تالیف بوده است. در مقدمه دکتر احمد بهپور می خوانیم: در مورد این که سینوهه شخصیتی است واقعی یا افسانه ای چیزی دانسته نشد، شاید او نیز همانند «یل سیستان» باشد که فردوسی بزرگ از او «رستم داستان» را ساخته است.
درباره کتاب
کتاب سینوهه مربوط می شود به نزدیک 1300 سال قبل از میلاد مسیح. این کتاب در حفاری های باستانی مصر پیدا شد و به زبان های مختلف دنیا ترجمه شد. سینوهه پزشکی بود که به بیشتر دنیا سفر کرد (برای سینوهه دنیا محدود به مصر، سیاهپوستان جنوب مصر، ملل وحشی و آدم خور شرق و جنوب اروپا، سوریه و بابل می شد) و به دلیل عقاید روشنفکرانه ای که داشت اغلب تحقیر می شد. وی پس از تحمل سختی های زیاد پزشک مخصوص فرعون می شود. در نهایت خودش مجبور می شود که فرعون را بکشد و در اواخر زندگی فرعون جدید که با کمک خود سینوهه به حکومت رسید به خاطر ایده های روشنفکرانه اش، وی را به کشوری دیگر تبعید می کند. یکی از ویژگی های بارز کتاب سینوهه پزشک مخصوص فرعون، توصیف دقیق نحوه زندگی و اوضاع اجتماعی کشورهای مصر، سوریه، بابل، هیتی، میتانی در دوران آخناتون است که در میان سال های 1334-1351 پیش از زادروز مسیح می زیسته است.
در این کتاب، سینوهه زندگی خودش را نوشته که با وجود قدمت 3000 ساله کتاب، برخی از جمله هایش آدم را به فکر فرو می برد. با هم قسمتی از مقدمه کتاب را در زیر مرور می کنیم:
حقیقت مثل یک کارد برنده و یک زخم غیرقابل علاج است و به همین جهت همه در جوانی از حقیقت می گریزند و عده ای خود را مشغول به باده گساری و تفریح با زنها می کنند و جمعی با کمال کوشش در صدد جمع آوری مال بر می آیند تا اینکه حقیقت را فراموش نمایند و عده ای به وسیله قمار خود را سرگرم می نمایند و شنیدن آواز و نغمه های موسیقی هم برای فرار از حقیقت است. تا جوانی باقیست ثروت و قدرت مانع از این است که انسان حقیقت را درک کند ولی وقتی پیر شد حقیقت مانند یک زوبین از جایی که نمی داند کجاست می آید و در بدنش فرو می رود و او را سوراخ می نماید و آن وقت هیچ چیز در نظر انسان جلوه ندارد و از همه چیز متنفر می شود برای اینکه می بیند همه چیز بازیچه و دروغ و تزویر است آن وقت در جهان بین همنوع خویش، خود را تنها می بیند و نه افراد بشر می توانند کمکی به او بکنند و نه خدایان.
من سینوهه که این علامات را روی پاپیروس نقش می کنم اعتراف می نمایم که قسمتی از اعمال من بسیار زشت بوده و من حتی مرتکب تبهکاری هایی شدم برای اینکه تصور می کردم آن تبهکاریها مشروع و لازم است ولی این را هم می دانم که اگر برحسب اتفاق این کلمات در آینده از طرف کسی خوانده شد وی از زندگی من درس نخواهد آموخت و پند نخواهد گرفت. دیگران وقتی مرتکب گناه می شوند به معبد آمون می روند و آب مقدس آمون را روی خود می ریزند و با این عمل تصور می نمایند که از گناه پاک شده اند.
ولی من که در این آخر عمر به خدایان عقیده ندارم برای اینکه می دانم که آنها نیز مثل افراد بشر اهل دروغ و تزویر هستند، به وسیله آب مقدس آمون خود را مطهر نمی نمایم و می دانم که هیج قدرتی قادر نیست که یک تبهکار را بی گناه کند برای اینکه هیچ قدرتی قادر نمی باشد که قلب یک نفر را تغییر بدهد و مردی که مرتکب گناه می شود در قلب خویش را تبهکار می داند. دیگران به دروغ مناظر اعمال نیک خود را بر دیوارهای قبر خویش نقش می کنند تا اینکه در دنیای مغرب (یکجورایی شبیه بهشتی است که ما اعتقاد به بودنش داریم) اوزیریس را فریب بدهند و اعمال مزبور را در ترازوی وی بگذارند تا اینکه کفه اعمال نیکو سنگین شود. اما ترازوی من همین پاپیروس است که اعمال زندگیم را روی آن نوشتم و تمام تبهکاری های خودم را هم در آن حتی پررنگ تر از کارهای نیکویم نوشته ام.
سینوهه در سینما
در سال 1954 فیلمی بر اساس این کتاب ساخته شده است. کارگردان فیلم سینوهه (یا مصری) به عهده مایکل کورتیز بوده است. بازیگران اصلی این فیلم عبارتند از: ادموند پوردام، ویکتور ماتیور، جین سیمونز، جین تیرنی
منبع: والتاری، میکا. سینوهه، پزشک مخصوص فرعون. ترجمهٔ منصوری، ذبیح‌الله. تهران: انتشارات زرین، 1365. ISBN 978-964-407-068-6.
سلام آقا میثم. آقای میکا والتاری نویسنده داستان ها و رمان با تم تاریخی بوده اند نه مورخ و باستان شناس و سراسر مطالب کتاب آمیخته ای از تحریف داستان پیامبران (حضرت موسی و حضرت یوسف)، اطلاعاتی از مصر باستان و تخیلات ایشون بوده
که این معجون با ترجمه آقای منصوری که خودشون هم در دستکاری متون اصلی و ترجمه نیمه آزاد ید طولایی دارند به دست ایرانیان رسیده و متاسفانه اغلب هم به خاطر تاکیدات خارج از انصافی که در کتاب به مستند بودن داستان شده مطالبش رو واقعی می دونند. البته این کتاب از جنبه سرگرمی و جذابیت رتبه بالایی داره. ممنون می شم به این موارد هم اشاره کنید.