برخی از افراد اعتقاد دارند که به زودی وبلاگ نویسان ایرانی به زبان مادری نخواهند نوشت، اما به هر حال باید توجه داشت که درست نویسی از طرف بسیاری از وبلاگ ها دنبال می شود. وبلاگ نویسی از موضوع های مهمی است که طی سال های اخیر توجه زبان شناسان و هم چنین متخصصان ارتباطات را به خود جلب کرده است.
آن چه مشخص است وبلاگ نویسان به طور کلی خلاصه می نویسند و همین خلاصه نویسی در اغلب موارد جمله های کوتاه و حتی ناقص ایجاد می کند. خلاصه نویسی و هم چنین سریع نوشتن در برخی موارد باعث می شود که از فعل های مناسبی نیز در جمله ها استفاده نشود؛ هرچند که خلاصه نویسی و کوتاه نویسی به خودی خود شاید یک مشکل حاد به حساب نیاید.
براساس آمارهایی که سایت BlogCensus.Net منتشر کرده است، هم اکنون وبلاگ هایی که با زبان فارسی در فضای مجازی وجود دارد، در رده چهارم وبلاگ ها در جهان از نظر زبان است. بر این اساس 5 زبان نخست در این زمینه عبارت است از: انگلیسی، فرانسوی، پرتغالی، فارسی و لهستانی.
وبلاگ ها با ترویج نوشتن در میان جوانان و نوجوانان ایرانی درعمل به نقش قابل ملاحظه ای در زمینه توسعه زبان فارسی دست یافته اند. در بخش نخست این گزارش به بررسی برخی معضلات و چالش هایی که پیش روی زبان فارسی در اینترنت وجود دارد، می پردازیم و در بخش دوم نظر کارشناسان استان را درباره این معضلات و راهکارهایی برای بهبود آن، جویا می شویم.
فرهنگ شفاهی در نوشتارها
شاید مهم ترین معضلی که می توان در زمینه وبلاگ نویسی به آن اشاره کرد استفاده مفرط از فرهنگ شفاهی است. در فضای گسترده ای مثل وبلاگ که به سادگی در اختیار همگان قرار دارد، استفاده گسترده از فرهنگ شفاهی در وبلاگ نویسی متداول است اما این موضوع نگرانی بسیاری از کارشناسان را برانگیخته است که با رشد و گسترش وبلاگ ها که در عمل در ترویج زبان های مختلف روی اینترنت نقش به سزایی ایفا می کند، زبان اصلی ملل و کشورهای مختلف دچار تغییرات و صدمه های جبران ناپذیر شود.
کلمات جدید ناصحیح
با توجه به استفاده از جملات کوتاه در وبلاگ ها، این کلمات نشان دهنده واقعیتی هم هست و آن این که فضای جدید ارتباطی زبان جدید خود را نیز می طلبد و یا این که قواعد ارتباطی به نوعی خود را بر زبان یک رسانه جدید تحمیل می کند. استفاده از کلمات ساختگی است که در زبان فارسی ناصحیح است. کلماتی مثل: «آن لاینی؟» (هستی)، «پی ام هات نرسید» (پیغامت نرسید)، یا «ASL?» به معنی «خودت را معرفی کن» از این دسته است.
علت ظهور کلمات ناصحیح جدید
براساس یافته های یک تحقیق از میان 202 واژه معادل فارسی که برای اصطلاحات رایانه ای، اینترنتی و تجارت الکترونیک تهیه شده است، به طور تقریبی بخش عمده آنها مورد استفاده عموم قرار نمی گیرد. عده ای اعتقاد دارند یکی از دلایل گسترش نیافتن این معادل ها دیرکردی است که در ساختن معادل ها انجام شده و به نوعی پس از آن که کلمات خارجی میان عموم رواج پیدا کرده است، دیگر تغییر دادن آن با استفاده از معادل کار آسانی نیست. از طرفی برخی نیز معتقد هستند که بعضی از معادل ها به خوبی ایجاد نشده است. به عنوان مثال بارگذاری به جای Download و یا به هنگام به جای Update برای جایگزینی بسیار دشوار و دور از ذهن به نظر می رسد. هم اکنون بسیاری از کاربران و البته رسانه ها هم چنان لفظ «دانلود» را به کار می برند و اگر نگویند آپدیت حداقل «به روز کردن» را بیشتر ترجیح می دهند.
از زبان غیررسمی تا مشکلات قالب
با وجود چنین مشکلاتی برخی از افراد اعتقاد دارند که به زودی وبلاگ نویسان ایرانی به زبان مادری نخواهند نوشت، اما به هر حال باید توجه داشت که درست نویسی از طرف بسیاری از وبلاگ ها دنبال می شود. هر چند وبلاگ ها به طور طبیعی از زبان غیررسمی بهره می برند، اما سعی می کنند تا قواعد دستوری را نیز تا حد امکان دنبال کنند، حتی برخی وبلاگ ها و سایت ها برای ترویج درست نویسی در فضای اینترنتی ایجاد شده است.
تا قبل از به وجود آمدن سرویس دهنده های وبلاگ فارسی، نوشتن فارسی در سرویس های وبلاگ تنها با کمک فارسی کردن قالب ها امکانپذیر بود، از همین رو، مشکلاتی برای کاربران تازه کار به وجود می آورد. البته به تدریج با آمدن سرویس های وبلاگ فارسی تغییر قالب ها (حداقل برای استفاده از زبان) محدودتر شد ولی واقعیت این است که مشکلات زبان هنوز هم در استفاده از بسیاری نرم افزارها در این زمینه وجود دارد.
نبود یک استاندارد مشترک در زبان اینترنت
کارشناسان فناوری اطلاعات استان بر این باور هستند، شاید یکی از مشکلات مهمی که در زمینه استفاده از زبان فارسی در اینترنت وجود دارد نبود یک استاندارد مشترک است که البته این استاندارد با آمدن و ترویج استاندارد یونیکد تا اندازه ای گسترش یافت ولی هنوز هم به گفته آن ها مشکلات ناشی از کاراکترهای مشترک فارسی و عربی و هم چنین صفحه های کلید شخصی شده و غیراستاندارد از عوامل اصلی توسعه نیافتن یکپارچه در این بخش قلمداد می شود.
با وجود همه این مشکلات، هم اکنون وبلاگ ها به طور گسترده ای در حال رشد و ترویج زبان فارسی در فضای مجازی است و به نوعی محتوای فارسی را در عرصه مجازی گسترش می دهد. در کنار این موارد نباید این نکته را از نظر دور داشت که وبلاگ ها با ترویج نوشتن در میان جوانان و نوجوانان ایرانی به نقش قابل ملاحظه ای در زمینه توسعه زبان فارسی دست یافته است.
توسعه زبان فارسی در اینترنت که وبلاگ نویسان ایرانی در آن نقش مهمی را ایفا می کنند یک منفعت عمده نیز به همراه دارد و آن مورد توجه قرار گرفتن زبان فارسی از سوی شرکت های سازنده نرم افزار و یا ایجادکنندگان سایت های اینترنتی است.
آن چه امروزه به عنوان معضل شناخته می شود واژه «فینگلیش» یا همان نوشتن واژگان فارسی با حروف لاتین مانند «?halet chetore حالت چطوره!»، است که در اصل این معضل زمانی پیش آمد که بسیاری از نرم افزارهای ارتباطی در اینترنت به ویژه نرم افزارهای چت رومها یا اتاقهای گفت و گو ؛ فروم یا انجمن ها، زبان فارسی را پشتیبانی نمی کرد. در این میان، یکی از راه حل های ساده، به کارگیری زبان انگلیسی با لغات فارسی بود که می توانست تا حدی این مشکل را رفع کند.
فینگلیش و کوتاه نویسی اشکالات بسیاری را همراه خود آورد مانند «FOR U» برای شما که کلمه You کوتاه شده و تلفظ u جایگزین شده بود و این مقوله در این هنگام شدت گرفت که کلماتی مانند Asl مخفف نام جنسیت و سال و مکان که معنای خاصی نداشت، در اینترنت و فضای فارسی زبانان گسترش یافت.
اگر چه نسخه های جدید از مرورگرها، نرم افزارهای ارتباطی اعم از اتاق های گفت و گو، انجمن گفت و گو، قالب های جدید سرویس های ارائه وب سایت و وبلاگ و تمام عناصر ارتباطی اینترنت از زبان فارسی پشتیبانی می کند اما بازهم مشکل یاد شده هنوز پای خود را در فضای مجازی محکم کرده است. از جمله موارد دیگر آدرس اینترنتی یا دامین سایت ها و وبلاگ هاست که به زبان فینگلیش است.
کارشناسان فناوری اطلاعات استان معتقدند اگر چه دامنه ها در حال حاضر با کلمات فارسی امکانپذیر است اما مشکل تناسب آدرس فارسی با موتورهای جست و جو، دشواری تایپ آدرس با حروف فارسی توسط کاربران و ناسازگاری با پروتکل های جهانی اینترنت باعث شده است دامنه با کلمات فارسی کمتر به ثبت برسد.
از سوی دیگر معنادار بودن نام دامنه و یا آدرس وب سایت و وبلاگ، بر سر زبان افتادن آدرس اینترنتی وبلاگ یا وب سایت و در نهایت هم گونی و هم خوانی نام اصلی سایت یا وبلاگ با آدرس اینترنتی، مدیران وب سایت ها را به سوی نام و آدرس های اینترنتی با کلمات فینگلیش پیش برده است. این معضل هم چنان زبان فارسی را به خطر می اندازد.
نویسنده: غفوری، روزنامه خراسان
