گردشگری در قرن بیست و یکم محرک اصلی برای دستیابی مردم به سطح بالاتری از کیفیت در زندگیست. یکی از اهداف این امر تسهیل ارتباطات میان افراد و نهایتا گسترش صلح جهانی است. گردشگری بخشی از اقتصاد مبتنی بر خدمات است که در جهان در حال گسترش است. لذا هدف غایی هر سیاست گردشگری را می توان در ایجاد توازن منافع و هزینه های ناشی از آن و بهبود اوضاع زندگی جامعه میزبان دانست. امروزه مسائل کلیدی گردشگری شامل قانون گذاری و سیاست عمومی گردشگری و مسائل تسهیل کننده ای مانند تکنولوژی اطلاعات و سازمان های مالی می باشد.
اصول اخلاقی تجارت در چارچوب مسائل سیاست گردشگری
کدهای اخلاقی گردشگری در سال 2001 توسط سازمان جهانی جهانگردی و درجهت راهنمایی توسعه گردشگری مورد تصویب قرار گرفت. این قانون مرجع قدرتمندی برای ذینفعان این می باشد که هدف آن کاهش اثرات منفی محیطی و فرهنگی گردشگری در عین حداکثرسازی سود اقتصادی از طریق ارتقاء توسعه پایدار و ریشه کنی فقر انجام می گیرد. این کدها همچنین تاکید بر ماندگاری نقش این صنعت در بخش اقتصاد جهانی خدمات دارد. در نهایت سازمان جهانی جهانگردی از تمامی کشورهای درگیر این امر می خواهد که به اجرای صحیح این اصول بپردازند.
در ادامه مسائل عمده سیاست گردشگری که توسط دانشگاه جرج واشنگتن بررسی شده اند می آید:
- خط مشی ها / دسته ای از قوانین / قانونمندی به نفع عموم / رفتار موثر / تحصیل
- چارچوب – فرآیند مشارکتی
- کدهای راهنما
- فلسفه – چشم انداز تبدیل گردشگری به قسمت
- تغییر پویا
- همکاری
- اجماع میان ذینفعان کلیدی
- بر پایه تحقیق – قابل اندازه گیری
این نویسندگان بر پایه این موارد به تعریف سیاست می پردازند: دوره ای مدون از اعمال،خط مشی ها، راهنما ها، اصول، و شیوه هایی که در پایه ای اخلاقی دسته بندی شده اند که مسئله محور بوده و به بهترین نحو هدف جامعه و یا ملت را در دستیابی موثر به برنامه، توسعه، محصول، خدمت، بازاریابی و اهداف پایدار برای رشد آتی گردشگری بیان می دارند.
انواع مراحل ارزیابی سیاست گردشگری
برای فهم سیاست گردشگری و کاربرد آن در تحقیقات دانشجویی دانستن اسن نکته که در کدام مرحله قرار دارد ضروری است. در این ارتباط مروری خواهیم داشت بر سه بخش توسعه سیاست گردشگری و تاکید را نیز بر مرحله سوم، یعنی جمع بندی به عنوان موثرترین تحلیل سیاست گردشگری فعلی و تحقیق مدیریت مقصد قرار می دهیم:
مرحله اول: فاز تشکیل دهنده ارزیابی سیاست گردشگری
این بدان معناست که مسائل مربوط به گردشگری موجب ایجاد نیازهای جدیدی در امر قاعده مندی سیاست گردشگری شده است. به عنوان مثال افزایش سریع در تعداد بازدیدکنندگان می تواند موجب آلودگی، تراکم، فرسایش منابع محلی و دیگر مشکلات گردد. این مسائل موجب آن می شوند که مقاصد خوش نام گردشگری اهمیت خود را از دست داده و به مقاصدی با کاستی های محیطی و فرهنگی بدل شوند.
عوامل دیگر موثر در این فاز استفاده از فن آوری است. نمونه بارز این مسئله حادثه ناگوار 11 سپتامبر است که در ایالات متحده امریکا رخ داد. ساحل شرقی ایالات متحده امریکا در آن روز فقدان امکان استفاده از تلفن را دریافت. پس از واقعه بود که مسئولین امر برآن شدند تا سیاست جدید گردشگری را بکار گیرند که براساس آن شبکه های جایگزین لازم در مواقع اضطراری پیش بینی شده بودند.
مرحله دوم: فاز توسعه ارزیابی سیاست گردشگری
فاز توسعه نیز از آنجا که به ارزیابی سیاسیت در میانه راهش می پردازد دارای اهمیت می باشد. بعنوان مثال دولت بلیزه در سال 1999 اقدام به تدوین سیاستی در جهت توسعه گردشگری با مرکزیت کشتی های مسافرتی نمود. این سیاست علاوه بر اهداف بین المللی برای بلیزه، سیاست توسعه ای گردشگری را نیز با مشارکت ذینفعان در جهت توسعه پایدار مورد توجه قرار داده بود. قوانین جدیدی در این سیاست با توجه به مسائلی مانند لنگراندازی، میزان خرید صید فصلی و زباله های موجود ایجاد گردیده شده بودند. در ساحل نیز الزاماتی جهت حفظ سواحل مرجانی در مواقعی مانند غواصی در نظر گرفته شده بود. در نهایت هنگام توسعه سیاست فوق، ابزارهای لازم برای ارزیابی چنین طرح هایی بکار گرفته می شوند.
مرحله سوم: فاز جمع بندی ارزیابی سیاست گردشگری
بسیاری از مثال ها در فاز جمع بندی مربوط به موارد مسائل با دوام و بلند مدت می شوند که نرم ها و دکترین هایی را با اعتباری مداوم پذیرفته اند. به عنوان مثال رای مردم کلرادو بر علیه مالیات بازاریابی توریسم باعث نزول رتبه این ایالت از 5 به 17 برای سه سال متوالی گردید.در تحقیق فاز جمع بندی سیاست گردشگری لازم است تا سوالات ارزیابی با اطلاعات مناسب گردآوری شده همسان گردد. به عنوان مثال نقش این مرحله در ایجاد رابطه گردشگری بین دو کشور با مناقشه هند و پاکستان می تواند شامل تعداد مسیرهای پروازی و ویزاهای ورودی باشد.
اهمیت مسائل سیاست گردشگری
چرا ارزیابی های سیاست های در جریان گردشگری دارای اهمیت می باشند؟ می توان گفت که گردشگری بدلیل آنکه دارای هم پیوندی با سایر بخش هاست و دارای اثر تکاثری بالایی می باشد، از اهمیت فراوانی برخوردار است.
گردشگری، قانونگذاری و زیر عوامل
گردشگری پایدار، س ک س، امنیت و ایمنی مسافر همگی از زیر عوامل مهم این حوزه می باشند. به عنوان مثال در خدمات کارگو بمب از اهمیتی که در پروازهای مسافرتی داراست برخوردار نمی باشد. در این موقعیت است که مابین امنیت و ایمنی مسافر و سود اقتصادی تضادهایی دیده می شود.
گردشگری س ک س: این نوع گردشگری مخصوصا در کشورهایی چون مالزی، تایلند و اندونزی در حال گسترش است و اینکه کودکان نیز در این بین مورد سوء استفاده قرار می گیرند قابل تامل است. دولت آمریکا در حال تدوین برنامه ای برای جلوگیری از چنین سوء استفاده هایی حتی برای شهروندانش در سایر نقاط دنیا است. اروپا نیز چنین تدابیری را اندیشیده است و جالب اینکه سازمان های جهانی چون یاتا نیز چنین اندیشه هایی را در سر می پرورانند.
گردشگری و مسائل مربوط به سلامت: مسائل مربوط به سلامت در گردشگری را می توان از دو دیدگاه خوش بینانه و منفی نگریست. از دید خوشبینانه توسعه گردشگری سلامت مانند آبگرم ها مورد بررسی است ولی بعد منفی آن نیز شیوع بیماری های مهلکی مانند سارس و ایدز مورد توجه قرار می گیرد که می تواند تاثیر قابل توجهی بر سیاست اتخاذ شده توسط مقاصد داشته باشد. از موفق ترین مقاصد گردشگری سلامت می توان به هندوستان اشاره نمود که در سال 2004 تعداد 150.000 را پذیرا بود.
گردشگری و مسائل مربوط به امنیت: از زمان حادثه 11 سپتامبر مسائل امنیتی مورد توجه فراوانی قرار گرفته اند. مسائل انفرادی در این حوزه بازرسی اموال شخصی مسافرین و تایید اینکه عاری از بمب و اسلحه هستند. مسئله دیگر سیستم های دقیق اطلاعاتی که در مورد مسافرین بکار گرفته می شود می باشند.
گردشگری فضایی: با ورود فناوری های جدیدی چون گردشگری فضایی، جهت گیری های سیاست گذاری های این حوزه نیز باید به این سمت حرکت کند. در این حوزه هر بخش به دنبال منافع خود است. گردشگر به دنبال نوعی سرگرمیست، دولت در پی کسب پرستیژ و توان امنیتی و سایر بخش ها نیز بدنبال سودآوری می باشند.
گردشگری کشاورزی: هدف عمده این نوع گردشگری افزایش توان اقتصادی کشاورزان و از سویی دیگر کمک به توسعه پایدار کشاورزی در کنار سایر بخشهای اقتصادی است. اتخاذ سیاست این نوع گردشگری بسته به کشور متغیر است.
پیچیدگی مسائل سیاست گردشگری: فهم طبیعت به هم پیوسته بخشهای گردشگری مستلزم بررسی و ارزیابی سیاست گردشگری در زمان وقوع می باشد. به عنوان مثال صنعت رستوران داری باید هم به گردشگران و هم جامعه محلی سرویس ارائه دهد. همچنین فعالیتهای فصلی نیز این امر را روشن می سازند. سیاست گردشگری از ابزاری مانند منطقه بندی جهت به حداقل رساندن اثرات گردشگری استفاده می نماید.
فناوری اطلاعات و ارتباطات در گردشگری: با توسعه اینترنت بسیاری از شرکتهای کوچک و متوسط در حوزه گردشگری توان رقابت با سردمداران اصلی این حوزه را دارا شدند. این امر با آغاز CRS در خطوط هوایی شروع به انتشار یافت.
قوانین مالیاتی: مالیات نیز از مسائل مهم سیاست گذاری گردشگریست و مسافران درعین تمایل به استفاده از زیرساختها حاضر به پرداخت مالیات نمی باشند. بنابراین این امر دارای دو وجه مثبت و منفی است که از سویی موجب ارتقاء سطح زیرساخت ها و از سوی دیگر نگرانی مسافران در افزایش بهای سفر را در پی دارد.
کمک های بین المللی توسعه: سرمایه گذاری های جهانی همچون کمک های بانک جهانی درجهت توسعه گردشگری پایدار در این بخش مورد بررسی قرار می گیرد که هدف عمده آن کاهش فقر است. از جمله کشورهای استفاده کننده آن می توان به هندوستان، بنگلادش و افغانستان اشاره نمود.
نویسنده: رسول محمد عل پور – از کتاب Tourism Policy and Planning
