سفرهای نوروزی آزمونی است که مدیریت کلان کشور از توانایی خود در عرصه گردشگری به نمایش می گذارد.
در طول 13 روز آغازین سال نو شمسی، حجم بالایی از گردشگران در سطح کشور در دو مقطع زمانی دست به سفر می زنند. برخی نیمه ابتدایی تعطیلات را برای سفر بر می گزینند و برخی نیمه پایانی. مقاصد مشخص است. آمارهای چند سال اخیر نشان از این حقیقت دارد که مسیر سفر مسافران تغییر قابل توجهی ندارد و بیشترین تعداد بازدید کننده به مازندران، خراسان رضوی، تهران، اصفهان و فارس رهسپار می شود.
بنا بر گفته های مدیر کل حمل و نقل و پایانه‌های مازندران امسال نیز این استان با 10 میلیون تردد، پرترددترین استان کشور در ایام نوروز است. مهران حسنی، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران، آمار اقامت مجموع مسافران نوروزی در این استان را از 27 اسفند 1394 تا 12 فروردین 1395، 10 میلیون و 513 هزار نفر شب اعلام کرد و خبر از برپایی 29 هزار و 886 تخته چادر مسافرتی در پارک ها، حاشیه بلوارها و خیابان های مازندران داد.
مرتضی رحمانی موحد، رئیس ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر و معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، از 46 میلیون نفر شب اقامت در کل کشور گفت و با اشاره به افزایش مسافرت های نوروزی بازدید از مراکز فرهنگی مذهبی را 67 میلیون نفر اعلام کرد که با رشد 47 درصدی همراه بوده است. در دور اول سفرهای نوروزی، 84 میلیون نفر از جاذبه های تاریخی مذهبی و طبیعی کشور بازدید کرده اند که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 48 درصدی را نشان می دهد. این افزایش نشان از توجه بیشتر ایرانیان به ایران گردی در نوروز 95 نسبت به سال‌های گذشته دارد.
هر ساله شاهد رشد روزافزون سفرهای نوروزی در کشور هستیم. جای بسی خوشحالی است که مردمان ما سفر را بیش از پیش در سبد مصرف خانوار خود به عنوان عنصری مهم در جریان طبیعی زندگی جای داده اند. اما آیا شیوه مدیریت و سطح کیفی خدمات گردشگری ارائه شده در این مقطع زمانی حساس نیز متناسب با همین میزان رشد، ارتقا یافته است؟ با اینکه مسیرهای پرتردد بر اساس تجارب سال های گذشته مشخص است باز هم ارائه خدمات ضعیف در مقاصد اصلی به چشم می خورد.
باز هم تلخی حوادث ناگوار رانندگی، شیرینی سال جدید را در کام بسیاری از هموطنانمان به تلخی کشاند و با بیش از 300 کشته تغییر محسوسی در تلفات جاده ای نسبت به سال گذشته ایجاد نشد. این حجم از تلفات جاده ای که در کمتر از دو هفته رخ داده و چندین برابر میانگین جهانی است، چه به سبب غیراستاندارد بودن جاده ها و یا وسایل نقلیه و چه به سبب اشتباهات انسانی و تخلفات جاده ای باشد، نشان از عدم شکل گیری فرهنگ مناسب رانندگی دارد.
به نظر نمی رسد تجربه ناشی از پذیرش این حجم بالا از گردشگران که هر ساله راهی جاده های پرتردد سفر در طول ایام نوروز می شوند، تغییری در سطح کیفی تاسیسات خدمات رفاهی بین راهی ایجاد کرده باشد. باز هم سرویس های بهداشتی نقطه فرود تغییرات مثبت این تاسیسات بود. فقدان بهداشت لازم، تهویه نامناسب و وضعیت اسفبار آن، هر گردشگری را از خود می راند. عدم رسیدگی مناسب به چنین استراحتگاه هایی، بهداشت را در چنین فضاهایی تحت شعاع قرار داده و این مکان ها را نه به مفری برای استراحت جستن بلکه به مکانی برای خروج سریع تر تبدیل می کرد.
درست است که حجم بالای گردشگران و مسافران عمدتا عامل به وجود امدن بسیاری از مشکلات بهداشتی این چنینی است اما رسیدگی و تخصیص و گماشتن نیروهایی که بتوانند به تمییزی و بهداشت چنین مکانهایی بپردازند، ضرورت سفرهای نوروزی است.
“سفر نیازمند کیفیت حداقلی است که با فرهنگ سازی در جامعه محقق می شود” این سخن محمد رضا فیاض معاون توسعه مدیریت، منابع و امور استان های وزارت صنعت، معدن و تجارت، است. ارتقای کیفیت سفرهایی که مردم به انها دست می زنند و یا خدماتی که از سوی بخش خصوصی و دولتی در بخش های مختلف گردشگری کشور ارائه می شود در گرو فرهنگ سازی است و این فرهنگ سازی باید در تمام ابعاد سفر و در دو سوی عرضه و تقاضا شکل گیرد.
در برخی از اماکن و یا بخش های وابسته به گردشگری، به سبب برخورداری از حجم بالای گردشگر و اشباع از مسافران نوروزی، لزوم به رعایت اصول کیفی فراموش می شود. غلبه تقاضا بر عرضه منجر به شکل گیری جوی می شود که در ان چاره ای جز پذیرش هر آنچه که عرضه کننده ارائه می کند، وجود نخواهد داشت. هتل هایی که تسهیلات و خدماتشان دیگر با ستاره هایشان همخوانی ندارد، سایت ها و جاذبه های تاریخی که امکان دسترسی و بازدید از ان ها با محدودیت رو به رو می شود. رستوران هایی که غذا را سریع و بدون پرداختن به تشریفات همیشگی سرو می کنند و انتظار دارند پس از صرف غذا سریع از انها خارج شوید.
آنچه که مشخص است این است که ما تا به حال از مدیریت تقاضا و اندیشیدن راهی برای گریز از چنین اختلالاتی آنگونه که شایسته یک کشور گردشگر پذیر است، بر نیامده ایم. بسیاری از کشورهای گردشگر پذیر دنیا، با حجم گردشگرانی چند برابر جمعیت خود در فصول پرتقاضا رو به رو هستند و باز وقتی از میزان رضایت گردشگران سوال می شود، درصد قابل توجه و بسیاری از ان ها از سفر خود راضی هستند. رساندن کیفیت خدمات گردشگری به استاندارد در طول سفرهای نوروزی مشخص است و میانبری نمی پذیرد. درست است که مدیریت گردشگری در ایام نوروزی روز به روز بهتر می شود اما این روند رو به بهبود باید به سر منزل آخر خود برسد. برای محقق ساختن گردشگری بین المللی و افزایش تعداد گردشگران ورودی، چاره ای جز رسیدن به استانداردهای جهانی وجود ندارد. هر ساله سفرهای نوروزی آزمون کوچکی از میزان امادگی و یا عدم آمادگی توسعه گردشگری کشور است و از توانایی سطح کلان مدیریتی کشور در عرصه گردشگری خبر می دهد.
منبع: دنیای سفر
