پیاده روی را می توان درمانی بدون دارو و تفریحی بدون نیاز به پول دانست؛ چراکه سلامتی جسم، کنترل وزن و همچنین آرامش روح و روان از نتایج مثبت آن بوده و هر انسانی از کودکی تا پیری به انجام آن گرایش دارد.
جنبش پیاده روی قرن 21، گامی است در جهت گسترش پایداری، کارآیی و سلامت شهرها و به دنبال خلق فضاهایی است که در آن انسان ها خودشان پیاده روی را برای جا به جایی انتخاب می کنند. این جنبش چشم اندازی را برای شهرها ترسیم می کند که در آن ها، مردم هم بخواهند و هم بتوانند پیاده روی را به عنوان یکی از راه های جابه جایی سالم و آرام انتخاب کنند. شبکه بین المللی پیاده روی قرن 21، افراد حرفه ای علاقه مند و جوامع با انگیزه را شناسایی و حمایت کرده تا پروژه های نوآورانه ای را جهت تشویق مردم به پیاده روی اجرا کنند. این جنبش، یک گام به سوی آینده ای است که در آن شهرها بیشتر قابل زیست هستند و محیط هایی برای زندگی سالم در اختیار شهروندان قرار می دهند.
سابقه شکل گیری این جنبش به سال 2000 میلادی و زمانی که کنفرانس بین المللی پیاده روی قرن 21 برگزار شد، باز می گردد. پررنگ کردن نقش و جایگاه پیاده روی در زندگی شهری امروز، معرفی موضوعات تحقیق و پژوهش برای شهرهای آینده و شناسایی فرصت های سرمایه گذاری در زمینه پیاده روی از مهم ترین محورهای این گردهمایی بود.
پس از برگزاری این گردهمایی و شکل گیری یک جنبش جهانی با هدف ارتقای نقش پیاده روی در شهرها و پیوستن شهرهای مختلف جهان به این کمپین، هر ساله سلسله گردهمایی هایی در این زمینه برگزار شده است. اولین دوره این گردهمایی ها در سال 2000 با شعار «پیش به سوی پیاده روی در قرن 21» در شهر لندن انگلستان برگزار شد، دومین گردهمایی در سال 2001 با شعار «پیاده روی قرن 21» در شهر پرث استرالیا به اجرا در آمد، سومین گردهمایی، در سال 2002 با شعار «قدم به قدم به سمت شهرهای قابل زندگی» در شهر سن سباستین اسپانیا برگزار شد، گردهمایی چهارم با شعار «سلامتی، برابری و محیط زیست» در سال 2003، در شهر پرتلند آمریکا برگزار شد، گردهمایی پنجم نیز در سال 2004 با شعار «شهرهایی برای مردم» در شهر کپنهاگ دانمارک به اجرا در آمد، گردهمایی ششم با شعار «فرهنگ پیاده روی روزمره» در سال 2005 در شهر زوریخ سوئیس برگزار شد، گردهمایی های هفتم تا هفدهم نیز طی سال های 2006 تا 2016 به ترتیب در ملبورن استرالیا، تورنتو کانادا (با شعار ابتدا عابران پیاده را مدنظر قرار دهید)، بارسلونای اسپانیا، نیویورک آمریکا، هوگو هلند، ونکوور کانادا، مکزیکوسیتی، مونیخ آلمان، سیدنی استرالیا، وین اتریش (با شعار گامی رو به جلو) و هنگ کنگ (که در نوبت اجرا است) برگزار شده اند در یک دسته بندی هفتگانه می توان اهداف این جنبش را در عناوین زیر خلاصه کرد:
1. پر رنگ کردن اهمیت پیاده روی برای سیاستمداران، سیاست گذاران و جوامع جهت تحریک یک جنبش بین المللی برای افزایش ساعات پیاده روی.
2. انتشار تحقیقات جدید و نمونه های خوب اجرا شده و اندازه گیری سهم موفقیت پیاده روی به عنوان بخشی از زندگی روزانه.
3. نمایش دادن داستان شهرهای موفق و حمایت از آنها به عنوان شهرهای میزبان گردهمایی های پیاده روی قرن 21.
4. حمایت از تجارت ملی جوامع و گروه های ذی نفع و ذی نفوذ جهت برداشتن گام های بزرگ برای دستیابی به شهرهای قابل پیاده روی در آینده.
5. دستیابی به اتفاق نظر در زمینه اولویت بندی و یکپارچه سازی سیاست های ترافیکی، سازمان فضایی، سلامت شهروندی، هنر، گردشگری و …
6. جشن گرفتن حرکت شتابان جهانی برای رسیدن به جوامع پایدار، قابل پیاده روی و شاد
7. شناسایی ایده های جدید برای تحقیقات آینده و فرصت هایی برای حمایت های مالی از تحقیقات.
با وجود تمام مزایای ارزشمند و اهداف دست یافتنی این جریان، همچون هر حرکت نو و بدیعی، چالش هایی پیش روی جنبش پیاده روی قرن 21 وجود داشت که با توجه به بررسی روند تغییرات شهرهای عضو این شبکه، مشاهده شد مسائلی وجود دارد که باعث شده اند طراحی فضاهای پیاده به یک چالش تبدیل شوند، این مسائل را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:
1. میزان مسافت پیاده روی اغلب به اندازه کافی اندازه گیری نمی شود.
2. روش های جمع آوری اطلاعات بین کشورهای مختلف تفاوت دارد که قابل مقایسه با یکدیگر نیستند (نمی توان الگوی ثابتی را برای همه شهرها در نظر گرفت).
3. قدم زدن در شهرها توسط ساکنان و بازدیدکنندگان و گردشگران انجام می شود اما استانداردها اغلب تنها برای ساکنان در نظر گرفته می شود.
4. المان هایی که در مسیرهای پیاده طراحی می شوند باعث تغییر در الگوهای رفتاری استفاده کنندگان از فضا می شوند که تاثیرات آنها و بازخوردهایشان به اندازه کافی بررسی نمی شود.
5. استانداردهایی که باید از نظر زمان رسیدن به برخی فضاهای اداری، خدماتی و … در نظر گرفته شود، اغلب رعایت نمی شود.
در این راستا سوالاتی به عنوان چالش ها و دغدغه های پیش رو، ذهن طراحان شهری را به خود مشغول کرده است که از آن بین می توان موارد زیر را بر شمرد:
1. چگونه می توان محیطی را طراحی کرد که در آن هم ساختمان ها و هم مردم به هم اعتماد داشته باشند؟
2. چگونه می توان محیط هایی را خلق کرد که در آنها شهروندان با خانواده، دوستان و دیگر افراد جامعه وقت بگذرانند؟
3. چطور می توان از طراحی استفاده کرد تا مردم احساس بهتری نسبت به محیط داشته باشند و احساس کنند که روی محیط کنترل و تسلط دارند؟ (محیطی که مردم احساس کنند در آن قادر به دستیابی به آرزوهایشان هستند)
جنبش پیاده روی قرن 21، هر ساله مسابقاتی مشارکتی را برای جمع آوری ایده های نو در عرصه بین المللی برگزار می کند. این مسابقات، با محورهای مشخصی به جمع آوری ایده های نو از متخصصان یا افراد با تجربه می پردازد که می توان به مواردی از قبیل: نظام و آداب پیاده روی، کمپین های اجتماعی در حمایت از پیاده روی، پیاده روی به عنوان یک جنبش برای آینده، پیاده روی و هنر خیابانی، پیاده روی و مد لباس و پوشش، برنامه ریزی و طراحی فضاهای عمومی شهری اشاره کرد.
عوامل مختلف محرک پیاده روی شهروندان را می توان به شرح زیر برشمرد: زیباسازی محیط و محوطه سازی، امکان پیاده روی آسان و ایمن، نگرانی های سلامت (پیاده روی به عنوان ورزش)، نگرانی های زیست محیطی (استفاده کمتر از سوخت فسیلی)، دسترسی راحت به حمل ونقل عمومی، تخفیف های خرید و سیاست های تشویقی، بالا بودن هزینه سوخت اتومبیل؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت با توجه به اینکه کودکان در چارچوب های زندگی ماشینی امروز محدود و محصور شده اند، طراحی فضاهای جمعی و مسیرهای امن عابر پیاده در درون محلات مسکونی فرصت تحرک، بازی و زندگی اجتماعی را برای کودکان فراهم می کند. والدین نیز در این فضاها قابلیت کنترل بیشتری بر فرزندان خود دارند. جنبش پیاده روی قرن 21 سعی دارد با تشویق والدین به قدم زدن در کنار کودکان خود ارتباط بین نسل ها را محکم تر کرده و روابط خانوادگی را بهبود بخشد. یکی از برنامه ها در راستای این هدف آگاه ساختن والدین از عواقب کم تحرکی کودکان است. خانواده ها اگر از تاثیر پیاد ه روی بر سلامت فرزندان خود باخبر شوند، پیاده روی را در اولویت برنامه هایشان قرار خواهند داد.
در شهر های پیاده محور توجه به سیستم حمل ونقل عمومی و هم پیوندی این شبکه با محورهای پیاده روی از اهمیت بالایی برخوردار است. هر خیابانی که دوباره بازآفرینی می شود، یک شانس و یک فرصت برای شهر تلقی می شود. فضاهای شهری با محوریت پیاده رو می توانند بسترساز ارتباطات اجتماعی سازنده، فعالیت، شادی و خلاقیت شهروندان باشند.
هدف این جنبش حرکت به سوی شهرهای شادی است که به شهروندان امکان تجربه شهر، هوشمند بودن، صرفه جویی در وقت و هزینه و کشف فرصت های جدید را می دهد. ساخت فضای پیاده تنها با کف سازی معنا پیدا نمی کند؛ طراحی و نظم بخشی به جداره ها و احجام نیز بر نوع عملکرد و معنای فضا تاثیر می گذارد. در شهرهایی که در آن ساختمان ها با هم مهربان هستند، شهروندان نیز به محیط و به همدیگر اعتماد بیشتری خواهند داشت. تقویت لبه های شهری در مسیرهای پیاده مانند ایجاد مغازه ها و کافه ها در حاشیه پیاده روها باعث تقویت پیاده روی و سرزندگی در فضا می شود.
در فضاهای شهری که مردم در آن ها به صورت پیاده در حرکت هستند، هویت شنیداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. واکنش پیاده ها به صدای محیط (خودآگاه و یا ناخودآگاه) و تلاش برای خلق صداهای جدید در فضا از جمله موارد قابل توجه در مسیرهای پیاده است که نیاز به فکر و برنامه ریزی دارد. استفاده از این فضای شنیداری به صورت برنامه ریزی شده و با هدف افزایش آگاهی عمومی از مباحث جاری در شهر و تلفیق گفت وگوهای خلاق امروز با فضای گذشته (تاریخ و خاطرات جمعی ماندگار در فضا) از مهم ترین بازخوردهای ساخت فضاهای جمعی پیاده است. طراحان شهری باید بدانند چگونه فضایی را خلق کنند که شهروندان بیشتر آن را دوست داشته باشند. با وجود آنکه اقدامات بهسازی کالبدی اغلب با توجه به منفعت ذی نفع هایی همچون مالکان و خرده فروش ها انجام می شود، اما در واقع منفعت اصلی متعلق به شهروندان است. تصمیم گیرندگان شهری باید بدانند که برای چه کسی تصمیم می گیرند. باید به زمان پیاده روی و حداکثر فاصله پیاده روی تا ایستگاه های هدف نیز توجه کنند. این فواصل باید با توجه به قشرهای هدف (زنان، کودکان و سالمندان) تعیین شوند.
به عنوان نمونه های موفق شهرهایی که به عضویت شبکه جهانی پیاده روی قرن 21 پیوسته اند می توان به سیدنی، کپنهاگ و وین اشاره کرد که مشخصات هر کدام به اختصار از نظر خواهد گذشت.
این شهر در سال 2015 پذیرای گردهمایی پیاده روی قرن 21 بود. در شهر وین شبکه ای از مسیرهای به هم پیوسته عابر پیاده طراحی شده است.
معیارهای اصلی انتخاب این شبکه عبارتند از: تمرکز بر نقاط اصلی ترافیک عابر پیاده، اهمیت مسیر عبور، امکان توسعه در آینده، اتصال به خطوط حمل ونقل عمومی و تبادل با بازارها و اماکن عمومی شهر. گردهمایی وین با شعار «گامی به سوی جلو» مردم را به فعالیت و خلاقیت در فضاهای شهری تشویق می کند. در کنفرانس وین چهار موضوع به شرح زیر دنبال می شد:
1. حرکت به سوی فضاهای شهری عمومی جدید.
2. حرکت به سمت شهرهای انعطاف پذیر.
3. حرکت به سمت امنیت و سلامتی.
4. پیاده روی با همدیگر.
سیدنی شهری جهانی است که برای پیاده روی ساخته شده است. در مرکز شهر سیدنی بیش از 90 درصد جابه جایی ها به صورت پیاده صورت می گیرد. لنگرگاه زیبا و پل معروف شهر، خانه اپرای سیدنی و آب و هوای مطبوع این شهر، شهروندان و گردشگران را به پیاده روی تشویق می کند. افراد پیاده می توانند به طور همزمان سیاحت و خوش گذرانی کرده، خرید کنند و به کارهای روزانه شان هم برسند. شهر سیدنی در سال 2014 میزبان برگزاری گردهمایی جنبش پیاده روی قرن 21 بود. شهردار شهر سیدنی در این گردهمایی اعلام کرد که این شهر هر ساله، میلیون ها دلار از بودجه خود را به توسعه شبکه های سبز و خیابان های مخصوص پیاده روی اختصاص می دهد. این شبکه های هم پیوند، ارتباط میان محلات مسکونی، مراکز شهری، فضاهای فرهنگی و پارک های شهری را به شبکه حمل ونقل عمومی به راحتی امکانپذیر می کند. برنامه شهر سیدنی برای ترغیب و تشویق مردم به پیاده روی، بهبود امنیت و افزایش جذابیت بصری در خیابان های این شهر است.
کپنهاگ در سال 2004 پذیرای پنجمین کنفرانس بین المللی پیاده روی قرن 21 بود. این شهر یکی از بزرگ ترین شهرهای پیاده روی در دنیاست. فضاهای پیاده مدار در مرکز شهر کپنهاگ طی یک برنامه 40 ساله از ابتدای دهه 1960 تا 2000 به بیش از 6 برابر رسیده است. مراحل تبدیل شهر کپنهاگ به شهر پیاده مدار عبارت بودند از:
1. تبدیل خیابان ها به راه های اصلی کاملا پیاده.
2. ارتقای وضعیت حمل ونقل عمومی.
3. کاهش تدریجی ترافیک و پارکینگ.
4. تبدیل محوطه های پارکینگ به میادین عمومی.
5. جلوگیری از گسترش شهر.
6. احترام به مقیاس انسانی و تبدیل فرآیند پیاده روی به یک تجربه رضایتبخش.
7. حذف وابستگی شهروندان به خودرو در مرکز شهر.
8. انطباق منظر شهری با تغییر فصول سال.
9. ترویج دوچرخه سواری و توسعه مسیرهای موجود دوچرخه.
10. در دسترس قراردادن دوچرخه ها.
منبع: دنیای اقتصاد
