در روستای علیصدر از توابع شهرستان کبودراهنگ و 75 کیلومتری شمال غربی شهر همدان یکی از عجایب طبیعی جهان و نمونه نادری از غارهای آبی قابل قایقرانی به نام غار علیصدر واقع شده است که به طول جغرافیایی 48 درجه و 18 دقیقه و عرض درجه و 18 دقیقه دارای ارتفاع 1900 متر از سطح دریاست.
غار علیصدر همدان شگفت انگیزترین غار آبی جهان است که همانند نگینی در بین جاذبه های توریستی ایران زمین می درخشد و گردشگران داخلی و خارجی، محققان و غارشناسان دنیا را مجذوب زیبایی منحصر به فرد خود کرده است. این غار تنها غار تالابی ایران و از معدود غارهای آبی جهان است که در ارتفاعات ‘ساری قیه’ در حوالی روستای علیصدر شهرستان کبودرآهنگ (استان همدان) واقع شده و یکی از دیدنی های جهانگردی استان همدان است.
زمین شناسان قدمت سنگ های این غار را به دوره ژوراسیک از دوران دوم زمین شناسی (190-136 میلیون سال قبل) نسبت می دهند، ارتفاع این غار از سطح دریا 2 هزار و 100 متر است و در محوطه غار دالان های پیچ در پیچ و دهلیزهای متعددی وجود دارد و از مجموعه رشته آب ها، دریاچه بزرگی در درون غار به وجود آمده و از این رو نفوذ به عمق غار تنها با قایق میسر است. در سالیان اخیر این امکان فراهم شده تا گردشگران با ورود به این غار کم نظیر، ساخته های شگفت انگیز طبیعت که در طول چندین هزار سال تشکیل شده اند را از نظر بگذرانند و از هیجان دیدن این مناظر زیبا گذر زمان را برای لحظاتی از یاد ببرند.
سنگ ها و قندیل هایی زیبا و تماشایی این غار گاهی به شکل مجسمه هایی همانند پنجه عقاب، شیر دوسر و کبوتر در نظر بیننده تداعی می شوند که این شباهت ها موجب شده بخش هایی از این غار به این نام ها خوانده شوند.
غار علیصدر با برخورداری از مسیری شناخته شده با طول حدود 2 هزار و 700 متر از مهم ترین و زیباترین آثار گردشگری استان همدان محسوب می شود که همه ساله و به ویژه در ایام نوروز گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به سوی خود فرا می خواند. گردشگران با حضور در غار علیصدر علاوه بر تجربه طولانی ترین قایق سواری در اعماق زمین و دل کوه می توانند مهیج ترین خاطره طبیعت گردی بر روی رودی زلال و شفاف را در ذهن خود ثبت کنند.
عبور از دالان ها و تالارهای بکر و شگرفی همچون تالار ‘هزار قندیل’ با داشتن انبوهی از قندیل های زیبا و پل های شناور، تجربه ای بدیع را به بازدیدکنندگان از مسیر جدید غار علیصدر هدیه خواهد داد. سهولت بازدید و رفاه حال گردشگران هدف مهمی برای متولیان این غار است که موجب شده اقدامات بسیاری در درون این غار انجام دهند و علاوه بر افزایش طول مسیر آبی برای قایقرانی، مسیرهایی در خشکی برای بازدید گردشگران مهیا کنند تا مناظر جدید و بدیعی را در مقابل دیدگان مشتاق گردشگران قرار دهند.
دسترسی به غار علیصدر
امکان دسترسی به غار علیصدر از سه مسیر فراهم است:
1. همدان لالجین به بیجار که جدید الاحداث و مناسب تر است.
2. از تقاطع سه راهی پایگاه هوایی نوژه (در جاده همدان به رزن)
3. از طریق همدان به صالح آباد.
غار علیصدر در ارتفاعات ساری قیه (صخره زرد) به وجود آمده است. در این کوه دو غار دیگر به نام های سوباشی و سرآب وجود دارد که ترتیب 11 و 7 کیلومتربا غار علیصدر فاصله دارند به لحاظ گسترش زیاد لایه های سنگ آهک متبلور در منطقه امکان ارتباط بین غارهای مذکور با غار علیصدر وجود دارد.
تاریخ پیدایش
زمین شناسان قدمت سنگ های این کوه را به دوران دوم زمین شناسی یعنی دوره ژوراسیک (190 تا 136 میلیون سال قبل) نسبت می دهند و شواهد به دست آمده از درون غار حاکی از آن است که این غار پناهگاه انسان های اولیه بوده است.
مردم روستای علیصدر و روستاهای اطراف از قدیم الایام به وجود آن پی برده بودند و از آب آن بهره برداری می کرده اند ولی هیچگاه کاربری گردشگری آن مطرح نبوده است تا اینکه در پنجم مهرماه 1342 گروهی 14 نفره از اعضاء هیئت کوهنوردی همدان غار علیصدر را مورد بازدید و کاوش قرار دادند.
این گروه توانستند با وسائل ابتدایی مانند چراغ دستی و تیوب لاستیک مقداری در درون غار پیشروی کنند بازدید این گروه در روزنامه های محلی منعکس شد و در سال 1346 با پخش خبر کشف یک غار شگفت انگیز و بی انتها در سطح رسانه های ملی سیل محققان کوهنوردان و علا قمندان اثر طبیعی به سوی آن سرازیز شد.
در سال 1352 کوهنوردان همدانی دهانه ورودی غار را به قطر 50 سانتی متر تعریض کردند و از سال 1354 استفاده عمومی از غار علیصدر آغاز شد در آن زمان اهالی روستا مسافران را با چراغ دستی قایق و پارو به دیدن قسمت های ابتدایی غار می بردند.
چگونگی ایجاد
در نتیجه ترکیب آب حاصل ازبارش قطرات باران با گاز دی اکسید کربن موجود در هوا تشکیل اسید کربنیک ضعیف و نفوذ آن در زمین های آهکی و انجام واکنش شیمیایی ترکیبی ناپایدار به نام بی کربنات کلسیم به وجود آورده است چون این ماده در آب محلول است در درون لایه های آهکی ضخیم فضاهای خالی ریزی ایجاد کرده و این فضاهای خالی میلیون ها سال گسترش پیدا کرده و به مرور به هم پیوسته اند و به عبارتی میلیون ها سال قلم صانع جهان خلقت به حکاکی و نقش آفرینی این شاهکار شگفت انگیز مشغول بوده است تا این غار بسیار وسیع در دل زمین ایجاد شده است.
زیبایی های غار علیصدر
غار علیصدر از بسیاری جهاد علی الخصوص به علت وجود گذرگاه های ممتد آبی و دریاچه های وسیع و قابل قایقرانی که در سرتاسر غار گسترده شده اند یک از زیباترین جلوهای طبیعی ایران و جهان و پدیده ای منحصر به فرد در نوع خود است که فقط در معدودی از غارهای جهان مثل غار مولیس در فرانسه و غارهای شوالیه و بوکان در استرالیا چنین زیبائی های خیره کننده ای وجود دارد. آب دریاچه غار بدون رنگ و بو و مزه آن معمولی است. هیچگونه حیات جانوری در آن وجود ندارد، درجه حرارت آن در طول سال ثابت ودر حدود 12 درجه سانتی گراد و به قدری زلال است که تا عمق 10 متری با نور معمولی و چشم غیر مسلح بخوبی قابل رویت است. نتایج آزمایش های فیزیک و شیمیائی بر رور آن نشان می دهد که در نقاط مختلف غار ثرکیبات شیمیائی آن نزدیک به هم بوده و جزء آب های بی کربنات کلسیک سبک با ph اسیدیته نزدیک به خنثی است و به دلیل وجود املاح آهکی فراوان در آب غیر قابل خوردن است. از آنجا که مازاد آب غار توسط رشته های مختلفی (مثل چشمه شور) به خارج غار هدایت می شود لذا سطح آب در طی فصول و سال های مختلف به استثناء مواقع کم آبی یکنواخت است ولی در مواقع کم آبی دارای نواساناتی بوده که آثار آن بر روی دیواره غار به خوبی مشهود است.
آب غار در قسمت های مختلف آن از صفر تا 14 متر در نوسان است. آب دریاچه غار از چشمه های زیرزمینی ریزش مداوم آب از دیوار وسقف غار تامین می شود که منشا آن ها به طور کلی از محل ریزش های جوی است سقف غار که در بعضی قسمت ها تا حدود 10 متر از سطح آب ارتفاع دارد پوشیده از کربنات کلسیم خالص و در بعضی قسمت ها مخلوط با عناصر دیگر است که بر سر راه جریان آب از خارج به داخل غار به وجود آمده اند. این رسوبات به صور مختلف استالاکتیت هایی (چکنده) را تشکیل داده اند و در کف غار و در جاهایی که آب وجود ندارد استالاکمیت هایی (چکیده) با اشکال متنوع و جذاب به فور دیده می شود. منظره داخل غار بسیار بدیع و هوای آن بسیار پاک و لطیف بوده و عاری از هر گونه گرد و غبار و آلودگی میکروبی است و در تابستان خنک و در زمستان گرم و مطبوع است. همچنین هوای داخل غار سبک بوده و حالت سکون مطلق دارد به طوری که چنانچه شمعی در آنجا روشن کنند هیچ گونه حرکتی در شعله شمع دیده نمی شود. در برخی از معابر غار 10 الی 11 کیلومتر پیشروی شده است ولی هنوز تمام کانال ها و شبکه های ارتباطی غار کشف نشده اند. در حال حاضر پس از طی مسیر قابل قایقرانی غارنوردی پیاده در قسمت خشکی غار آغاز می شود و گردشگران پس از طی مسافتی نسبتا طولانی مجددا با قایق ادامه مسیر می دهند. تا کنون 14 کیلومتر از معابر غار کشف شده ولی تنها 4 کیلومتر از معابر که با پرژکتور نورپردازی شده اند مورد بازدید قرار می گیرند در مجموع بازدید از محوطه وسیع قندیل بزرگ جزایر سوم و چهارم قایقرانی غارنوردی و گذر از پیچ و خم گذرگاه های آبی و دالان هایی با سقف بلورین به بیننده می باوراند که در این اثر حقیقتا یکی از شاهکارهای جهان آفرینش است و هیچ وصفی توان توصیف این همه شکوه و زیبایی را ندارد.
تاسیسات رفاهی و تفریحی جنبی – در مجموعه سیاحتی غار علیصدر برای بازدید کنندگان تسهیلاتی شامل:
1. یک باب مهمانسرا
2. ده دستگاه ویلای چوبی یک و دو خوابه
3. شانزده دستگاه سوئیت اقامتی
4. پنجاه دستگاه چادر صحرائی
هم چنین رستوران، بازارچه خرید مواد خوراکی و صنایع دستی نمازخانه، سرویس بهداشتی توقفگاه اتومبیل وسایل بازی کودکان فضای سبز و امکان کوهنوردی فراهم است.
