تولید ناخالص داخلی یا Gross Domestic Product (GDP) یکی از مقیاس های اندازه گیری در اقتصاد است.
تولید ناخالص داخلی در بر گیرنده مجموع ارزش کالاها و خدمات نهایی است که در طی یک دوره معین، معمولا یک سال، در یک کشور تولید می شود.
در این تعریف منظور از کالاها و خدمات نهایی، کالا و خدماتی است که در انتهای زنجیر تولید قرار گرفته اند و خود آنها برای تولید و خدمات دیگر خریداری نمی شوند.
محاسبه تولید ناخالص داخلی
روش های مختلفی برای محاسبه تولید ناخالص داخلی موجود است. محاسبه مجموع ارزش افزوده، محاسبه با نگرش مصرف و محاسبه با نگرش درآمد، سه روش متداول انجام این کار هستند.
محاسبه با نگرش مصرف به این شکل است:
تولید ناخالص داخلی = مصرف خصوصی + سرمایه گذاری + مصارف دولتی + (صادرات – واردات)
تولید ناخالص ملی و تولید ناخالص داخلی
تا سال 1980 در ایالات متحده از کلمه تولید ناخالص ملی استفاده می شد. هرچند تولید ناخالص ملی GNP و تولید ناخالص داخلی GDP تفاوت های جزئی دارند. در محاسبه تولید ناخالص ملی درآمد افراد خارج از کشور که به کشور باز فرستاده می شود با تولید ناخالص داخلی جمع می شود و درآمد افراد خارجی مقیم آن کشور که درآمد خود را به خارج می فرستند از آن کاسته می شود.
انتقادها به مفهوم تولید ناخالص ملی
به مفهوم تولید ناخالص ملی انتقاداتی وارد آمده است. از جمله:
تولید ناخالص ملی تولیدی را که در بخش غیرپولی اقتصاد انجام می شود به حساب نمی آورد مانند کارهای خانه داری و کارهای اجتماعی چون مراقبت از سالمندان و بیماران در چهارچوب خانواده، تولید خانگی و هزاران شبکه تولید و مبادله که در اقتصاد «سیاه» یا زیرزمینی انجام می گیرد. ارزش این نوع تولید غیررسمی در برخی از کشورها 60 درصد تولید ناخالص ملی محاسبه شده است.
محاسبات تولید ناخالص ملی در مورد توزیع تولید یا ثمرات آن هیچ اطلاعی به ما نمی دهند. این محاسبات از ماندگاری و پایایی عملکردهای اقتصادی دخیل در تولید هیچ نشانه های به دست نمی دهند. برای مثال، نظام مزرعه داری آمریکا سودهای هنگفتی (برای برخی از مزرعه داران) ایجاد می کند، اما از جهت نسبت انرژی به کار رفته در نظام و ارزش کالریک خوراک تولید شده در این نظام، بسیار ناکارآمد است.
تولید ناخالص ملی خسارت های تولید به ویژه خسارت های زیست محیطی را به حساب نمی آورد.
با توجه به این انتقادها، این واقعیت که تولید ناخالص ملی هنوز شاخص های اصلی سلامت اقتصادهای ملی است، از دیدگاه احزاب سبز نشانه نوعی نزدیک بینی است که از توجه بیمارگونه به رشد اقتصادی سرچشمه می گیرد.
منابع
وزنه واقعی ایران در اقتصاد جهانی، رادیو فردا
فلسفه سیاسی سبزها (اندرو دابسون) ترجمه محسن ثلاثی
مبانی اقتصاد، دکتر مسعود نیلی، دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف، فصل 8
در تاریخ 28 خرداد 1396، بانک مرکزی اعلام کرد: بر اساس محاسبات اولیه و مقدماتی انجام شده، تولید ناخالص داخلی کشور در سال 1395 (به قیمت های ثابت سال 1390) به 6691.1 هزار میلیارد ریال رسیده است که در مقایسه با رقم دوره مشابه سال قبل (5946.7 هزارمیلیارد ریال)، معادل 12.5 درصد افزایش یافته است.
به گزارش بانک مرکزی حسب روال معمول، آخرین داده ها و اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه رشد اقتصادی از منابع آماری رسمی از قبیل وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نفت، طرح آماری کارگاه های بزرگ صنعتی و طرح آماری فعالیت های بخش ساختمان (اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی)، وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت نیرو دریافت شده است.
گزارش بانک مرکزی را به طور کامل در این لینک بخوانید.
