قطار گردشگری (Train Tour)، شکل سوم کاربرد قطار علاوه بر جابجایی بار و مسافر است. در قطارهای گردشگری، هدف رسیدن به مقصد نیست، بلکه نفس سفر و گردش هدف اصلی است. لذا در این قطارها سرعت سیر و زمان، نقش بسیار کمرنگی دارند.
بسیاری از راه آهن های بزرگ جهان، هدف از راه اندازی قطارهای توریستی را تنها کسب درآمد و مسایل اقتصادی نمی دانند. بلکه، بسیاری از این گونه قطارها با هدف شناساندن راه آهن کشور به مردم راه اندازی شده اند. در انگلستان یک قطار گردشگری وجود دارد که بازدید کنندگان را در گشت هایی به مقصد موزه راه آهن، با تاریخ راه آهن این کشور آشنا می کند.
در قطارهای گردشگری، نوع ناوگان به عواملی همچون هدف از سفر، محیط و حال و هوای سفر و طول مدت سفر بستگی دارد. برخی از قطارها به دلیل زمان گشت کوتاه خود (کمتر از نیم ساعت) حتی صندلی هم ندارند و گردشگران به صورت ایستاده به تماشای مناظر اطراف می پردازند. در برخی دیگراز این قطارها کوپه های بزرگ دو نفره با سرویس و حمام اختصاصی وجود دارد. گشت این گونه قطارها معمولاً چندین روز به طول می انجامد. نمای ظاهری ناوگان نیز بستگی به نوع سفر دارد. قطار گردشگری سافاری با نقش زبرا رنگ آمیزی شده است. در عوض قطارهای گردشگری وجود دارند که ناوگان آن ها ظاهری شبیه به ناوگان اوایل قرن بیستم دارد.
یکی از مسائل مهم در این گونه قطارها، انتخاب مسیر آن است. معمولا مسیرهایی برای این قطارها انتخاب می شود که دارای بیشترین جاذبه های گردشگری است. در عین حال به لحاظ توقف های زیاد قطار توریستی، معمولاً از مسیرهای کم استفاده و دارای ظرفیت خالی زیاد به این منظور استفاده می شود. برخی از قطارهای گردشگری تنها در فصول خاصی از سال اقدام به برگزاری گشت می نمایند. این امر ممکن است به لحاظ فصلی بودن جاذبه های گردشگری مسیر (قطار گردشگری کوه های سوئیس) و یا به دلیل فصلی بودن جذب توریست در آن کشور باشد.
مهرماه 93، نخستین قطار اختصاصی گردشگران از مرز «رازی» وارد ایران شد و این اتفاق بی سابقه، به نماد تحول گردشگری کشور بعد از 8 سال رکود تبدیل شد.
ورود قطارهای گردشگری در ماه های اخیر ادامه داشته و تقاضا برای سفر به ایران از طریق خطوط ریلی افزایش یافته است؛ به طوری که تاکنون 5 قطار حامل گردشگران خارجی وارد ایران شده اند و گردشگران زیادی نیز چشم انتظار سفر به ایران با این قطارها هستند.
اگرچه حجم کنونی گردشگران ورودی به ایران از طریق ریلی نمی تواند آمار گردشگران خارجی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد، اما توسعه ریلی راه آهن کشور با ایجاد تنوع در صورت های ممکن برای سفر به ایران و به واسطه فراهم آوردن تجربه ای متفاوت، حائز اهمیت است.
