هنگامی که نام کوروش بزرگ را بر زبان می آوریم، بزرگی و شکوه ایران در زمان هخامنشیان در اندیشه مان نمایان می شود.
پادشاهی نیک که توانست شهریاری ای بر پایه آزادی و آزادگی بنا نهد. شهریاری ای که گستره آن از شمال تا نزدیکی روسیه سفید، از جنوب تا کشورهای تازی، از خاور تا بخشی از هندوستان و از باختر تا مصر، قبرس و یونان، کشیده می شد. ایرانیان کوروش را پدر، یونانیان وی را قانون گذاری دادگر و یهودیان او را مسیح (نجات دهنده) می خوانند.
در کوروش چه چیزی بود که، مردمان و تبارهای گوناگون، با اینکه بسیاری هرگز او را ندیده بودند و از پایگاه شاهنشاهی اش فرسنگ ها دور بودند، مهر به فرمانبرداری اش داشتند و او را می ستودند.
کوروش در سرزمینی پرورش یافت که آزاداندیشی در اوج بود. از این رو آزادی دین، یکی از پایه های فرمانروایی اش بود. نرفتن دین زرتشتی به دیگر کشورها و آزاد بودن مردمان زیر فرمان او در گزینش دین و آیین خود، گواهی است بر این باور. باوری که اشوزرتشت در گاتها؛ این سرودهای جاودانه بارها از آن یاد می کند.
کوروش بزرگ می گوید: «منم کوروش … آنگاه که بدون جنگ و پیکار وارد بابِل شدم، همه مردم مرا با شادمانی پذیرفتند. در بارگاه پادشاهان بابل بر تخت شهریاری نشستم. “مردوک” دل های پاک مردم بابل را به روی من گردانید. زیرا من او را ارجمند و گرامی داشتم. ارتش بزرگ من به آرامی وارد بابِل شد. نگذاشتم رنج و آزاری به مردم این شهر و این سرزمین وارد آید. نابسامانی بابل و نیایشگاه هایش دل مرا به درد آورد. من برای صلح کوشیدم. “نِبونید” مردم درمانده بابل را به بردگی کشیده بود، کاری که در خور آنان نبود. من برده داری را برانداختم، به بدبختی های آنان پایان بخشیدم. فرمان دادم که همه مردم در پرستش خدای خود آزاد باشند و کسی مردمان را نیازارد، فرمان دادم که هیچ کسی اهالی شهر را از هستی نیاندازد، “مردوک” از کردار نیک من خشنود شد. ما همگی شادمانه و در آشتی “مردوک” را ستودیم.»
این گفته درست است که جهان وامدار تاریخِ تمام کشورها و ملت هاست، اما به راستی اگر فرهنگ ایرانی و شهریارانی چون کوروش بزرگ نبودند، چه نمونه ای برای رعایت کامل اخلاق در جنگ داشتیم. جهان باستان و حتا جهان متمدن امروز به کدام جنگ که در آن ارزش های انسانی فرمانروای کینه و نفرت دشمنانه شود، می نازید؟
هفتم آبان «بابل» آزاد شد، بابل از ستم نبوکدنزر (بخت النصر) آزاد شد و فرمان کوروش بزرگ بر استوانه ای گلی نقش بست. استوانه ای که نمایشی از بشر دوستی ایران است، نمادی از انسانیت مردی بزرگ به نام کوروش و 7 آبان روز صدور انسانیت است، روز به نوشتار در آمدن منشور حقوق بشر، روزی که کوروش بزرگ را باید بزرگ داشت. شایسته است، 7 آبان، روز کوروش بزرگ را که تاریخ نویسان او را بنیانگذار کشور ایران می دانند بیش از پیش گرامی بداریم. اندیشه و کردار و گفتار نیک کورش در همه دوران ها ستودنی است.
به امید آن که این روز به نام «روز کوروش بزرگ» در سالنمای ایران و جهان جای گیرد.