مفهوم CSR مفهوم تازه ای در دنیای امروز نیست ولی به تازگی دنیای امروز اهمیت این مفهوم را درک کرده است.
مفهوم CSR برگرفته از Corporate Social Responsibility به معنی مسئولیت اجتماعی شرکت ها یا مسئولیت اجتماعی سازمان هاست. این مفهوم برای نخستین بار در دهه 20 میلادی مطرح شد؛ در آن زمان به دلیل جنگ جهانی دوم و رکود بزرگی که پدید آمده بود این مفهوم نتوانست جایگاه خود را پیدا کند تا اینکه در سال 1950 دوباره مطرح شد و با انتقاد فراوانی رو به رو و دوباره به ورطه فراموشی سپرده شد.
اما در اوایل دهه 1990 کارشناسان امر با توجه به معضلاتی که جامعه جهانی با آن رو به رو شده بود، دوباره به این مفهوم روی خوش نشان دادند تا جایی که امروز این مفهوم سرلوحه فعالیت بسیاری از شرکت ها و سازمان های بزرگ در دنیا قرار گرفته و به عنوان یکی از رموز پیشرفت مطرح شده است.
CSR از جستارهای «اخلاق کسب و کار» است که به نقش شرکت ها در حوزه اجتماع می پردازد. مسئولیت اجتماعی شرکت مجموعه وظایف و تعهداتی است که شرکت باید در جهت حفظ، مراقبت و کمک به جامعه ای که در آن فعالیت می کند، انجام دهد. این مسئولیت از جستارهای اقتصادی و مالی فراتر رفته و دایره وسیع تری را به خود اختصاص می دهد.
مسئولیت اجتماعی شرکت در تعریفی روشن تر اینگونه تعریف شده است: مسئولیت اجتماعی شرکت فعالیت هایی است که پیش برنده سود و منفعت اجتماعی بوده و فراتر از منافع سازمان و آن چیزی است که قانون بایسته دارد.
CSR بخش های متفاوت گسترده ای اعم از بهداشت و ایمنی، حقوق بشر و حفظ محیط زیست را شامل می شود. اقدامات داوطلبانه CSR می تواند به پیشرفت های قابل توجهی در شیوه های زیست محیطی کسب و کارها، مانند کاهش استفاده از مواد و تولید گازهای گلخانه ای و افزایش بازیافت منجر شود.
بخش گردشگری با توجه به مفهوم CSR جایگاه بلندی را برای خود کسب کرده است چرا که این صنعت فارغ از فعالیت های اقتصادی و مناسبت های توسعه اقتصادی و درآمدی که برای هر کشور و شهروندان آن به ارمغان می آورد، دارای رسالت فرهنگی و اجتماعی است. گردشگری زیبایی ها، تفاوت را به رخ جهانیان می کشاند؛ تفاوت هایی که در هرگوشه از این جهان مسئولیتی را بر گردن صاحبان آن انداخته است.
کمتر از 20 روز از روز جهانی جهانگردی (6 مهر) می گذرد، اگر با تامل بیشتری به انتخاب شعار امسال (گردشگری برای همه) سازمان جهانی جهانگردی بنگریم متوجه خواهیم شد سفر یک حق و مسئولیت است؛ پیام این شعار گویای این است که سفر مسئولیت می آورد و این مسئولیت می تواند در حوزه مسئولیت های فردی و اجتماعی باشد.
شعار امسال سازمان جهانی جهانگردی بازتابی از شعار این سازمان در سال 1983 است که نشان از اهمیت مسئولیت های اجتماعی و جایگاه آن در گردشگری دارد. «معلولان، سالمندان و کودکان» 3محور و 3 رویکرد اصلی برای گردشگری تمام کشورها در سال 2016 است. آنچه سازمان جهانی گردشگری را برای این انتخاب مسئولانه به تامل وا داشت، استفاده همگان از همه امکانات برای سفر، دیدن جاذبه ها، تعامل با دیگر اقوام و کسب دانش برای همه افراد یک جامعه بود؛ نه قشری خاص.
زمانی که سخن از همه افراد جامعه به میان می آید، توجه به امکانات اجتماعی، محیط زیست، مدیریت شهری و … بیشتر احساس می شود؛ چرا که در میان تمام اقشار جامعه گروه هایی نیازمند توجهات ویژه و امکانات بیشتری هستند تابه سفر همانند مردم عادی بپردازند و در اینجا نقش CSR به وضوح روشن است.
شرکت ها و هلدینگ های بزرگ گردشگری کشور نیز برای تحقق بخشیدن به شعار امسال جامعه جهانی «گردشگری برای همه» باید تسهیلات لازم و فرهنگسازی برای فراهم کردن شرایط آسان سفر کودکان، سالمندان و معلولان را مورد توجه قرار بدهند. همزمان با روز جهانی نابینایان اما با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نخستین تور رایگان تهرانگردی برای افراد نابینا و کم بینای کشور برگزار می شود تا گامی هر چند کوچک در تحقق شعار سازمان جهانی جهانگردی و فعالیت های CSR در ایران برداشته شود.
نویسنده: دکتر حسن تقی زاده انصاری – کارشناس گردشگری
