در طبیعت هیچ جانوری بی دلیل به انسان حمله نمی کند زیرا هر حمله نیازمند صرف انرژی زیاد است. اما آمارها نشان می دهد در ایران تنها گونه ای که بسیار به انسان حمله می کند گرگ است و این حمله با انگیزه شکار است و وقتی گرسنه باشد سراغ انسان می آید. بنابراین شاید بتوان گفت که گرگ ها خطرآفرین ترین حیوان برای طبیعت گردان در ایران هستند اما راه های مبارزه با آن ها بسیار ساده است: استفاده از دستگاه های شوک صوتی، نترسیدن و کنترل ارادی فشار خون، افروختن مشعل و آتش در شب، همراه داشتن کمی باروت در لباس ها.
خیلی ها از گرگ ها وحشت دارند غافل از این که وجود آن ها برای حفظ توازن و سلامت حیات وحش، بسیار ضروری است. به طور مثال چند سال پیش برای حفظ جمعیت آهوهای یکی از مناطق حفاظت شده به جای مانع شدن از ورود شکارچیان مجاز و غیرمجاز، دیواری کوتاه تر از گرگ ها پیدا نکردند و چند قلاده گرگ را از بین بردند اما بعد از مدتی فهمیدند که با از بین رفتن گرگ ها، جمعیت آهوها بر اثر نوعی بیماری بسیار کم شده و تعداد زیادی از آهوها بر اثر آن بیماری از بین رفته اند، با بررسی های دقیق تر به این نتیجه رسیدند که گرگ ها شکار خود را از بین حیوانات مریض و پیر گله انتخاب می کنند و در واقع جلوی انتشار بیماری بین بقیه آهوها و چهارپایان را می گیرند.
نکته ای که باید درباره گرگ ها بدانیم این است که این جانور از آتش می ترسد، پس هنگام چادر زدن و ماندن شب در طبیعت بهتر است آتش کوچکی برپا کنید (البته بعد از پایان برنامه طبیعت گردی، حتما آتش را خاموش کنید تا باعث آتش سوزی جنگل نشوید).
اگر در طبیعت با گرگ ها برخورد کردید، اصلا نباید بترسید زیرا گرگ ها در شرایط خاصی حمله می کنند، مانند زمانی که فردی تنها در برف و سرمای شدید و به دور از آبادی گیر افتاده باشد.
خوشبختانه اگر گرگ ها در جایی حضور داشته باشند، معمولا زوزه می کشند و این باعث می شود از وجود آن ها مطلع شوید. در سفر به مناطقی که گرگ ها در آنها زندگی می کنند، بهتر است حداقل 4 نفر باشید و از هم فاصله نگیرید.
در ضمن نوعی سوت مخصوص دور کردن سگ سانان وجود دارد که صدایی با بسامد بالاتر از آستانه شنوایی انسان تولید می کند که باعث دور شدن گرگ ها می شود. یکی دیگر از ابزارهای ساده ای که می توانیم همراه داشته باشیم، ترقه های موسوم به کپسولی است که با تولید صدایی شبیه صدای انفجار، گرگ ها را فراری می دهد.
شناسایی گرگ ها
1. تعداد: گرگ ها در دسته ده تایی و گروهی حمله می کنند. بنابراین حمله یک گرگ تنها نشان از گرگاس بودن آن است. (گرگاس حاصل آمیزش گرگ نر و سگ ماده است که وحشی تر و خطرناک تر از گرگ است و متاسفانه حوادث حمله آن به انسان در شمال شرق ایران زیاد اتفاق افتاده است. علت تنها بودن آن این است که چون نژاد خالص نیست گرگ ها از ورود آن به گروه خودداری می کنند و از طرفی چون چوپان ها این آمیزش را انجام داده اند و به علت ناتوانی در تربیت آن را رها کردند نسبت به انسان نترس می باشد).
2. سر: سر گرگ در امتداد بدن آن است اما سگ سر خود را بالا می گیرد و گرگاس مابین این دو است.
3. رنگ بدن: رنگ گرگ از سفید و زرد و خاستری تا مشکی متغیر است و ملاک خوبی برای شناسایی نیست.
4. حمله گرگ به انسان بیش تر در زمستان است، در این فصل به علت افزایش آدرنالین خون وحشی تر می شوند، اما گرگاس بیش تر در بهار و تابستان حمله می کند.
5. گرگ ها در شرایط عادی مانند سگ ها پارس می کنند به جز مواقع خبر کردن همدیگر برای شکار، زمان مرگ همنوعان شان و در هنگام جفت گیری زوزه می کشند! بنابراین گول نخورید و اگر از محیط روستایی فاصله دارید (در طبیعت) بدانید که صدای پارس برای گرگ است و نه سگ!
6. اندازه رد پای گرگ از سگ بزرگ تر است و ناخن های آن تیز تر و بلند تر. البته گرگ جوان رد پای کوچک تری دارد.
7. پینه های انگشتی گرگ بلندتر است و مانند پینه های انگشتی سگ به هم نزدیک نیست پس انگشتان میانی گرگ بیش تر از هم فاصله دارد.
ایمنی در برابر حمله گرگ
1. به محض شناسایی گرگ در محیط آتش روشن کرده و مشعل همراه داشته باشید.
2. ترقه با صدای بلند را آماده در کنار خود داشته باشید.
3. هرگز از گروه جدا نشوید و در کنار هم بمانید.
4. با قدرت و محکم گام بردارید (گرگ هوشمند است و به دنبال فرد پیر، ضعیف، ناتوان و زخمی است).
5. اگر صدای زوزه گرگ را در نزدیکی خود شنیدید بدانید که گرگ در حال خبر کردن دوستان برای شکار شماست و زمان شما محدود است.
6. قبل از ورود به محدوده گرگ ها (جایی که احتمال وجود گرگ می باشد) از تنظیم کننده آدرنالین خون استفاده کنید. (مانند پسته و یا انگور) زیرا گرگ بوی آدرنالین خون شما را می فهمد و از آن طریق پی به ترس شما می برد.
7. خنجر براق خود را به دست گرفته و حرکت کنید. گرگ هوشمند است و برق خنجر می تواند مدتی او را محتاط کرده و با فاصله از شما نگه دارد.
اشتباهات رایج در مواجه با گرگ ها
1. گفته می شود که اگر گرگ برای دفاع از قلمروی خودش با شما برخورد کند و بصورت تصادفی جلوی شما ظاهر شد، به حالت جنینی روی زمین بخوابید تا با شما کاری نداشته باشد، اما اشتباه است چون این یک فرضیه از تمام فرضیه ها است:
– گاهی گرگ ساعت ها شما را تعقیب می کند بدون آن که متوجه شوید و وقتی یک باره با آن روبرو می شوید معلوم نیست بصورت تصادفی وارد قلمروی آن شدید یا به دنبال شکار شما بوده است. پس با خوابیدن روی زمین لقمه آماده نشوید!
– شاید گرگ نباشد و گرگاس باشد و شما اشتباه تشخیص داده باشید و صرفا قصدش حمله باشد.
برای تست اینکه بدانید گرگ در اطراف شما هست و آن را نمی بینید، کافیست که از گروه دور شوید و لنگ بزنید تا سر و کله آن ها اطراف شما پبدا شود. البته این روش اصلا توصیه نمی شود.
2. گفته می شود هنگام دیدن گرگ چهار دست و پا و سپس دو پا راه بروید و این روش را تکرار کنید تا گرگ منصرف از حمله شود، اما این روش باعث خطای گرگ در تشخیص شما به عنوان انسان شده و احتمال حمله افزایش پیدا می کند.
مبارزه (درگیری تن به تن) با گرگ
1. ابتدا سعی کنید به آرامی و بدون توجه کردن به گرگ عقب نشینی کنید تا اگر وارد قلمروی آن شده اید منصرف شود و اگر منصرف نشد، با تکان دادن مشعل و پرت کردن سنگ و چوب و داد و فریاد برای شروع مبارزه خود را قدرتمند نشان دهید. سپس خنجر را در دست راست بگیرید (اگر راست دست هستید) به شکلی که خم نوک آن به سمت پایین باشد. زیرا برای مبارزه با حیوان مناسب تر است،
چون مبارزه با حیوانات بیش تر تن به تن است و با فرو کردن خنجر در بدن حیوان با این فرم خنجر و این روش به دست گرفتن خنجر (خم خنجر به پایین) شما تسلط و قدرت بیشتری خواهید داشت).
2. دست دیگر خود (دست چپ) را در کوله فرو کنید و انتهای کوله را از داخل بگیرید و یا لباسی به دور دست خود بپیچید و با نزدیک شدن گرگ دست چپ را جلوی دهانش بگیرید (مانند سگ که آستین و پاچه را می گیرد گرگ هم همین کار را خواهد کرد) و زمانی که حیوان درگیر دست چپ شما است، حالا با خنجر (که نوک آن به سمت پایین است) در گردن حیوان فرو کنید.
3. اگر با خنجر نتوانستید کاری کنید و یا نداشتید تنها راه شما این است که با تمام قدرت کوله را یا پارچه دور دست را در دهان گرگ فرو کنید تا خفه شود.
عالی و مفید. متاسفانه در این مورد بین کوهنوردان کمتر گفتمان و تبادل اطلاعات انجام می شود.