درمان بسیاری از بیماری ها در دل کوه ها، دره ها و باریک راه های پر پیچ و خم نهفته است، بسیاری از گل ها و گیاهان دارویی شفابخش در دامنۀ کوه ها می رویند و آب های زلال و گوارایی که از کوهسار جاری است و زندگی بیش از نیمی از مردم جهان به آن وابسته است، مایۀ زندگی و آرامبخش جان هاست.
از نظر پزشکی، کوهنوردی از رشته های مهم ورزشی است که در تنظیم اعمال تمام اعضای داخلی بدن انسان، از جمله قلب، مغز، دستگاه گوارش، عضلات و استخوان ها دخالت عمده دارد و نقش پیشگیری و درمانی بسیار شایسته و شایانی بر عهده دارد زیرا در جریان کوهنوردی میزان خون موجود در عضلات تا 20 برابر بیشتر شده و مویرگ های خونی که در جریان استراحت فقط به مقدار 15 درصد باز و فعال هستند، هنگام کوهنوردی به بیش از 95 درصد می رسد و در نتیجه انتقال مواد غذایی ضروری بدن با شتابی بیش تر و با کیفیتی سودمندتر به نقاط مختلف بدن می رسند.
هر چه به طرف ارتفاعات بالاتری می رویم چون فشار هوا و اکسیژن کمتر می شود، نوعی هیپوکسی و کمبود اکسیژن رخ می دهد و بدن انسان به طور طبیعی برای جبران این خستگی و تنگی نفس هورمونی به نام اریتروپویی تین را از طریق کلیه ها ترشح ساخته و از آن جا به سمت مغز استخوان رفته و مقدار خونسازی گلبول های قرمز را افزایش می دهد تا از این طریق کاهش انتقال اکسیژن را جبران کند. در نتیجه در ارتفاعات مقدار هموگلوبین و هماتوکریت و به طور کلی غلظت خونی افزایش یافته و مقدار ظرفیت انتشاری و تهویۀ ریه ها نیز زیادتر می شود یعنی میزان هموگلوبین از 14 به 20 گرم درصد و میزان هماتوکریت از 44 درصد به 60 درصد می رسد.
دوندگان المپیک مونیخ (1972 میلادی) نیز از این خاصیت به خوبی استفاده کردند و در نتیجۀ همۀ دوندگانی که در ارتفاعات بالایی به تمرینات پرداخته بودند مدال های اول تا سوم 1500 متر تا ماراتن را به خود اختصاص دادند.
هنگام کوهنوردی متابولیسم مواد شناور در خون از جمله قند، کلسترول، پروتئین ها و اسید اوریک به بهترین وجهی صورت می گیرد و در نتیجه در درمان بیماری های تصلب شرائین، فشار خون، سکته های قلبی و مغزی، افزایش کلسترول و تری گلیسرید خون، بیماری دیابت، به ویژه افراد مبتلا به بیماری نقرس که کریستال های اسید اوریک در مفاصل و تاندون های آن ها رسوب کرده، مفید است.
با گردش های منظم در کوهستان ها مقادیر چربی زاید بدن از زیر پوست ها و احشاء آب شده و در نتیجه شخص به عوارض قلبی و عروقی مبتلا نمی شود زیرا هنگام کوهنوردی میزان ضربان قلب از 72 به 120 و میزان شمارش تنفسی از 17 به 34 بار در دقیقه رسیده و پمپاژ و برون ده قلبی نیز افزایش یافته و مجرای رگ از پلاک ها و رسوبات چربی شسته و تمیز شده و سوخت و ساز سلولی با خونی سرشار از اکسیژن صورت می گیرد.
منبع: کتاب «پزشک خانواده» اثر دکتر لطفعلی پورکاظمی
