کوهنوردی زمستانی یعنی هنر رنج کشیدن و لذت بردن. در صعودهای زمستانی رعایت نکات فنی و ایمنی ضروری است.
کوهنوردی زمستانی یک هنر است. مواردی از قبیل: چیدمان تجهیزات و وسایل، تغذیه، انتخاب همنورد، زمان صعود و فرود، انتخاب محل کمپ، زمان بندی برنامه و … بطور درست همگی نشان دهنده هنر یک کوهنورد هستند. سختی ناشی از صعود در شرایط سخت و دمای زیر صفر، برفکوبی سنگین و شب مانی در سرمای استخوان سوز کوهستان و … همه رنج است آغشته به گنج، گنج آن سلامتی و ماندگاری خاطرات خوش صعود است.
همه مواردی که اشاره شد، مواردی به ظاهر ساده ولی مهم هستند که با رعایت آنها می توانیم صعودی موفق و دلچسب داشته باشیم. در ادامه این موارد را تشریح می کنیم.
1. در تمام فصول سال بخصوص در زمستان لایه اول و دوم پوشاک اضافه همراه تان باشد چرا که در طی فعالیت، بدن شما عرق می کند که اثر آن خیس شدن لباس های زیرین است (لایه اول) و هنگامی که در جایی مثل چادر یا جانپناه مستقر می شویم، بدن شما با توجه به اختلاف دمای لباس خیس و پوست بدن، ناخواسته میل به جابجائی یا به عبارتی خشک کردن لباس خیس دارد. لباس خیس گرمای بدن را برای خشک کردن خود با تمام قوا دریافت خواهد کرد که نتیجه آن اینست که ابتدا دمای سطح پوست و سپس دمای مرکزی بدنمان پایین می آید و آثار جانبی آن لرزی است که به یک باره بر تن ما وارد می شود که خود هشدار اولیه سرمازدگی است. بنابراین هیچگاه از همراه داشتن لباس اضافه و تعویض آن خودداری نکنید گرچه تعویض آن در شرایط زمستانی دشوار باشد.
2. در زمستان و به خصوص به هنگام شب مانی در جانپناه و پناهگاه ها بهتر است به جای قمقمه ها و بطری های پلاستیکی از قمقمه های آلومینیومی یک جداره استفاده کنید چراکه برای خشک کردن لباس هایتان مناسب است. بدین صورت که بطری پر از آب را نیم بند ببندید (2 سانتی متر آن خالی باشد) بر روی شعله بگذارید و پس از جوشیدن آب، درب را محکم بسته و گتر و لباس و کلاه و دستکش و پوشاک خود را به دور آن پیچیده و خشک کنید (شاهد بخار شدن رطوبت خواهیم بود) همچنین می توانید لباس ها را داخل پوش کفش بگذارید و روی آن را بپوشانید تا رطوبت ناشی از تعریق پا از پوش خشک شود.
3. در صورتی که کیسه خواب تان ضعیف است، می توانید از پوش کیسه خواب که از جنس شمعی یا گورتکس است، استفاده کنید (ترجیحا گورتکس)! این استفاده دو کاربرد اساسی دارد:
الف. پوش دوم همانند عایق عمل خواهد کرد.
ب. مانع از کثیف شدن کیسه خواب می شود.
4. اگر پیش بینی شما از کیسه خواب، اشتباه از آب در آمد و با سرمای بیشتری مواجه شدید یا به یک مصدوم سرمازده مواجه شدید و او را داخل کیسه خواب خواباندید قمقمقه آب آلومینیومی خود را به شرح بند 1 پر از آب جوش درون کیسه قرار دهید، با این توضیح که آنرا به لباس یا پارچه پیچیده درون کیسه بگذارید تا به مرور هم شما و هم لباس ها و پوش کفش و دستکش که داخل کیسه خواب همراه برده اید گرم بمانند.
5. دفع ادرار در زمستان کمی سخت است و بایستی از کیسه خواب گرم جدا شوید و به ناچار به بیرون چادر بروید. با توجه به ادرارآور بودن چای، از مصرف آن خودداری و نبات داغ (آب جوش و نبات) استفاده کنید. بدین صورت بدن تان گرم می ماند و همچنین با توجه به طبع گرمی که نبات دارد باعث سردی طبع شما نمی شود و به تبع آن بیرون روی کمتری را خواهید داشت.
6. عده ای از کوهنوردان در برنامه های سنگین همراه با شبمانی زمستانی، به لحاظ سختی های بیرون روی جهت دستشویی از مصرف مایعات بخصوص در شب اجتناب می کنند؛ این کار می تواند آسیب های جدی به بافت های درونی بدن از جمله کلیه ها وارد کند. توصیه می کنیم این قبیل کوهنوردان طبق بند 5 اقدام کنند تا در ادامه صعود یا فرود، عضلاتی روان داشته باشند.
7. در شبمانی ها بخصوص اگر در چادر باشد از یک کیسه نایلونی برای قرار دادن کفش ها استفاده کنید تا در معرض کولاک و سرمای مستقیم نباشند. پوش های آن را باید جدا کرده و بعد از استفاده در چادر یا جان پناه نظافت کرده و داخل کیسه خواب قرار داد.
8. چنانچه شخصی دچار یخ زدگی در انگشتان دست و پا شد و قصد کمک به او را داشتید؛ قبل از پوشاندن جوراب و دستکش اضافه با “بازدم کردن هوا” در داخل جوراب و دستکش هوای دهان خود را درون آن بدمید تا کمی گرم شود.
9. در شب مانی ها، به همراه داشتن چند برگ روزنامه باطله کم حجم و کم وزن فوق العاده کاربردی است. چه بعنوان سفره اضطراری و چه برای زیرانداز چراغ خوراک پزی، چه برای خشک کردن کفش های خیس شده و … که هر گونه رطوبت احتمالی را به راحتی جذب می کند.
10. داشتن برنامه غذایی مناسب و پر کالری می تواند انرژی لازم برای یک برنامه پر تحرک و انرژی بر را تامین کند. عمده غذای شما باید از کربوهیدرات ها باشد که در نان و غلات و برنج و … وجود دارد و از غذاهای پر حجم و کم کالری همانند کنسروهای آماده بادمجان و … خوددداری کنید.
11. از تقلای زیاد و بی مورد در صعود های زمستانی اجتناب کنید چراکه باعث تعریق بیشتر شده و ممکن است دمای مرکزی بدن به سمت پوست و سپس بصورت تعریق خارج از پوست دفع شود. این تعریق مصرف آب بالایی را می طلبد، عدم مصرف آب نیز باعث عوارض دیگری خواهد شد.
12. به هنگام صعود از همراهانی که دچار مشکل سرمازدگی می شوند، مستمر سئوال کنید تا از وضعیت او مطلع شوید. جواب های لرزان و متفرقه می تواند به ما در شناخت وضعیت موجود کمک کند. ممکن است مصدوم بارها به زمین بخورد که خود نشانه ای است از ایجاد عارضه که باعث تاری دید می شود و یا مدام سئوال می کنند: پس کی می رسیم که ناشی از یک نوع اضطرار است.
13. حداکثر تلاش تان برای تنفس از راه بینی باشد اما با توجه به حجم اکسیژن گیری کم از راه بینی می توان از دهان هم به صورت غیرمستقیم نفس گرفت. در این صورت نباید مستقیم دهان را باز و نفس را وارد ریه ها کرد و بایستی با بستن جلو دهان، هوا را از درون شال گردن یا دستمال سر تمیز عبور داد تا باعث سرمازدگی لوزه ها و ریه نشود و اگر شال و … نبود دستان تان را جلو دهان حایل کنید.
14. به هنگام صعود ساعت، بند فلزی، گردن بند و … می تواند از طریق “همرفت” گرمای بدن را گرفته و به بیرون هدایت کند، این موضوع ممکن است باعث یخ زدگی موضعی شود لذا بهتر است این ها را از خودتان دور نگه دارید.
15. اگر قصد دارید فلاکس چایی را پر کنید، برای طولانی شدن نگهداری آب گرم، ابتدا فلاکس را پر کرده و سپس خالی کنید و مجددا بگذارید آب آن جوش بیاید و سپس آبجوش را داخل فلاکس بریزید. اگر چند نفر فلاکس به همراه دارید؛ ابتدا یک فلاکس را بصورت جمعی مصرف و سپس به سراغ فلاکس های دیگر بروید، چراکه خالی ماندن بخشی از فلاکس باعث ورود هوا شده و مایع باقی مانده را زود خنک خواهد کرد.
16. به هنگام شب مانی، تجمع ادرار از سویی و تنبلی در دفع آن در شب باعث می شود خواب خوبی نداشته باشید لذا توصیه می شود بجای چند ساعت لولیدن داخل کیسه خواب که عوارض بدی دارد سرما را به جان بخرید و یا از بطری ادرار مخصوص استفاده کنید.
17. از آویزان کردن وسایل به خود اجتناب کنید چراکه به هنگام زمین خوردن باعث آسیب های جدی خواهد شد مخصوصا در زمستان که کنترل بر روی برف و یخ سخت است.
منبع: انجمن پزشکی کوهستان
