بخش زیادی از پوشش گیاهی دامنه های کوه دماوند به دلیل بی توجهی گردشگران در حفاظت از گونه های گیاهی و بی مسئولیتی در حفاظت از محیط زیست تخریب شده است. دامنه های قله دماوند به علت برخورداری از تنوع و غنای گونه ای در فصل بهار میزبان گردشگران بسیاری به خصوص از استان تهران است.
این مناطق به سبب سهل الوصول بودن و گستردگی مراتع بیش از پیش مورد هجوم گردشگران غیرمسئول قرار گرفته است. حجم انبوه گردشگران به خاطر صعود به قله دماوند در روزهای تعطیل به گونه ای است که برداشت بی رویه گیاهان مراتع و گاه انتقال آن به شهر برای فروش سبب ریشه کن شدن برخی گیاهان در منطقه شده است.
محمدجواد احمدی کارشناس گیاهی دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک سازمان حفاظت محیط زیست، در این باره گفت: در سال های اخیر گستردگی تبلیغات در مورد استفاده از گیاهان دارویی و بی ضرر دانستن آن ها، باعث هجوم برخی از گردشگران به ویژه از استان تهران به سوی مناطق لار و دامنه های دماوند شد؛ هر چند استفاده از گیاهان دارویی و سبزیجات خوراکی برخلاف دیدگاه های موجود چندان هم بی ضرر نبوده و دارای عوارض جانبی است. گیاهانی مانند شنگ، آویشن، شال دم، آلاله کوهی، پیاز کوهی، باریجه، بومادران دماوندی، پیر گیاه دماوندی، اسپرس کوهی، انواع گون و… در معرض تخریب در منطقه قرار دارند.
احمدی افزود: در عبور و مرور گردشگران با وسایل نقلیه در عرصه های طبیعی گیاهان زیادی از جمله شقایق طناز تخریب می شوند. حتی برخی به عنوان هیزم، بوته های بزرگ گون را که نقش مهمی در اکوسیستم مرتع ایفا می کند، ریشه کن می کنند. چیدن بیش از حد گل های شقایق طناز توسط گردشگران که شکل تخریب به خود گرفته، عمر طبیعی این گونه را به حداقل رسانده است.
دکتر اسماعیل کهرم از فعالان محیط زیست و کارشناس حیات وحش در خصوص تخریب پوشش های گیاهی دامنه دماوند توسط گردشگران می گوید: کوه دماوند از ارتفاع 4 هزار متری به بالا ثبت آثار ملی است اما باید توجه داشت که نمی توان سری پیدا کرد که بدن نداشته باشد. قله دماوند روی یک تنه سوار است که دامنه ها و شیب دماوند است و محل رویش گیاهان نیز همین قسمت هاست. این استاد دانشگاه با انتقاد از ساخت و ساز یک سازه بالای دماوند و زمینه سازی برای احداث جاده بر کوه دماوند و در منطقه بوستان سرا در این کوه ثبت ملی شده تصریح کرد: این ها دهن کجی به قله دماوند است.
کهرم با تأکید بر اینکه پوشش گیاهی دماوند موجب تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش به ویژه در شیب های تند می شود به جاذبه های بصری دماوند با پوشش گیاهی اش اشاره کرد و گفت: دماوند به لحاظ برخورداری از گیاهان دارویی حرف اول را می زند و افرادی که گیاهان دارویی را جمع آوری می کنند در این فصل اقدام به جمع آوری گیاهان می کنند.
متأسفانه گردشگران ما در ایران عادت نکرده اند برای پوشش گیاهی ارزش قائل شوند. تنها راه مناسب و عاقلانه که برای جلوگیری از تخریب پوشش های گیاهی دماوند پیشنهاد می شود این است که کلیت دماوند به همراه دامنه های آن ثبت ملی و جهانی شود. ثبت کامل کوه دماوند به همراه دامنه های آن موجب می شود که گردشگران با موتور و وسیله نقلیه به این کوه وارد نشوند و از تخریب پوشش گیاهی دماوند جلوگیری شود.
مشاور سازمان حفاظت محیط زیست همچنین با انتقاد از فعالیت 6 معدن پوکه در ارتفاع زیر 4 هزار متری کوه دماوند که هنوز ثبت ملی نشده است گفت: روزانه 500 کامیون از تنه دماوند برداشت می کنند و اگر این روند ادامه داشته باشد ظرف 73 هزار روز دماوند با خاک یکسان می شود. ما بزرگ تر از کوه دماوند را دیده ایم که نابود شده است و آن دریاچه ارومیه است. دریاچه هامون را هم دیده ایم که نابود شده است. دریاچه های زیبای پریشان و ارژن را نیز دیده ایم که نابود شده اند دماوند هم تافته جدابافته نیست. بنابراین یا باید به دماوند به عنوان یک میراث طبیعی و فرهنگی نگاه کرد یا آنکه همین مسیر را ادامه داد تا کوه دماوند با تمام اساطیرش همچون آرش کمانگیر و … از بین برود.
منبع: همشهری
