«توسعه گردشگری پایدار یکی از راه های تحقق اقتصاد مقاومتی و توانمند کردن جوامع محلی نیز یکی از آثار مثبت اقتصاد مبتنی بر گردشگری است.»
این دیدگاه برخی کارشناسان گردشگری است که میزان درگیری جوامع محلی با گردشگری و اثرات اقتصادی آن را تا حدی بررسی کرده اند.
گردشگری، فعالیتی اقتصادی و جامعه بنیان است، بر اساس این اصل، تعامل اجتماعی بنا نهاده شده و این صنعت در صورتی رونق می یابد که با یاری رساندن به ارزش های اجتماعی نظیر مشارکت، آموزش و حاکمیت بومی پیشرفته، جوامع بومی را به کار گیرد.
وقتی جوامع محلی و بومیان ساکن در مقاصد گردشگری، توانمند شوند و با توسعه خرده فرهنگ ها خود را برای پذیرش گردشگر آماده کنند می توان به بهره گیری این جوامع از صنعت درآمدزای گردشگری امیدوار بود، گردشگری و صنایع وابسته به آن از سال ها پیش، مردم بومی را برآن داشته تا با بهره گیری از آن، وضعیت اقتصادی و معیشتی خود را بهبود بخشند.
در جهان رقابتی امروز، بسیاری از کشورهای در حال توسعه، اقتصادهای محلی و توسعه آن را به مردم بومی و محلی سپرده اند، در این بین مردم بومی حتی می توانند در ابعاد گسترده تر نقش آفرین باشند.
میزبانان گردشگران در جوامع بومی باید بدانند که گردشگری چه مزایایی برای آن ها خواهد داشت، باید با آموزش آن ها، راه را برای توسعه هموار کرد. گردشگری و مردم بومی، رابطه ای دو طرفه دارند، از یک سو گردشگری به مردم بومی سود می رساند و از سویی دیگر بومیان در توسعه گردشگری نقش ایفا می کنند.
برای آماده سازی جوامع محلی به منظور پذیرش و میزبانی از گردشگر، به ابزارهای سخت افزاری و فرهنگی نیاز داریم، به عبارتی دیگر، زمانی که از ابزار سخت افزاری صحبت می کنیم، باید توجه خود را به زیرساخت ها معطوف کنیم و توسعه شبکه راه ها، ایجاد تابلوها و نشانه های گردشگری و مهم تر از همه ایجاد اقامتگاه هایی که بتواند گردشگران را در خود جای دهد از نکات ضروری است.
توانمندی اقتصادی جوامع محلی اثرات مثبت اقتصادی گردشگری به ارمغان می آورد، از جمله این اثرات اشتغالزایی، درآمدزایی و ارزآوری هستند. توسعه اقتصاد محلی و حفظ آثار و ابنیه تاریخی از دیگر دستاوردهای آثار مثبت اقتصادی گردشگری است. البته باید توجه کرد که صرفا نمی توان به یک بعد صنعت گردشگری اهمیت دارد، زیرا باید تنوع منابع درآمدی وجود داشته باشد.
هم اکنون 65 درصد گردشگران خارجی از کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عراق به کشورمان سفر می کنند، بر این اساس باید به سمت توسعه گردشگری پایدار و توانمندی اقتصادی جوامع محلی حرکت کنیم، زیرا جوامع محلی میزبان این گردشگران هستند.
توسعه گردشگری پایدار در جوامع محلی به اشتغال زنان در این مناطق نیز کمک شایانی می کند، به عنوان مثال در منطقه دیزین 60 مربی زن مشغول به فعالیت هستند و این مهم دستاورد توسعه گردشگری پایدار در این منطقه است.
نباید فراموش کرد مشکلات بالقوه در اقتصادهای مبتنی بر گردشگری نیز وجود دارد، افزایش هزینه زندگی ساکنان، افزایش مالیات مردم آن منطقه، کاهش توانایی خرید مردم و افزایش تورم و قیمت زمین از جمله مشکلات سر راه اقتصادهای مبتنی بر گردشگری است.
تغییرپذیر بودن ذائقه گردشگران، وابستگی بیش از حد منطقه به سمت گردشگری و یک بعدی شدن فعالیت های اقتصادی، فصلی بودن گردشگری و غیره از دیگر مشکلات بالقوه در اقتصادهای مبتنی بر گردشگری تلقی می شود.
یکی از راه های توانمندی اقتصادی جوامع محلی توجه به اقامتگاه های بوم گردی است، اولین اقامتگاه بوم گردی در کشور در سال 82 تاسیس شد و این روند تاکنون ادامه داشته است. هم اکنون 536 اقامتگاه بوم گردی درکشور وجود دارد، طبق برنامه ریزی های صورت گرفته و هدف گذاری های انجام شده تا پایان برنامه ششم توسعه، رقم اقامتگاه بوم گردی به 2 هزار اقامتگاه افزایش خواهد یافت.
شاید برخی ضوابط در ایجاد اقامتگاه های بوم گردی رعایت نشده باشد، اما بیشتر این اقامتگاه ها در محیط طبیعی با رعایت بالاترین سطح ممکن ضوابط زیست محیطی و به شکل سازگار با معیارهای بومی و سیمای طبیعی منطقه احداث شده و در آینده نیز این روند ادامه خواهد داشت.
توانمندی اقتصادی جوامع محلی اهمیت زیادی دارد، به عنوان مثال اشتغالزایی در مناطق کویری امری دشوار است، ولی با توجه به توسعه گردشگری پایدار می توان براحتی زمینه اشتغال مردم منطقه را فراهم کرد. برای ایجاد یک شغل به 300 میلیون تومان نیاز است، این درحالی است که برای اقامتگاه های بوم گردی به ارقام کمتری نیاز است و این موضوع می تواند اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کند.
زمینه تعامل مسالمت آمیز در جوامع محلی، زمینه مشارکت و کسب درآمد پایدار برای ساکنین محلی و غیره از جمله دستاوردهای توجه به موضوع اقامتگاه های بوم گردی است.
در ایران حدود 20 دستگاه و نهاد در حوزه گردشگری تصمیم ساز و تصمیم گیر هستند، بر این اساس برای قانونگذاری در این حوزه باید اجماع سازی نظری انجام شود، زیرا هر دستگاه نقش تاثیرگذاری در امور دارد. طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه رخدادی قابل تامل و مناسب است، این طرح موجب پاسخگویی بیشتر مسؤولان را فراهم می کند، لذا چنین مؤلفه ای در تعاملات، تخصیص اعتبارات و غیره نیز تاثیرگذار خواهد بود.
توسعه گردشگری پایدار موجب می شود گردشگران در شرایط مناسبی از ظرفیت های گردشگری کشورمان بازدید کنند، از این رو گردشگران خارجی خودشان سفیرمان در سایر کشورها خواهند بود و موجب جذب گردشگر بیشتر خواهند شد.
