مجموعه گسترده ای از منابع طبیعی و فرهنگی با ارزش، داشته های طبیعت گردی و اکوتوریسم ایران را تشکیل می دهند که متأسفانه بسیاری از آن ها پراکنده و ثبت نشده است و مستنداتی نظیر گزارش، عکس و فیلم های قابل ارائه و استاندارد درباره آن ها کم است. بررسی جغرافیای طبیعی ایران و همچنین امکان سنجی هر کدام از جاذبه های اکوتوریستی قابل سرمایه گذاری در کشور، حاکی از آن است که اکوتوریسم در ایران یک منبع اقتصادی کم نظیر و بسیار مستعد اما متأسفانه رها شده به حال خود است.
ایران با آن که در جوار منطقه پرفشار حاره قرار دارد انتظار می رود دارای اقلیم خشک و نیمه خشک و چشم اندازهای زیستی ناشی از این پدیده باشد، اما مجموعه ای از چین خوردگی های دوران های اول، دوم و سوم زمین شناسی موجب شده است تا یکی از بلندترین فلات های دنیا باشد. دو رشته کوه مرتفع و وسیع البرز و زاگرس با دارا بودن بیش از 30 قله مرتفع تر از بلندترین قله های اروپا و آمریکا در دل یک منطقه خشک و بیابانی مجموعه ای از چشم اندازهای کوهستانی و جنگلی با شرایط اقلیمی معتدل و حتی همراه با یخچال های دائمی ایجاد کرده اند. این تنوع جغرافیایی علاوه بر فراهم کردن شرایط مناسب برای زیست گونه های متفاوت گیاهی و جانوری موجب تنوع فرهنگی و قومی، آداب و سنن، زبان، موسیقی، پوشاک و نحوه زیست در بین مردمان این دیار نیز شده است.
ایران یکی از پنج کشور بهره مند از تنوع زیستی کامل (داشتن چهارفصل و زیست گونه های اصلی گیاهی و جانوری) و جاذبه های طبیعت گردی به شمار می آید. افزون بر این وجود بزرگ ترین دریاچه جهان در شمال کشور، خط ساحلی 1200 کیلومتری با خلیج فارس، وجود 50 دریاچه در داخل کشور که از میان آن ها 18 دریاچه در شمار دریاچه های کنوانسیون بین المللی رامسر قرار دارند و نیز دریاچه ارومیه به عنوان یکی از 59 ذخایر زیستی کره زمین شناخته شده است.
وجود بازمانده های جنگل های هیرکانی در شمال غرب مازندران که مربوط به 10.000 سال پیش است، بیابان ها و کویرهای ایران با مناظر بدیع، وهم انگیز و بی همتا مانند کلوت ها در حاشیه غربی بیابان لوت که به بزرگ ترین شهر کلوخی جهان مشهور است، تالاب های بین المللی (مانند شبه جزیره میانکاله و خلیج گرگان، دریاچه پریشان در فارس و …) غارها، آبشارها، چشمه های آب معدنی، روستاهایی با جاذبه های طبیعت گردی ویژه مانند کندوان، ماسوله و روستای سرآقا سید (در چهارمحال بختیاری) و بالاخره مردم شناسی ایران، اقوام گوناگون با فرهنگ های خاص شعر و موسیقی، آداب و سنن و … کوچ نشینان و جوامع ایلی همه و همه از جاذبه ها و ظرفیت های بی نظیر طبیعت گردی (اکوتوریسم) ایران و برخی از آن ها از قطب های بین المللی اکوتوریسم در جهان، به شمار می روند.
علاوه بر موارد یاد شده، که خود نیاز به شرحی کامل در جزئیات دارند، مناطق حفاظت شده، پارک های ملی، پناهگاه های حیات وحش و آثار ملی طبیعی کشور جزء جاذبه های اکوتوریستی هستند که به برخی از آن ها اشاره می شود:
1. پارک ملی گلستان: در استان گلستان، خراسان و سمنان با جنگل های انبوه که زیستگاه بسیاری از گونه های کم نظیر گیاهی و جانوری است. این پارک از معدود مناطقی است که با نامدارترین پارک های ملی مشابه خود در دنیا برابری می کند. این منطقه شناخته شده جهانی که از عنوان بین المللی ذخیره گاه زیست کره نیز برخوردار است تقریبا از تمام معیارهای لازم برای احراز عنوان پارک ملی و سایر عناوین جهانی برخوردار بوده و کاملا با تعریف جامع و کلاسیک اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع زنده همخوانی دارد.
2. پارک ملی کویر: این پارک با چشماندازهایی نظیر دریاچه نمک، سیاه کوه و کارونسراهایی چون قصر بهرام و عین الرشید و نیز محل زیست گونه هایی همچون یوزپلنگ آسیایی و ببر.
3. سوسن چلچراغ: اثر ملی در روستای داماش گیلان (این گل نوعی لیلیوم است در در دنیا همتا ندارد تنها گونه ای که از آن حفاظت نمی شود در آذربایجان شوروی سابق دیده شده است)
4. چشمه های گل فشان: اثر ملی در سیستان و بلوچستان
5. پارک ملی تندوره: تنها پارک ملی استان خراسان رضوی که در شهرستان درگز واقع شده است و یکی از مهم ترین زیستگاه های پلنگ ایرانی است.
6. جنگل های حرا: در قشم پدیده ای بی نظیر که در آن انبوهی از درختان با جزر و مد آب به زیر آب فرو رفته و و دیگر بار سر بر می آورند.
7. منطقه حفاظت شده گنو در هرمزگان
8. پناهگاه حیات وحش شبه جزیره میانکاله در مازندران
9. منطقه حفاظت شده گاندو در سیستان و بلوچستان
جاذبه های طبیعت گردی و آثار اکوتوریستی ایران، اعم از شناخته شده و ناشناخته، فراوان است و مجال پرداختن به آن در این مجمل نیست. کار بزرگ است و همت اندک، باشد تا بتوانیم با ثبت آن ها و ساختن مستندات از پدیده های بی نظیر و جاذبه های طبیعت گردی و اکوتوریسمی ایران، گاهی هر چند کوتاه در راستای توسعه پایدار کشورمان بر می داریم.
