پس از انتشار گزارشی با عنوان «حساب های اقماری ابزاری برای سیاست گذاری حوزه گردشگری»، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در صدد تدوین گزارشی از نمایه آماری گردشگری برآمد تا کم و کیف گردشگری داخلی و خارجی را زیر ذره بین برد و نکاتی قابل تامل در این خصوص را منتشر کند.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در تیرماه 1393 گزارشی با عنوان «حساب های اقماری ابزاری برای سیاست گذاری حوزه گردشگری» منتشر کرد. هدف از انتشار این گزارش، تبیین جداول حساب های اقماری گردشگری، اهمیت و اجزای هر جدول در کمی نمودن آثار اقتصادی گردشگری بود.
به عبارت دیگر تلاش بر آن بود تا وضعیت مطلوب نظام آماری کشورها در حوزه اقتصاد گردشگری ترسیم شود. البته برای تحقق این مهم نیاز بود تا آن دسته از شاخص های آماری که در استقرار نظام حساب های اقماری گردشگری باید مورد توجه و استفاده قرار گیرند استخراج شود.
بدین منظور با استفاده از آخرین گزارش های منتشره توسط سازمان جهانی گردشگری در سال های 2014 و 2015، شورای جهانی سفر و گردشگری در سال 2014 و نیز گزارش های مرکز آمار ایران در سال های 1387-1392 تلاش شد تا جایگاه گردشگری در نظام کلان اقتصادی کشور و همچنین وضعیت گردشگری درون مرزی، برون مرزی و داخلی ترسیم شود.
بر اساس گزارش های مذکور در سال 2014، سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی کشور برابر با 1.6 درصد بوده است. این نکته حائز اهمیت است که 5.81 درصد از این سهم، متعلق به مخارج گردشگری داخلی است. علاوه بر آن، گردشگری توانسته در مجموع 1184000 شغل بوجود آورد. بنابر پیش بینی شورای جانی سفر و گردشگری، بر اساس شاخص رشد سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی، ایران در سال 2014 با رشد 10 درصدی نسبت به سال 2013 در جایگاه چهارم قرار دارد.
در حوزه گردشگری برون مرزی، این گزارش تصویر تاکنون اشاره نشده ای از میزان سفرهای برون مرزی، کشورهای مقصد و میزان واردات گردشگری کشور ارائه کرده است که بر اساس آن، کشورهای ترکیه، عراق و عربستان به ترتیب برترین مقاصد گردشگری ایرانیان را تشکیل می دهند.
از سوی دیگر بر اساس گزارش مرکز آمار مسافران ایرانی در مجموع در تابستان 92، بالغ بر 10241072 میلیون ریال در خارج از کشور صرف کرده اند که بیشترین این هزینه ها به ترتیب متعلق به هزینه تور و گشت، حمل و نقل و خرید سوغاتی بوده است. نتایج این بررسی ها، ضرورت سیاست گزاری و تدبیر جدی مجلس شورای اسلامی و قوه مجریه را آشکار کرد.
در ادامه این گزارش به حوزه گردشگری ورودی اشاره و عنوان شده است؛ در سال 2012، تعداد گردشگران ورودی 3 میلیون و 834 هزار نفر و درآمد حاصل از جذب این گردشگران 1 میلیارد و 114 میلیون دلار آمریکا بوده است.
در سال 2013، مهم ترین مبادی گردشگری به ترتیب کشورهای عراق، آذربایجان، افغانستان و ترکیه بود و بالاترین سهم از ورودی ها به مناطق خاورمیانه و اروپا تعلق دارد. با این وجود در آمار گردشگری کشور نواقصی نظیر در دسترس نبودن اطلاعات مرتبط با برخی شاخص ها و به روز نبودن برخی داده ها به چشم می خورد که باید تکمیل شود. همچنین شورای جهانی سفر و گردشگری اشاره می کند داده هاای ارائه شده در برخی از کشورها نظیر ایران که مجهز به نظام حساب های اقماری گردشگری نیست، بر اساس تخمین به دست آمده است.
با این وجود نمایه گردشگری در ارتباط با شاخص های کلان اقتصادی، نمایه گردشگری دورن مرزی و نمایه گردشگری برون مرزی، وضعیت تراز گردشگری و نمایه گردشگری داخلی مورد بررسی قرار گرفته است.
آثار گردشگری بر شاخص های کلان اقتصاد اعم از تاثیر مستقیم بر صنایع، تاثیر غیر مستقیم، تاثیر القایی و مجموع تاثیر سفر و گردشگری تقسیم بندی شده است. چنان که بر اساس گزارش 2014 میزان این آثار مستقیم، غیر مستقیم و القایی گردشگری در ایران به ترتیب برابر با 8.36، 9.41 و 3.21 درصد بوده است.
در ادامه این گزارش جدولی از قوی ترین کشورها در میزان رشد گردشگری در کمک مستقیم به تولید ناخالص داخلی 2013-2014 نیز قرار دارد که ایران در رتبه چهارم این جدول قرار گرفته است. بخش دیگر این گزارش به سفرهای داخلی در فصل بهار و تابستان 1390-1392 می پردازد. چنانکه با توجه به آمارها، کل سفرها تا سال 1391 رشد داشت، اما پس از آن، در بهار 1392 شاهد افول سفرهای داخلی هستیم. همچنین تا سال 1391 تعداد سفرها در تابستان کمتر از فصل بهار بود. این در حالی است که این دو نرخ در سال 1391 با هم مساوی و در سال 92 میزان سفرهای فصل بهار و تابستان برابر شده اند. اگرچه این اختلاف مقدار اندک است.
در حوزه گردشگری داخلی، عمده ترین ویژگی ناظر بر تمایل اندک گردشگران داخلی برای سفر با تور، تمرکز بیشتر سفر در فصول خاصی از سال و نیز اقامت های مرتبط با دوستان و آشنایان و یا اقامت در اقامت گاه های دستگاه های اجرایی است. از این رو نیاز به تدوین قوانینی برای توزیع سفر در طول سال از سوی مسئولان احساس می شود.
ایجاد و به کارگیری چارچوب آماری دقیق و کاربردی نظیر حساب های اقماری گردشگری در قالب قانون برنامه ششم توسعه ضروری به نظر می رسد.
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی
ممنون. جالب بود