مردم مایا که از مشهورترین قبایل سرخپوست بودند، معمولا شهرهایشان را در دل جنگل های بارانی می ساختند. در این نوشتار به بررسی «حقایقی در مورد قوم مایا» می پردازم.
1. راز باستانی
حقیقت: هیچ کس واقعا نمی داند که چه چیزی باعث نابودی فرهنگ مایا شد.
به خاطر دلایلی که هنوز هم مورد بحث اند، مناطق اصلی زندگی مایا که در سطحی پایین تر از زمین اصلی قرار داشت به مرور و در طول قرن های هشتم و نهم شیب بیشتری پیدا کرد و پس از آن کم کم رو به نابودی رفت. این ادعا با نوشته های تاریخی و سازه های معماری در مقیاس بزرگ پیوند دارد. تئوری های غیر اکولوژی در مورد نابودی مایا به چندین زیرگروه در یک رده، مثل زیاد شدن جمعیت، تاراج خارجی ها، شورش و طغیان های محلی و فروپاشی مسیرهای تجاری دسته بندی می شوند. فرضیه های اکولوژی شامل حوادث طبیعی، بیماری های واگیردار و تغییرات آب و هوایی می شوند. حالا دلیل و شاهدی دال بر افزایش جمعیت اضافه بر ظرفیت محیط بوده که موجب فرسودگی پتانسیل های زراعتی و شکار بیش از اندازه حیوانات می شده و همین عامل نابودی تمدن مایا را تضمین می کرده است. برخی از محققین به تازگی استدلال کردند که خشکسالی ۲۰۰ ساله شدید و سختی منجر به سقوط و فروپاشی تمدن مایا شده است.
2. زندگی ادامه دارد …
حقیقت: تقویم مایایی پایان جهان را پیشگویی نمی کند.
قوم مایا فقط یک تقویم ندارد بلکه آن ها تقویم هایی دارند که با هم ارتباط دارند. در افسانه هایی گفته شده که در این تقویم long count زمان به پایان رسیدن جهان مشخص شده است. بر طبق افسانه های مایا، ما در جهان چهارم یا جهان «آفرینش» که در افسانه ها از آن صحبت شده، زندگی می کنیم. در تقویم long count آخرین خلق یا آفرینش در ۱۲٫۱۹٫۱۹٫۱۷٫۱۹ به پایان می رسد. که این سلسله مراتب دوباره در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۲ اتفاق می افتد. طبق این گفته مایاها الان زمان جشن بزرگ به خاطر رسیدن به انتهای چرخه آفرینش فرا رسیده است. این سخن به معنی رسیدن به پایان جهان نیست بلکه منظور از این جمله شروع یک عصر جدید است. مگر ۳۱ دسامبر هر سال پایان جهان محسوب می شود؟ خیر! ما در این روز وارد سال جدیدی می شویم. این مساله شبیه دوره های آفرینشی تمدن مایاست. در حقیقت مایاها ارجاع های زیادی به تاریخ هایی دارند که بعدها در سال ۲۰۱۲ رخ می دهد. در حقیقت نظریه پایان یافتن جهان در سال ۲۰۱۲ (با توجه به افسانه مایایی) را اولین بار خوزه آرگیولس سال ۱۹۸۷ در کتابش به نام The Mayan Factor: Path Beyond Technology مطرح کرد.
3. آخرین قلمرو حکومتی مایا
حقیقت: آخرین حکومت تمدن مایا تا سال ۱۶۹۷ وجود داشت.
شهر جزیره ای تایاسال مکان آخرین پادشاهی مستقل تمدن مایا محسوب می شد و برخی از کشیشان اسپانیایی تا سال ۱۹۶۹ با مسالمت و آرامش آخرین پادشاه ایتزا یعنی کانک Canek را ملاقات و موعظه می کردند. پادشاهی ایتزا بالاخره در ۱۳ مارچ ۱۶۹۷ تسلیم اسپانیایی ها شد. حالا مصنوعات و بناهای باستانی در چیچن ایتزا، در این آخرین منطقه خودمختار واقع شده است. قابل توجه اینکه بیشتر زمین هایی که این مکان های باستانی در آنجا واقع شده، جزو زمین های خصوصی یک خانوده محسوب می شود، در حالیکه دولت آن ها را متعلق به خود و در حقیقت خود را اداره کننده این مکان ها می داند.
4. سونا
حقیقت: مایاها از سونا استفاده می کردند!
حمام های آرامش بخش یا zumpul-ché جایی بود که مردم قوم مایا زمان باستان خودشان را در آن جا تطهیر و شستشو می کردند. این حمام ها خیلی شبیه سونای امروزی و ساختاری، دیوارهای سنگی و سرپوشیده داشت همراه با یک دریچه یا سوراخ کوچک در قسمت سقف. آبی که از صخره های سنگین وارد اتاق می شد تولید بخار کرده و این روند شرایطی فراهم می کرد که تمام ناپاکی ها و کثیفی ها نابود شود. پادشاهان مایا عادت داشتند بعد از ملاقات هایشان حمام سونا بگیرند تا احساس سرزندگی و همچنین پاکی داشته باشند.
5. زمین بازی Ball Courts
حقیقت: مایاها ball court را به عنوان محلی برای بازی کردن می ساختند.
بازی های توپی Mesoamerica ورزشی با انجمن های آیینی بود که مردم پیش-کلمبیایی بالغ بر ۳۰۰۰ سال از این ورزش استقبال می کردند. در طول دوره ای هزار ساله انواع مختلفی از این بازی در سرزمین های مختلف وجود داشته و هنوز یک نمونه مدرن از این بازی به نام ulama در معدودی از مکان ها و بین افراد بومی طرفدار دارد. Ballcourts مکان هایی عمومی بودند که برای حوادث مهم فرهنگی و فعالیت های آیینی مثل جشنواره ها و اجراهای موسیقی مورد استفاده قرار می گرفتند. این مکان از سراشیبی های پله دار تشکیل می شد که به صحن مراسم یا پرستشگاه های کوچک منتهی می شد، ball court ها شبیه حرف «I» بود که تقریبا در تمام شهرهای کوچک مایا یافت می شد.
6. مواد مخدر
حقیقت: مایاها از مسکن و مواد مخدر استفاده می کردند.
مردم مایا در مراسم مذهبی شان به طور مرتب از داروهای توهم زا که از مواد طبیعی تهیه می شد، استفاده می کردند؛ اما در زندگی روزمره شان نیز برای تسکین درد نیز از این مواد استفاده می کردند. معمولا از گیاهانی مثل peyote، نیلوفر، بعضی از قارچ ها، تنباکو و گیاهان دیگر برای ساختن نوشیدنی های الکی استفاده می کردند. علاوه بر این همانطوری که در شعرهای مایایی گفته شده و بر سنگ ها تراشیده شده؛ آن ها برای جذب سریع تر و تاثیرگذاری بیشتر مواد مخدر، داروی مایع و آیینی را به خودشان (از راه مقعد مانند عمل تنقیه) تزریق می کردند.
7. قربانی کردن انسان
حقیقت: بعضی از افراد مایا هنوز هم قربانی و خونریزی دارند
قربانی کردن انسان برای اهداف مذهبی و یا پزشکی یکی از موضوعاتی است که اکثر مردم در مورد مایاها می دانند، اما آنچه اغلب مردم نمی دانند این است که آن ها هنوز هم قربانی می کنند. در عصر حاضر اما خون مرغ جای خون انسان را گرفته است. امروز هنوز هم اقوام مایا سنت های آیینی اجدادشان را حفظ کرده اند. آیین دعا کردن، هدایا، قربانی های خونی، رقص ها، مهمانی ها و نوشیدنی های آیینی هنوز هم از رسومات دینی و سنتی آن ها محسوب می شود.
8. علم پزشکی و دکترهای عالی
حقیقت: مایاها روش های درمانی بسیار خوب و جالبی دارند.
سلامت و علم پزشکی در میان مایای باستانی ترکیب پیچیده ای از ذهن، بدن، مذهب، مراسم آیینی و دانش محسوب می شد. مهم تر از همه این ها، کسانی برای وظایف پزشکی انتخاب می شدند که آموزش های عالی و درستی دیده بودند. این مردان «شامان» نامیده می شدند و به عنوان واسطه ای بین دنیای فیزیکی و دنیای معنوی عمل می کردند. آن ها برای رسیدن به هدف شان یعنی شفا بخشیدن بیماران، و پیش بینی کردن و کنترل کردن حوادث فوق طبیعی تمرین جادوگری هم می کردند. از زمانی که دانش پزشکی شدیدا با جادوگری و مذهب غرابت پیدا کرد، برای شامان ها هم بسیار ضروری و واجب بود که مهارت های پزشکی و دانش خود را توسعه بخشند. معروف بود که مایاها زخم ها را با موی انسان بخیه می زدند، شکستگی استخوان را درمان می کردند و حتی در زمنیه جراحی دندان هم مهارت داشتند از سولفید آهن برای پر کردن دندان استفاده می کردند و ابزارهای جراحی می ساختند.
9. دوران کودکی مایا
حقیقت: مایاها به زیبایی و تربیت بچه هایشان اهمیت می دادند
مردم مایا همواره آرزو داشتند بچه هایشان تواناهایی جسمی غیرطبیعی داشته باشند. برای مثال در سنین خردسالی تخته هایی را روی پیشانی بچه ها محکم فشار می دادند تا پیشانی پهنی داشته باشند. یکی دیگر از معیارهای زیبایی برای بچه های مایا چپ بودن چشم ها محسوب می شد. بنابراین پدر و مادرها برای رسیدن به این هدف اشیائی را جلوی چشم های نوزاد تازه به دنیا آمده آویزان کرده و آن را تکان داده تا بر اثر مداوت و تکرار این عمل چشم های بچه دیگر برای همیشه چپ بشود.
حقیقت جذاب دیگر در مورد کودکان مایا این است که بیشتر آن ها را بر اساس روزی که در آن به دنیا می آمدند نامگذاری می کردند. هر روز سال برای بچه های پسر و دختر و والدین اسم خاصی داشت و ازشان انتظار می رفت که این سنت را انجام دهند.
10. فرهنگی که ادامه دارد
حقیقت: هنور افراد زیادی از تمدن مایا در مناطق خاص خودشان زندگی می کنند
در حقیقت بالغ بر هفت میلیون مایایی در مناطق خاصی زندگی می کنند، تعداد زیادی از آن ها نیز طوری زندگی می کنند تا بتوانند آنچه از میراث فرهنگی برایشان باقیمانده را حفظ کنند. بعضی از آن ها به طور کامل با فرهنگ مدرن منطقه ای که در آن زندگی می کنند خودشان را وفق داده اند، در حالی که دیگران زندگی ویژه سنتی و باستانی خود را ادامه می دهند و اغلب اوقات به یکی از زبان های مایایی به عنوان زبان اول صحبت می کنند. بیش ترین جمعیت از افراد مایا در ایالت ها و شهرهای مکزیک مثل یوکاتان، کمپچه، کوئینتانا رو، تاباسکو و چیاپاس، و در بعضی کشورهای آمریکای مرکزی مثل بلیز، گوآتمالا و قسمت های غربی هندوراس و السالوادور پراکنده اند.
جالب است بدانید امکان دارد بعضی از کلمات مثل shark به معنی کوسه و cocoa به معنی کاکائو از زبان مالایی گرفته شده باشند. حالا برایتان یک جمله مالایی را می نویسیم تا اگر با یک مالایی برخورد کردید حداقل بتوانید یک جمله صحبت کنید. در زبان Yucatec مالایی جمله Jach Dyos b’o’otik برای تشکر کردن به کار می رود و معنی آن می شود: «ازت متشکرم».