اورست بلندترین کوه زمین به شمار می رود اما این کوه بلندترین کوه منظومه شمسی نیست، بلکه قله کوه “المپیوس” با ارتفاعی بیش از 25 کیلومتر مرتفع ترین کوه سامانه خورشیدی است که بیش از 3 برابر قله اورست ارتفاع دارد، این کوه می تواند تا 100 قله دماوند را در خود جای دهد.
بزرگ ترین کوه آتشفشان در منظومه شمسی می تواند تصور شما را در مورد کوه ها عوض کند. کوهی که در کره مریخ یا همان پسرعموی قرمز رنگ زمین قرار دارد. کوه اورست بلندترین کوه روی زمین است اما در مقایسه با بلندترین کوه آتشفشانی منظومه شمسی یعنی «المپوس مونز» حرفی برای گفتن ندارد. تصویر زیر نشان می دهد چه اتفاقی می افتاد اگر این جسم عظیم الجثه در شمال قاره آمریکا بود. در این صورت کل ایالت آریزونا توسط این کوه پوشانده می شد!
همانطور که در تصویر مقایسه ای زیر مشاهده می کنید، کوه المپوس مونز که بر روی مریخ قرار دارد، سه برابر بلندتر از کوه اورست بوده و با داشتن دهانه 53 مایلی از مرکز، بزرگ ترین آتشفشان در منظومه شمسی است.
المپوس مونز بخشی از منطقه بزرگ آتشفشانی مریخ به نام Tharsis Montes است که وسعتی به طول 2500 مایل در سراسر سطح مریخ را پوشش می دهد و شامل 12 آتشفشان بزرگ است که این آتشفشان ها ده ها برابر بزرگ تر از هر آتشفشانی بر روی زمین هستند. در تصویر زیر که توسط ناسا از سیاره مریخ گرفته شده، این آتشفشان های غول پیکر قابل مشاهده هستند.
کاوشگر وایکینگ 1 در سال 1978، به طور خاص بر روی بزرگ ترین کوه منظومه شمسی یعنی المپوس مونز زوم کرده و بهترین عکس موجود از این غول سنگی را شکار کرده است.
کوه المپوس (Olympus Mons) بلندترین کوه سامانه خورشیدی است. که در سیاره مریخ و با مختصات 18°N 133°W / 18, -133 قرار دارد. ارتفاع آن بیش از 25 کیلومتر است و پهنایی به اندازه کشور نپال دارد. قطر دهانه آن 80 کیلومتر و پهنای پایه مخروط آتشفشان به 624 کیلومتر می رسد که با دشت های مسطح احاطه شده است. منطقه آتشفشانی تارسیس در مریخ در حقیقت خانه تعدای از بزرگ ترین آتشفشان ها در منظومه شمسی است. قله آسکرئوس و الیسیوم که به ترتیب 14.9 و 12.6 کیلومتر ارتفاع دارند، در این منطقه واقع شده اند. سیاره سرخ به دلیل ساختار زمین شناختی خود و جاذبه اندکش محل مناسبی برای تولد آتشفشان های غول پیکر است. سه آتشفشان بزرگ دیگر مریخ آرسیا (Arsia)، آسکرئوس (Ascraeus) و پاونیز (Pavonis) نام دارند و در منطقه مرتفعی به نام تارسیس قرار گرفته اند.
در مریخ دریا و اقیانوسی وجود ندارد تا بتوان از معیار «سطح ارتفاعی عوارض دریای آزاد» استفاده کرد، قاعدتا یک سطح صفری را به عنوان مرجع تعیین ارتفاع در این سیاره بایستی در نظر گرفت. به این سطح Areoid of Mars می گویند که معادل ژئویید یا سطح مبنای ارتفاعی (Geoid) در زمین است. ژئویید (Geoid) حالتی تعریف می شود که سطح اقیانوس های زمین در وضعیتی قرار داشته باشند که سطح ارتفاع شان فقط تحت تأثیر گرانش زمین باشند، به طوری که اثر باد و جریان های اقیانوسی و جزر و مدی در ارتفاع سطح دریاها حذف شده باشد.
سطح صفر در مریخ جایی تعریف می شود که فشار اتمسفر در آن جا 610.5 پاسکال باشد. این مقدار فشار برگرفته از نقطه ی سه گانه ی آب (Triple point of Water) است. در نقطه سه گانه یک ماده، در فشار و دمای مشخصی هر سه فاز جامد و مایع و گاز آن ماده می توانند به صورت هم زمان در تعادل ترمودینامیکی وجود داشته باشند. در مورد نقطه ی سه گانه ی آب، مقدار فشار حدود 0.6 درصد فشار هوا در سطح دریاهای آزاد است؛ یعنی معادل 0.006 اتمسفر. در این حالت، یعنی از ارتفاعی در سطح مریخ که فشار 0.006 اتمسفر زمین باشد.
این یک تعریف تئوری برای تعیین سطح صفر در مریخ بود و امروزه در عمل این سطح به طور مستقیم براساس اندازه گیری های گرانشی ماهواره ای تعیین می شود. گاهی هم عوارض در سیارات خاکی بر اساس ارتفاع شان از متوسط سطح دشت های اطراف همان عارضه بیان می شود. همین طور گاهی ارتفاع و عمق عوارض به ویژه در زمین شناسی بر اساس ارتفاع از Geodetic Datum تعریف می شود که در این حالت با توجه به کاملا کروی نبودن سیارات و پَخ بودن شان در استوا، ارتفاع عوارض نسبت به حالتی که سیاره اگر کاملا کروی بود بیان می شود. در این حالت ارتفاع کوه المپوس در مریخ 21229 متر بیان شده است.
مریخ چهارمین سیاره در سامانه خورشیدی است که در مداری طولانی تر از زمین و با سرعتی کمتر از زمین حرکت می کند. هر یک باری که به بدور خورشید می چرخد معادل 687 روز (روز زمین) به درازا می کشد و شب و روز کمی طولانی تر از کره زمین است. بزرگی این سیاره نزدیک به یک دوم زمین است و قطر آن 6790 کیلومتر است. جو آن شامل 95 درصد دی اکسید کربن، 3 درصد نیتروژن، 1.6 درصد آرگون و فقط مقدار ناچیز اکسیژن و آب وجود دارد. جو سیاره سرخ بسیار رقیق است، به طوری که فشار جوی سطح آن، معادل یک صدم فشار جو زمین در سطح دریاست. علاوه بر این جو مریخ محافظ خوبی در برابر تابش های مرگبار فضایی نیست. بیشتر مناطق مریخ بسیار سرد است. دمای هوا در قطب های آن می تواند تا 130 درجه زیر صفر پایین برود.
در بازنویسی این نوشته از «ویکی پدیا» و «گجت نیوز» استفاده شده است.
به حق چیزای نشنیده. از این به بعد بیخیال اورست بشیم. بریم این قله المپیوس را فتح کنیم.