کویاکی لمک در سال 2001 در مجاورت با ذخایر شکار ماسایی مارا به عنوان پروژه حفاظت توسط اعضای جامعه محلی عمدتا برای حفاظت از حیات وحش و برای جلوگیری از درگیری انسان-حیات وحش توسعه داده شد.
شش سایت گردشگری اجتماع محور کنیایی که در این مورد کاوی ارزیابی شدند اهداف و ساختارهای عضویت مشابهی داشتند. منظور اینکه آنها متعلق به جامعه محلی بوده و کاملا در توسعه و مدیریت درگیر هستند و منتفع شدگان اصلی نیز به شمار می آیند.
ایل نگوسی: در سال 1982 به عنوان یک مزرعه بزرگ در مالکیت اشتراکی تاسیس شد و برای جلوگیری از درگیری انسان- حیات وحش توسعه یافت. بر اساس طرح عضویتی که در آن به نمایندگی از حدود 5520 عضو، تعداد 448 خانوار وجود دارد. این طرح محصول ابتکار عمل محافظت از مناطق منابع تنوع زیستی بود که USAID آن را تامین مالی کرد و بنیاد حیات وحش آفریقا و واحد حیات وحش کنیا نیز آن را پشتیبانی کردند. ابتکار عمل به عنوان یک کمپ چادری در شراکت با کمل ترک سافاری که یک شرکت خصوصی است شروع شد. برای بیشینه کردن منافع حاصل از گردشگری بهره برداری از یک میهمان سرای 12 خوابه در سال 1996 آغاز شد.
تاسیا: در سال 1999 به عنوان میهمان سرای مزرعه احشام با یک گروه با مالکیت اشتراکی که از موفقیت Ranch گروه ایل نگوسی تاثیر پذیرفته بود ایجاد شد. آنها زمین را برای حفاظت و برای نیازهای چرای دام جدا کردند. تاسیسا لودج با شراکت بین جامعه محلی و یک شرکت خصوصی توسعه یافت.
کویاکی لمک: در سال 2001 در مجاورت با ذخایر شکار ماسایی مارا در منطقه ماسایی کنیا به عنوان پروژه حفاظت با یک زمین گسترده کنار گذاشته شده توسط اعضای جامعه محلی عمدتا برای حفاظت از حیات وحش و برای جلوگیری از درگیری انسان-حیات وحش توسعه داده شد. خدمات اقامت و دیدن شکار در شراکت با شرکت خصوصی نیز توسعه یافته و افراد محلی درآمدها را متناسب با اندازه زمین هر فرد تقسیم می کنند.
گروه زنان واسینی: که در سال 2001 به عنوان یک طرح عضویت داده شد و اعضای آن مالک سهام درون گروه بودند، راه اندازی یک کوره راه طبیعت شامل پیاده روی گسترده از میان جنگل گیاه شاه پسند و بقایای مرجانی و یک بوتیک که پوشاک را بر اساس لباس محلی کیتنج می فروخت از جمله اقدامات ایشان بود.
لومو: در سال 1997 با هدف جلوگیری از درگیری انسان و حیات وحش عمدتا از طریق حفاظت توسعه یافت که یک منطقه حدود 586 کیلومتر مربعی را دربرمی گیرد و در منطقه جنوبی و در مرز با پارک ملی تساوو واقع شده است. ایده اصلی توسط KWS در مشورت با نهادهای پشتیبان از قبیل پیمان کنیا مطرح شد که نتیجه شامل یک شرکت خصوصی (کنیایی بومی) شد که نیمی از تاسیسات رستوران و اقامتگاه ها را داشت در حالی که ساکنان محلی مالک نیمه دیگر بودند. مالکیت بر اساس طرح عضویتی است که تنها برای افراد محلی آزاد است، اعضا باید مقداری حق اشتراک بپردازند تا یک سهم در پناهگاه حیات وحش دریافت کنند. اگر یک عضو قادر به پرداخت حق اشتراک نباشد، از طرح کار به جای سهم می توان استفاده کرد که مستلزم ساعات معینی کار برای استحقاق یافتن جهت دریافت سهام است. افراد محلی از ورودی های پرداخت شده به پناهگاه حیات وحش منتفع می شوند و کنترل آن را در دست دارند. انتظار می رود درآمد ایجاد شده از طریق خدمات آموزشی و بهداشتی به علاوه سود سهام به اعضا به توسعه اجتماعی کمک کند.
پناهگاه حیات وحش فیل Mwalugaje: در سال 1995 توسعه یافت تا جلوی درگیری انسان و حیات وحش را بگیرد و فیل هایی در این میان وجود داشتند که فعالیت های کشاورزی جامعه محلی را مختل می کردند. KWS سازمان پشتیبان اصلی است که جامعه محلی را با مشارکت با یک شرکت خصوصی اداره کننده میهمان سرا در برگرفته و حق الزحمه سالانه ای بابت اجاره به جامعه محلی می پردازد. افراد محلی همچنین از حق الزحمه ورود سود می برند. مالکیت بر اساس یک طرح عضویت است که افراد محلی مالک سهام، بر اساس سرمایه گذاری شان با مبالغ پول یا زمانی که صرف توسعه دادن پناهگاه حیات وحش می کنند مالکین سهام می شوند. از این درآمد نیز برای توسعه اجتماعی از طریق خدمات آموزشی و بهداشتی استفاده شده است.
تحلیل های نظرات ذینفعان درباره این موردکاوی ها چندین درس در خصوص دخالت بیرونی، منافع گردشگری اجتماع محور و پشتیبانی افراد محلی برای توسعه گردشگری اجتماع محور در مناطق روستایی و حاشیه ای آن آشکار ساخت:
مداخله بیرونی: عمدتا به این دلیل که افراد محلی مهارت های مرتبط نداشتند؛ نقش و درجه بالای دخالت بیرونی در تهیه پیشنهادها، تجهیز منابع، ایجاد آگاهی، تامین منابع مالی، ظرفیت سازی، توسعه زیرساخت ها و برنامه ریزی و توسعه کسب و کار مشاهده شده بود. افراد محلی نیاز خود را برای مداخلات بیرونی عمدتا در رابطه با خدمات مشاوره ای و تسهیل گری اظهار داشتند که از دخالت در امور درونی جامعه محلی خودداری کنند، در سیاست جزئی درگیر نشده، به جامعه محلی دروغ گفته نشود و برای تضمین پایداری برنامه های خود راهبرد خروج داشته باشند.
عوامل شکست گردشگری اجتماع محور: افراد محلی چندین عامل را به عنوان دلایل شکست ذکر کردند شامل نبود پشتیبانی جامعه محلی به علت فقدان حساس سازی طی مراحل اولیه، نبود توانمندسازی و حضور محلی، نبود مهارت ها و دانش اساسی افراد محلی، مدیریت ضعیف، شراکت نامطلوب، رهبری ضعیف، نبود سرمایه گذاری مجدد و نگهداشت آن، نشت درآمد، نبود مالکیت افراد محلی بر منابع گردشگری، سیاست خرده پا، فرادست گرایی، نبود راهبردهای خروج از دخالت خارجی، نبود شفافیت و فقدان چارچوب سیاستگذاری مناسب برای پشتیبانی از توسعه گردشگری اجتماع محور.
توسعه اقتصاد محلی: برخی شاخص های مهم به طور ویژه در مناطق روستایی و حاشیه ای با چندین بدیل ذکر شدند شامل ارتقای پیوندها، ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و معیشت متنوع. همچنین بهسازی های مشاهده شده در زمینه توسعه اجتماعی درون جامعه محلی و بهبود سبک زندگی، بهبود خدمات آموزشی و بهداشتی، دسترسی به آب سالم، توسعه حمل و نقل، توسعه زیرساخت ارتباطی. اما هیچ تاثیر چشمگیری بر کاهش فقر دیده نشد.
ارتقای توسعه اقتصادی و کاهش فقر: افراد محلی عوامل موفقیت حیاتی را پیشنهاد دادند که شامل آگاهی و حساسیت زایی، توانمندسازی جامعه محلی، رهبری کاآمد و ظرفیت سازی جامعه محلی، تاکید بر استقلال، توجه به اولویت های جامعه محلی، ترویج رهبری کارآمد جامعه محلی و توسعه ظرفیت جامعه به بهره برداری کار از بنگاه های خاص خود بود.
عواملی که باعث می شود جوامع محلی از گردشگری اجتماع محور استقبال کنند یا نکنند:
- حساسیت زایی جامعه محلی در آغاز برای آگاهی بخشی افراد محلی
- حس مالکیت برای افراد محلی که توانمند و درگیر مسائل شوند
- گردشگری جامعه محلی به معیشت موجود ارزش افزوده می دهد
- مساله نخبه گرایی و رهبری ضعیت مورد توجه قرار گیرد
- نمونه های زندگی واقعی خوب از جوامع محلی همجوار
- روابط جامعه محلی با ارگان های محلی (تنش های نژادی بالقوه)
- گرایش فرهنگی افراد محلی بر نگرش های جامعه محلی به سمت گردشگری اجتماع محور به ویژه در جوامع اسلامی محافظه کار تاثیر می گذارد
- سایر بدیل های معیشتی برای افراد محلی
- مساله مالکیت زمین
- چارچوب سیاستگذاری مناسب برای اطلاع رسانی و هدایت توسعه
منبع: کتاب گردشگری اجتماع محور، یافتن تعادل و تعیین مسیر برای آینده
نویسنده: دی.ای.تسجی، کلی.جی.سمراد، سمیح اس.ییلماز
مترجم: دکتر جعفر خیرخواهان
