موفقیت اقامتگاه های بوم گردی را در زمینه جذب گردشگر باید وابسته به دو عنصر «کمیت و کیفیت خدمات رسانی» و «تبلیغات» دانست.
بوم گردی یکی از شاخه های گردشگری است که در چند سال اخیر و به دلیل افزایش تمایل مردم به فرار از زندگی ماشینی و پناه بردن به طبیعت، در ایران و جهان از رشد قابل توجهی برخوردار شده است. بوم گردی را سفر مسوولانه به طبیعت با رویکرد حفاظت از محیط زیست، توسعه پایدار و حمایت از جوامع محلی می دانند و بنابراین نخستین اقدام باید متوجه اقامت گردشگران و ارائه تجربیات جدید به آنها باشد.
اقامتگاه های بوم گردی نوعی محل اسکان برای مسافران هستند که برخلاف هتل ها که ویژگی های تعریف شده و یکسانی دارند، از ویژگی های محیطی خاص خود برخوردارند. این اقامتگاه ها در خانه های قدیمی بازسازی شده راه اندازی می شوند و با ارائه خدمات به شیوه سنتی و بومی هر منطقه تجربه ای متفاوت را برای مسافران رقم می زنند. خدمات سنتی تمامی ابعاد خدمات رسانی را دربرمی گیرد که شامل مبلمان و تجهیزات سنتی و بومی، مدیریت بازیافت پسماندها و استفاده بهینه از پساب ها، صرفه جویی در مصرف انرژی و سوخت، استفاده از پوشاک بومی ضمن رعایت اصول بهداشتی و ایمنی برای تمامی کارمندان اقامتگاه های بوم گردی، توجه به ذائقه گردشگران، عرضه خوراک و نوشیدنی های بومی با استفاده از سفره آرایی بومی، حضور راهنمایان و بلدهای محلی و فراهم آوردن فرصت بازدید از سیمای طبیعی و بستر فرهنگی پیرامون اقامتگاه ها است.
در ایران بیش از یک دهه است که فعالیت اقامتگاه های بوم گردی در سطح کشور همچون روستاها، مناطق نمونه گردشگری و سایر نواحی با هدف توسعه گردشگری بومی، همچنین با رویکرد توسعه پایدار آغاز و ضوابط تشکیل آنها نیز از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تدوین شده است. با این حال بیشتر میهمانان این اقامتگاه ها را فعالان صنعت توریسم به ویژه راهنمایان گردشگری و همین طور گردشگران ورودی به کشور تشکیل می دهند و این اقامتگاه ها آن طور که باید در جذب سایر گردشگران از اقبال کافی برخوردار نبوده اند.
دلیل این امر را می توان در عدم اطلاع رسانی عمومی در رابطه با فعالیت اقامتگاه های بوم گردی دانست که خود ابعاد گوناگونی همچون اطلاع رسانی در زمینه ماهیت شکل گیری و فعالیت این واحدهای اقامتی و همین طور اطلاع رسانی درباره تعداد اقامتگاه ها در سطح کشور و پراکندگی آنها در نواحی مختلف را در بر می گیرد و در این خصوص ضعف هایی نیز دیده می شود. به عبارتی موفقیت اقامتگاه های بوم گردی را در زمینه جذب گردشگر باید وابسته به دو عنصر «کمیت و کیفیت خدمات رسانی» و «تبلیغات» دانست؛ به طوری که می توان گفت توسعه بوم گردی و تبلیغات در فرآیندی مشخص پیوند تنگاتنگی با یکدیگر دارند. تبلیغات عنصر لازم برای ایجاد شناخت در مخاطب نسبت به فرم و محتوای خدمات بوم گردی است و در این زمینه رسانه های دیداری و شنیداری بیشترین تاثیرگذاری را خواهند داشت. صاحبان اقامتگاه های بوم گردی نیز باید این موضوع را مدنظر قرار دهند که تبلیغات هزینه بر نبوده بلکه نوعی سرمایه گذاری بنیادی و اصولی برای پیشبرد اهداف آنان است که در صورت اجرای درست و اصولی، دستاوردهای ارزشمندی را به همراه خواهد داشت.
نباید این نکته را نیز از نظر دور داشت که تبلیغات با هدف رونق اقامتگاه های بوم گردی می تواند همچون شمشیری دو لبه عمل کند؛ به عبارتی اگرچه این امر، افزایش شمار گردشگران را به یک منطقه طبیعی به دنبال خواهد داشت، اما در عین حال این افزایشِ تعداد گردشگر چنانچه بدون برنامه ریزی و به کارگیری شیوه های آموزشی موثر باشد اثرات مخربی را بر محیط طبیعی به جای می گذارد و می تواند منجر به نابودی یک منطقه شود که قطعا با اصول توسعه پایدار مغایر است. لازمه این مهم نیز تعامل سازمان های متولی و دست اندرکار در حوزه گردشگری طبیعی و بوم گردی است تا اثرات مخرب حضور گردشگران را در فضاهای طبیعی، با تدارک برنامه های آموزشی و آگاهی بخشی از طرق مختلف به ویژه با به کارگیری رسانه های جمعی کاهش دهند.
نویسنده: فرشید کریمی – کارشناس ارشد گردشگری و هتلداری
