شاید تا چند سال پیش به کاربردن واژه هایی مانند فضای مجازی، رسانه های دیجیتال، ارتباط تعاملی، شبکه های اجتماعی و تبادلات اینترنتی در کنار واژگان دیگری مانند میراث فرهنگی، صنایع دستی، هنرهای اصیل و بومی چندان مناسب به نظر نمی رسید.
حتی تصور کنار هم قرار گرفتن این واژگان هم به ذهن متبادر نمی شد، چرا که میراث فرهنگی و صنایع دستی ناخودآگاه ذهن هر شنونده ای را به سمت مفاهیم فیزیکی و سنتی مانند گردش، سفر، تاریخ قدیم، ساخته هایی از خشت و گل توسط انسان و هر آنچه مربوط به گذشته است جلب می کند و در سوی مقابل فضای مجازی و اینترنت ذهن را به سمت پیشرفت تکنولوژی، جوامع پیشرفته و زندگی امروزی می برد.
شما که این مطلب را مطالعه می کنید غریبه نیستید، در این کشور زندگی می کنید و یا برای مدتی زندگی کرده اید، پس بذارید با هم راحت صحبت کنیم. تا چند سال پیش برایمان سخت بود که این دو مقوله را در کنار هم قرار دهیم و در راستای منافع و بهره برداری های گوناگون از کنار هم قرار دادن آنها استفاده کنیم.
تغییر 180 درجه ای
اما این روزها شواهد موجود نشان می دهد وضعیت تا حد زیادی تغییر کرده است و انگار این دو موقوله بیش از گذشته به هم نزدیک شده اند و نه تنها همدیگر را پوشش می دهند بلکه در راستای منافع همدیگر فعالیت می کنند. این روزها واژه هایی مانند گردشگری و صنایع دستی با فضای مجازی و ارتباط تعاملی عجین شده است.
مصداق بارز این گفتار هم چند نمایشگاهی است که با موضوع گردشگری، سفر و میراث فرهنگی در سال های گذشته برگزار شده است و یکی از مطالبات فعالان و دست اندرکاران حوزه میراث فرهنگی استفاده بیشتر از تکنولوژی های روز در فضای مجازی برای شناسایی، معرفی و در نهایت ارائه خدمات موثر در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری و از همه مهمتر صنایع دستی بوده است.
تبادلات الکترونیکی در ادبیات گردشگری
در حال حاضر در ادبیات صنعت گردشگری کشور، از تبادلات الکترونیکی، دیجیتالی و رایانه ای به عنوان یکی از راهبردهای موثر در مبادلات فرهنگی و هنری دهه 90 یاد می شود و با بررسی شرایط روز جامعه که همان گسترش بی حد و مرز فضای مجازی و دنیای ارتباطات است کارشناسان همگی بر این باور اتحاد نظر دارند که همبستگی معنا داری میان دو مقوله گردشگری و دنیای ارتباطات وجود دارد.
از آنجا که ما ایرانی ها همواره به اصالت و قدمت حوزه گرشگری و میراث فرهنگی خود می بالیم اهمیت این همبستگی بیش از بیش احساس می شود.
این در حالی است که در حاشیه برگزاری چند نمایشگاه مرتبط با حوزه گردشگری و میراث فرهنگی و به ویژه در بیست و ششمین نمایشگاه ملی و پنجمین نمایشگاه بین المللی صنایع دستی تقاضا برای گسترش این همبستگی از سوی تولید کنندگان، کار آفرینان و شرکت های وابسته و ارتباط موثر این صنعت با دنیای مجازی بیش از گذشته مشاهده شده است.
فعالان گردشگری فعال تر شده اند
ناگفته نماند که در طول سال های گذشته تعدادی از فعالان این حوزه برای معرفی، فروش و نمایش آثارخود در این فضا فعال بوده اند و در حال حاضر هم به مشتریان خود از سراسر جهان به صورت اینترنتی و آنلاین خدمات ارائه می دهند. اما این وضعیت کافی نیست و به سرعت باید به سمت ارتباطات بیشتر در بستر اینترنت حرکت کنیم.
قدمت تاریخی ارزشمند در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری و تاریخچه کهن صنایع دستی در کشور ایجاب می کند که دست اندرکاران، دانشمندان و متفکران برای ارتباط بهتر و بیشتر میراث فرهنگی با دنیای ارتباطات حساسیت های ویژه ای از خود نشان دهند.
لازمه های حضور همه جانبه
از آنجا که حیات اجتماعی افراد در جامعه محدود بر دنیای فیزیکی که در آن زندگی می کنند نیست، علاقه مندی های آنها نیز محدود به محیط فیزیکی زندگیشان نمی شود، از این رو حضور مستمر جریان فرهنگی مرتبط با میراث و صنایع دستی در این حوزه ضروی است.
حضور موثر جریان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع وابسته در فضای مجازی برای تبلیغ، معرفی، مشتری مداری و ارائه خدمات مناسب و اطمینان بخشی به کاربران در سراسر جهان و همچنین ایجاد رابطه تعاملی می تواند با روش های گوناگون انجام شود.
شیوه غالب در این حوزه این است که صنعت گردشگری تلاش می کند از طریق حضور در فضای مجازی به معرفی محصولات خود برای جذب مشتری بپردازد. این شکل از حضور بیشتر ناظر بر وجه اقتصادی در این حوزه است که یک فعال صنعت گردشگری و صنایع دستی به دنبال این است تا از طریق فضای مجازی محصول خود را به فروش برساند.
اما وجه دیگر حضور جریان میراث فرهنگی در فضای مجازی ایجاد “رابطه تعاملی” با مخاطبان فضای مجازی برای آشنایی با دست آورد های این حوزه است. با این اوصاف می توان نتیجه گرفت که حضور صنعت گردشگری در فضای مجازی به منظور حفظ و معرفی دست آوردها مشتمل بر دو وجه اساسی می شود:
1. حضور برای ارائه خدمات و فروش محصولات
2. حضور برای تعامل و معرفی دست آورد ها و ارائه پیشنهادات و انتقادات
عرض اندام در فضای مجازی
بی شک فعالیت صنعت میراث فرهنگی و گردشگری در فضای مجازی بدون ارتباط متقابل با کاربران بی فایده است، از این روز حضور در این فضا باید از طریق وب سایت ها برای تماس دائمی با مخاطب و علاقه مندان باشد.
ایجاد فضایی مناسب در وب سایت ها به منظور ارائه پیشنهادات و بحث و تبادل نظر کاربران و همچنین ارائه راه های ارتباطی مانند کانال های مجازی، پست الکترونیکی و شماره های تماس از ضروریات ارتباط تعاملی فعالان و دست اندرکاران گردشگری و صنایع دستی با علاقه مندان به حساب می آید.
شرکت ها، کارآفرینان، انجمن ها و سازمان های مرتبط با حوزه گردشگری و میراث فرهنگی باید با شناخت قابلیت ها و درک اهمیت فضای مجازی براساس رویکرد تعاملی با مخاطب، مشتری و علاقه مندان به این حوزه ارتباط داشته باشند.
فراموش نکنیم، همان طور که میراث فرهنگی و صنایع وابسته اش نگهداری، ارزش گذاری، حفاظت و حراست می خواهد، به ICT «فناوری اطلاعات و ارتباطات» هم برای زنده ماندن و عرض اندام در فضای مجازی نیاز دارد.
