تاریخچه
یاتا، سازمانی فرامرزی و متشکل از 260 شرکت هواپیمایی است که در روز 19 آوریل سال 1945 در شهر هاوانا، کشور کوبا راه اندازی شد.
انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی جایگزین اتحادیه ترافیک هوایی شد، که بعد از جنگ جهانی اول در سال 1919 در شهر لاهه جهت حمل و نقل هوایی منظم، بنیان گذاری شده بود. این سازمان هم اکنون 83 درصد از ترافیک هوایی جهانی را به خود اختصاص می دهد. دفتر مرکزی سازمان یاتا در شهر مونترآل کشور کانادا قرار دارد.
یاتا در واقع مانند پارلمان و شخصیت جمعی بیش از 110 شرکت هوایی و نمایندگان آن ها در سازمان های بین المللی است. یاتا انجمنی است غیردولتی، فرامرزی، غیرانحصاری و غیرسیاسی، با هدفی معلوم و امکان عضویت دلخواه در آن. یاتا در اموری نظیر: استاندارد کردن قیمت ها، بلیت ها، بارنامه ها و … فعالیت دارد.
اهداف
توسعه و ترغیب حمل و نقل هوایی ایمن، مرتب و اقتصادی به نفع مردم دنیا، تشویق بازرگانی هوایی و مطالعه مسائل مربوط به آن.
ایجاد وسیله و امکان همکاری میان شرکت های هوایی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم دست اندر کار حمل و نقل هوایی بین المللی هستند.
همکاری با سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی (ایکائو) و دیگر سازمان های بین المللی.
اعضا
اعضای یاتا شرکت های هواپیمایی هستند که دارای پروازهای منظم برنامه ای خارجی بوده و دولت آن ها عضو ایکائو باشد که این اعضاء پس از عضویت به دو گروه اعضای فعال (ACTIVE MEMBER) و اعضای وابسته (Associate Member) تقسیم می شوند که هر دو گروه در جلسات یاتا شرکت می کنند ولی فقط اعضای فعال حق رأی دارند.
انجمن های قاره ای
اتا (به انگلیسی: AATA) یا اتحادیه آمریکایی حمل و نقل هوایی (به انگلیسی: American Air Transport Association)
ایتا (به انگلیسی: EATA) اتحادیه اروپایی حمل و نقل هوایی (به انگلیسی: European Air Transport Association)
این انجمن ها زیرمجموعه های قاره ای یاتا هستند و مقر آن ها نیز در مقر اصلی یاتا، در شهر مونترال است.
کمیته های یاتا
یاتا برای انجام فعالیت های خود، بین کمیته های مختلف تقسیم کار کرده است، که این کمیته ها عبارتند از:
کمیته مالی: انجام امور مربوط به حسابداری و تسویه حساب بین شرکت های هوایی، در رابطه با تجارت فی مابین آن ها را، عهده دار است. همچنین مسائل شرکت های هوایی در رابطه با ارز و مبادله آن، مالیات و مطالبات، بیمه و آمار به این کمیته مربوط می شود.
کمیته فنی: همکاری شرکت های هوایی در زمینه های عملیاتی و فنی از طریقه کمیته فنی یاتا امکان پذیر می شود. فعالیت فنی یاتا مبتنی بر تبادل اطلاعات و تجارب بین شرکت های هوایی است.
کمیته حقوقی: کمیته حقوقی با موارد و مسائل حقوقی، که به نحوی به حمل و نقل بین المللی ارتباط پیدا می کند، سر و کار دارد. همچنین تدوین نظریات شرکت های هوایی، در رابطه با مسائلی نظیر مسئولیت و تعهدات شرکت های هوایی، در قبال یکدیگر و مسافران، بخشی از وظایف این کمیته است.
کمیته ترافیک: کمیته ترافیک، در بر گیرنده کلیه فعالیت های بازرگانی شرکت های هوایی است. یاتا مایل به تسهیل امور بین شرکت های هوایی، از جمله استاندارد کردن فرم ها، رویه ها و توافق های مربوط به هندلینگ است. از طرف دیگر یاتا به منزله آژانسی نیمه دولتی است، که بسیاری از دولت ها مسئولیت مذاکره قراردادهای بین المللی مربوط به نرخ و قیمت ها را به آن محول کرده اند، تا نهایتا پس از تصویب دولت ها به مرحله اجرا درآید.
کمیته پزشکی: کمیته پزشکی متشکل از مشاورین و متخصصین در امر پزشکی ایرلاین است و کار آن، بررسی عوامل روان تنی است، که ممکن است سلامت و ایمنی کارکنان پرواز و مسافرین را تحت تأثیر قرار دهد. این کمیته کانالی ارتباطی برای همکاری ایرلاین، با سازمان بهداشت جهانی است.
سایر بخش ها
مقر اصلی یاتا در مونترال، کانادا و مرکز کمیته مالی یاتا نیز در شهر ژنو سوئیس مستقر است. از قسمت های مهم این سازمان، اداره تسویه حساب یاتا (CLEARING HOUSE) است که شرکت های هواپیمایی درآمدهای حاصل از مسیرهای اینترلاین خود را از طریق آن تصفیه می کنند.
کد فرودگاهی یاتا
برای شناسایی، فرودگاه ها بایدگذاری شوند. کدگذاری برای فرودگاه ها نیاز به تصویب یاتا دارد. این عمل هر 2 سال یکبار توسط راهنمای کدگذاری هوایی یاتا، منتشر می شود. موسسه یاتا، علاوه بر فرودگاه ها، ایستگاه های راه آهن را نیز کدگذاری می کند.
کد فرودگاهی انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (International Air Transport Association Airport Code)، که به نام های کد فرودگاهی یاتا، مشخص کننده منطقه ای یاتا و کد ایستگاهی یاتا مشهور است، یک کد سه حرفی است که توسط یاتا، برای بیشتر فرودگاه های جهان، تعریف شده است.
