قله پراو (parau) یا «شیخ علی خان» بلندترین قله از کوهستان پراو از منطقه کوهستانی زاگرس شمالی است و در استان کرمانشاه، بخش مرکزی شهرستان در شمال شرق شهر کرمانشاه واقع شده است.
موقعیت جغرافیایی
کوهستان بزرگ پراو با وسعتی حدود 1020 کیلومتر مربع در قلب منطقه کوهستانی زاگرس شمالی قرار دارد که از جنوب به کرمانشاه، از غرب و شمال غرب متصل به کوهستان شاهو و شهرستان کامیاران، از شرق به صحنه و از شمال به منطقه میان راهان محدود می شود. کوهستان پراو از شرق به غرب و با طول تقریبی 80 کیلومتر کشیده شده است که در غرب از کنار رودخانه رازآور از مرز بین کرمانشاه و کردستان شروع می شود و تا انتهای خط الراس کوه هُجر ادامه می یابد.
در مجموع بیش از 100 روستا و 60 بلندی در این کوهستان قرار دارد که از آن میان، هشت قله بنام های شیخ علی خان، نمازگاه، قته چرمی، خرامان، شاودالان، کُلپ کو (برآمدگی و برجستگی کبود رنگ)، سه کل و نرامان بیش از سه هزار متر از سطح دریا ارتفاع دارند. قله شیخ علی خان یا «پراو» بلندترین نقطه این کوهستان است که از جنوب به میدان پراو و دره های مانگ هلات، از غرب در راستای خط الراس اصلی به قله قته چرمی، از شمال به دامنه های بسیار پرشیب به دره های تیراندازه و از شرق به وسیله مسیر خط الراسی به قله های نمازگاه و شاودالان منتهی می شود.
جانپناه و پناهگاه
تاکنون سه جانپناه در کوهستان پراو ساخته شده است که همگی در جنوب خط الراس اصلی هستند.
پناهگاه اولیه ی پراو که در سال 1359 تا 60 شمسی و با هزینه 45 هزار تومان توسط کمیته پناهگاه های هیئت کوهنوردی استان کرمانشاه ساخته شده بود 15 نفر گنجایش و 32 متر مربع مساحت داشت. در سال 82 پس از بازسازی ظرفیت و مساحت این پناهگاه بیشتر شد بطوری که اکنون سه اتاق (بزرگ، متوسط و کوچک) دارد و هر اتاق حدود 15 نفر گنجایش دارد. ظرفیت هر اتاق در موقع خواب 8 نفر و اتاق بزرگ 12 نفر است. پناهگاه پراو در ارتفاع حدود 3100 متری و در میدان پراو ساخته شده و به دهانه ورودی غار عمیق پراو بسیار نزدیک است.
جانپناه «غار یه شبه» که در سال 1359 که در مسیر صعود از جبهه جنوبی قله شیخ علی خان و در ارتفاع 2720 متری با هزینه 10 هزار تومان ساخته شده است و با مساحت حدود 9 متر مربع، ظرفیتی حدود 8 نفر خواب دارد.
جانپناه گردنه شنل که در سال 1362 توسط فدراسیون کوهنوردی در مسیر صعود به قله شاودالان و بر روی گردنه 2700 متری شنل ساخته شده است. ظرفیت این جانپناه 10 متر مربعی، حدود 8 نفر برای خوابیدن است.
مسیرهای صعود
صعود به قله پراو از جبهه جنوبی (جانپناه)
مسیر رایج صعود به قله پراو از جبهه جنوبی است که از روستای چالابه و محیط بانی آغاز می شود. این مسیر پس از پشت سر گذاشتن چند مسیر تنگه ایی به گردنه دوزه ری و چشمه دوزه ری منتهی می شود که از آنجا با حرکت به سمت شمال و عبور از خرسنگ به جانپناه غار یه شبه و در ادامه به پناهگاه پراو می رسیم. از پناهگاه پراو با افزایش ارتفاع در راستای شمال و پس از حدود یک ساعت به قله پراو خواهیم رسید.
صعود به قله پراو از جبهه شرقی (خط الراس)
مسیر صعود به پراو به وسیله خط الراس شرقی را می بایست با صعود به گردنه شنل و قله شاودالان و پیمایش خط الراس به سمت شرق عبور از قله نمازگاه طی کرد. این مسیر درگیری با سنگ و عبور از تیغه و گرده همراه است.
صعود به قله پراو از جبهه شمالی
این مسیر بسیار مشکل و طولانی بوده و کمتر مورد استفاده کوهنوردان قرار می گیرد. صعود زمستانی آن بسیار مشکل بوده و به ندرت مورد صعود قرار گرفته است.
ویژگی های خاص
کوهستان پراو مانند دیگر ارتفاعات زاگرس در دوره سوم زمین شناسی به تدریج از آب خارج شده است و در دوره کواترنری شکل امروزی را به خود گرفته است. به همین دلیل جنس سنگ های منطقه بیش تر رسوبی و آهکی است که منجر به پیدایش غارها و چاهک های فراوانی در این منطقه شده است. مهمترین غار در این کوهستان غار پراو است که به دلیل ارتفاع 3080 متری دهانه ورودی، به اورست غارهای دنیا مشهور شده است. این غار در نزدیکی جانپناه پراو و در میانه های میدان وسیع پراو واقع شده است و آب های باران و برف میدان مانند یک قیف به سمت این غار هدایت شده است و در طول سالیان عبور آب طول آن را افزایش داده است.
از دیگر ویژگی های شاخص این کوهستان می توان دیواره بیستون را نام برد که با دیواره ای در حدود 1200 متر یکی از دیواره های مهم دنیا است و هر سال تعداد زیادی از دیواره نوردان دنیا را به سوی خود می کشاند.
شایان ذکر است، غار پراو در در سال 1388 توسط سازمان حفاظت از محیط زیست به عنوان اثر طبیعی ملی به ثبت رسید.
توضیحات بیشتر
کوهستان پراو به دلیل پر آب بودن چشمه هایش به این نام خوانده می شود چرا که در زبان کردی پراو به معنی پر آب است. از جمله این چشمه ها می توان به سراب طاق بستان، بیستون، نوژیوران، برناج، سرآبله و … اشاره کرد.
منابع
بهنام حسینی. مسیرهای صعود در کوه های کرمانشاه (جلد اول). کرمانشاه: جمعیت حفظ احیا محیط کوهستان پراو، 1389.
داود محمدی فر. اطلس کوه ها و غارهای ایران. تهران: سبزان، 1391.
عباس جعفری. گیتاشناسی ایران جلد اول، کوه ها و کوه نامه ایران. تهران: گیتاشناسی، 1384.
