کوهستان قندیل

قندیل یکی از کوهستان های رشته کوه زاگرس است که در مرز ایران و ترکیه و نیز ایران و عراق قرار دارد. بخشی از این کوهستان در شهرستان پیرانشهر است.

ارتفاع: 3800 متر
مختصات: ۳۶°۳۲′۲۸″ شمالی ۴۴°۵۹′۴۶″ شرقی
مکان: پیرانشهر (ایران)، اربیل (کردستان عراق)، رشته کوه زاگرس

بلندترین قله آن به نام که و کز (kavkez) و به ارتفاع 3800 متر در کردستان ترکیه قرار دارد. کوهی که اکثر کوهنوردان آن را به نام قندیل بزرگ می شناسند، سیا کیو (سیاه کوه) نام دارد که ارتفاع آن 3610 متر است. کوه قندیل کوچک نیز با ارتفاع 3250 متر دارای دیواره ای به ارتفاع 450 متر است که جزو دیواره های بلند کشور است. (دیواره بیستون به ارتفاع 1200 متر و دیواره علم کوه با ارتفاع 700 متر بلندترین دیواره های ایران هستند).

به علت نا امن بودن منطقه، مسیر کاملی بر روی دیواره قندیل کوچک وجود ندارد. قندیل یکی از پر برف ترین کوه های ایران و دارای یخچال های طبیعی فراوان است.

قندیل پشت به کردستان عراق بوده و سمت چپ آن روستاهای «قرناقه و و پشت آشان» و دست راست آن روستاهای «سنگه سه ر و شهر به سته ئه ستین و شهر قلادزی و بناری قه ندیل» خودنمایی می کنند.

رودخانه «که لوی-زایی کوچک»که از «چوارچوم» تشکیل شده نیز از قندیل سرچشمه می گیرد که پس از عبور از سردشت به رودخانه «بندی خان» واقع در کردستان عراق می ریزد.

بناری قندیل محل و جایگاه نگهداری زنبور عسل و دامداری در فصول مختلف بوده که یکی از قدیمی ترین و با صفاترین مناطق مرزی محسوب می شود. از مشهورترین این دامداران می توان به گله داران سنگ سه ر اشاره داشت که تا فصل پاییز آنجا می مانند و مشغول به امورات روزانه خود و دام هایشان می شوند.

شانه راست قندیل یخچال مشهور «سه کران» است که در تمامی سال پوشیده از برف بوده و به دلیل ماندگاری برف های سال های گذشته و بر اثر انباشته شدن آن به یخچالی عظیم در منطقه قندیل مبدل گشته است. «سه کران» یکی از مشهورترین عشایر بناری قندیل است.

شانه چپ قندیل یا کوه که و که ز که قندیل کوچک نیز نامیده می شود دیواره شیخ شرو است. این دیواره همیشه توجه سنگنوردان زیادی را به خود معطوف داشته که بسیار سخت بوده و صعود به آن علاوه بر موانع طبیعی عوامل انسانی و امنیتی نیز به آن افزوده شده و صعود به ان را دو چندان دشواره کرده است. از مهم ترین افرادی که در این دیواره مشغول به فعالیت بوده اند می توان به زنده یاد مقبل هنرپژوه و گروه کوهنوردی سامرند نقده اشاره داشت که بنا بر دلایل امنیتی گشایش مسیر در این منطقه ناکام ماند. دلیل نام گذاری این منطقه و دیواره به شیخ شیرو به افسانه ها و اسطوره های کهن بر می گردد که حاکی از آن است که در دوران یخ بندان شیخ شرو فردی بوده است که افراد گم شده و گرفتار در برف و سرمای این منطقه را یاری داده و مسیر را به آن ها نشان می داده است و به نوعی ناجی افراد در منطقه بوده است.

قندیل، پایگاه گروه های چریکی کرد

از آنجا که کوهستان قندیل، در مرز ایران، ترکیه و عراق قرار دارد، همچون پناهگاهی برای گروه های چریکی مختلف کرد عمل کرده است. از جمله این گروه ها می توان به حزب دموکرات کردستان ایران، حزب کارگران کردستان ترکیه، اتحادیه میهنی کردستان عراق و پژاک اشاره کرد. افراد گروه پژاک تصویر بزرگی از عبدالله اوجالان را بر روی کوهی در 16 کیلومتری کوه قندیل ترسیم کرده اند.

پوشش گیاهی و جانوری

قندیل دارای تنوع جانوری و گیاهی غنی است و دارای جانورانی چون انواع مارها، کل و بز کوهی، پرندگان شکاری، جوجه تیغی، گرگ، کفتار، خرس و پلنگ است. گیاهان و درختانی چون ریواس گردو زالزالک (بلچ) آلبالو وحشی رازیانه و شب بو پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهند.

کوهپیمایی

برنامه قندیل 4 روزه بوده که زمان رفت و برگشت آن 48 ساعت (17 ساعت پیاده روی مفید) وقت لازم است. این کوه پناهگاه ندارد و پیرانشهر و روستاهای اطراف آن برای صعود شناخته شده اند.