بهمن کشنده است، آن را بیشتر بشناسیم

بهمن چگونه در کوهستان شکل می گیرد؟ در چه مناطقی از کوه ها، بهمن سقوط می کند؟ وزن بهمن و سرعت حرکت آن به چه میزان است؟ چگونه می توان خود را از مسیر حرکت بهمن رهانید و از مهلکه نجات یافت؟

تعریف بهمن: ریزش برف از ارتفاع در کوهستان بعلت سنگین شدن برف و عوامل خارجی دیگر.

عوامل درونی موثر در ایجاد بهمن: شامل خود برف و بستر زیر برف است. به عبارتی حجم؛ جنس و لایه های برف به همراه میزان شیب و وضعیت بستر در ایجاد بهمن موثر هستند.

عوامل بیرونی موثر در ایجاد بهمن: می تواند شامل صدا، حیوانات، باد، زلزله، کوهنوردان و … باشد.

اگر حجم برف تازه بین 15 تا 20 سانتی متر باشد احتمال ریزش بهمن کم است!
اگر حجم برف تازه بین 20 تا 30 سانتی متر باشد احتمال ریزش وجود دارد!
اگر حجم برف تازه بیش از 30 سانتی متر باشد ریزش بهمن حتمی است!

جنس برف: به دو نوع است؛

1. برف خشک و یا پودری که مشخصات آن سبکی، دارا بودن اکسیژن زیاد در درون آن، بارش آن در دمای زیر صفر درجه، نچسبیدن به لباس و به سختی در دست گلوله شدن است.

2. برف خیس که مشخصات آن سنگینی، نداشتن اکسیژن زیاد، بارش در دمای صفر درجه، چسبیدن به لباس و گتر و راحت گلوله شدن در دست است.

لایه های برف: اگر لایه پودری روی لایه یخ زده فشرده باشد بهمن حتمی است و اگر لایه های یخ زده و فشرده روی هم باشند احتمال وقوع بهمن بسیار کم است.

عوامل تاثیر گذار در برف: در دمای کم، برف یخ می زند؛ پس هر چه دما پایین تر و هوا سردتر باشد احتمال ریزش بهمن کم تر است. باد باعث انباشته شدن برف و ریزش آن می شود؛ پس افزایش وزش باد برابر با افزایش خطر بهمن است. در ارتفاع بالا برف آب نمی شود و حجم برف زیاد می شود پس احتمال بهمن بیش تر است.

شیب بستر: در شیب 23 تا 60 درجه احتمال بهمن زیاد است و در شیب های بیش تر و کمتر از این مقدار احتمال ریزش بهمن بسیار کم است. بیش ترین بهمن ها در شیب 30 تا 45 درجه رخ داده است. همچنین در شیب های محدب خطر بیشتر از شیب های مقعر یا فرو رفته است. در شیب محدب سرعت بهمن هر لحظه بیشتر می شود و در شیب مقعر بالعکس.

وضعیت بستر: اگر بستر زیر برف یکنواخت باشد احتمال ریزش بهمن زیاد می شود و هر چه یکنواختی آن کمتر باشد و موانعی مانند سنگ و بوته و درخت در آن باشد احتمال ریزش بهمن کم می شود.

محدوده بهمن: معمولا به دور از یال ها و خط الراس ها است و بیشتر بطرف مرکز خط القعرهای کوه است یعنی فرو رفتگی بین دو یال و زیر خط الراس. و از بالا به پایین شامل سه بخش تاج بهمن، مسیر بهمن و انتهای بهمن است.

سرعت بهمن: سرعت بهمن برف آبکی 55 تا 70 کیلومتر در ساعت، سرعت بهمن برف خشک 110 تا 140 کیلومتر در ساعت و سرعت بهمن برف ‌پودری 220 تا 290 کیلومتر در ساعت است. همچنین، نیروی فشار حاصل از بهمن می تواند به 20 تن برسد.

انواع بهمن:

1. بهمن خیس: به شکل تکه های شکسته شده برفی حرکت می کند. مانند بهمن نقاب های برفی.
2. بهمن پودری یا خشک: سرعت زیادی دارد و نیازی به تحریک خارجی نداشته و بعلت وزن خودش فرو می ریزد و با ورود به مجاری تنفسی باعث مرگ فرد بهمن زده می شود.

با استفاده از آمار، کسانی که دچار بهمن شده‌اند، تعیین کرده‌اند که با گذشت زمان احتمال زنده ماندن بهمن‌زده چقدر است. شخص مدفون در زیر یک متر برف با گذشت زمان شانس زنده ماندنش به سرعت کاهش می‌ یابد.

به طور کلی می‌توان گفت که با گذشتن هر یک ساعت، شانس زنده ماندن نصف می شود. در ساعت اول، شانس زنده ماندن بهمن‌زده حدود 45 درصد است. در ساعت دوم شانس او به 28 درصد، در ساعت سوم به 18 درصد و در ساعت چهارم به 10 درصد کاهش می‌یابد. به عبارت دیگر، از ساعت چهارم به بعد، تنها یک نفر از 10 نفر را می‌توان از زیر بهمن زنده خارج کرد. در ضمن این نکته نیز قابل ذکر است که در همان لحظات اول اکثر افراد در اثر ضربه و فشار بهمن و اصابت به صخره و سقوط از بلندی و از این قبیل صدمات، جان خود را از دست می دهند.

بهمن‌زده هر قدر در عمق کمتری مدفون شده باشد، شانس بیشتری برای زنده ماندن دارد به همین خاطر است که توصیه می‌کنند با شنا یا پرش کردن، سعی کنید روی سطح بهمن باقی بمانید.

برداشت از: نشاط کوهستان