شهر اولین ها، شهر گوهرسنگ ها، نصف جهان، مشهد 2017، تبریز 2018 و مجموعه این گونه شعارها و اقدامات با تمام نکات مثبت فراوانی که دارند، گواه یک نکته فراموش شده اخلاقی و وجدانی هستند که در سیاست گذاری و تلاش برای توسعه فراگیر ملی حتی در زمینه گردشگری، عدالت رعایت نمی شود.
بروکفیلد در تعریف توسعه می گوید: توسعه را باید بر اساس پیشرفت به سوی اهداف رفاهی نظیر کاهش فقر، بیکاری و نابرابری تعریف کنیم که بنابراین تعریف، نه تنها توسعه در زمینه گردشگری نکرده ایم، بلکه عدالت نیز رعایت نشده و تمام برنامه ریزی ها و سیاست گذاری ها در بخش گردشگری منحصر به چند شهر شده است.
با نگاهی به رویدادهای گردشگری سال جاری در کشور درمی یابیم طرح های توسعه گردشگری، همایش های جذب سرمایه، جشنواره های گردشگری و صنایع دستی راهی جز کلانشهرها پیدا نمی کنند. کار به جایی رسیده است که حتی محیط زیست هم از زیاده خواهی ها در امان نمانده و ثروت های ملی مورد بهره برداری های نابجا قرار گرفته است.
متاسفانه و برخلاف ادعاها و تلاش هایی که در زمینه توسعه گردشگری در کشور اتفاق افتاده است، همچنان سیاست ها و برنامه هایی که پیش از انقلاب طرح ریزی شده بود، تاثیرگذار بوده اند و باید بپذیریم که در هیچ یک از حوزه های گردشگری، هتل سازی، میراث فرهنگی و کاوش های باستان شناسی اتفاق مثبت بزرگی به انجام نرسیده است و مناطق محروم فراموش شده همچنان محروم و مغفول مانده اند. این در حالی است که استان های محروم کشور، صاحب غنی ترین و ارزشمندترین میراث تاریخی و طبیعی ایران و حتی جهان هستند و اگر به جای تعرض به کوه و جنگل و دریا، سهم کوچکی از سرمایه گذاری ها در بخش گردشگری راهی این مناطق شود، سود و سرور حاصل از کارآفرینی، محرومیت زدایی، همدلی و وفاق ملی کام همه مردم را شیرین خواهد کرد و ثمرات آن در جهت منافع ملی، سند چشم انداز، برنامه های توسعه پایدار و برنامه ششم خواهد بود.
اگر بخواهیم به موارد فراموش شده اشاره کنیم، نمونه ها بسیارند. یک دنیا جاذبه و ظرفیت گردشگری، تاریخی، معماری، باستان شناسی، زیست محیطی و طبیعی در استان هایی چون سیستان و بلوچستان، کرمان، خوزستان، لرستان و … وجود دارند که متاسفانه به دلیل بی توجهی در حال نابودی هستند و هیچ گاه دوباره به وجود نخواهند آمد. این در حالی است که این میراث تنها متعلق به ما و سرزمین ما نیست؛ بلکه میراث هویت بشری و تاریخ اجتماعی و تکوینی مردم در روزگار کهن تا به امروز است.
کشوری که مورد ظالمانه ترین تحریم ها قرار گرفته، چه راهی جز توجه به اقتصاد ملی و مردمی دارد؟ گردشگری با ویژگی های خاصی که در کشور ما دارد می تواند به یکی از بزرگ ترین مولدهای کارآفرینی، درآمدزایی، همدلی، ارتقای جایگاه و فرهنگ ایران در جهان و همچنین رفع فقر و فساد در کشور تبدیل شود. میهمان نوازی و رفتار خوب ایرانیان در مواجهه با میهمانان و گردشگران داخلی و خارجی که در رگ و پی مردم این سرزمین در طول تاریخ نهادینه شده است، جاذبه های گوناگون تاریخی و طبیعی، تنوع اقلیم و دارا بودن آثار و مکان های فراوانی که می توانند به مقصد گردشگری تبدیل شوند، همگی نشان از این ظرفیت بزرگ و ملی در کشور دارد که وجب به وجب این خاک زرین نیاز به توجه و برنامه ریزی اصولی و عدالت محور دارد.
نویسنده: محمدرضا جابری، کارشناس گردشگری
