وندا رتکویچ (Wanda Rutkiewicz) در تاریخ 4 فوریه 1943 در شهر پلونگیانی که امروزه بخشی از خاک لیتوانی به شمار می آید متولد شد.
پس از اشغال بخش شرقی لهستان توسط نیروهای ارتش سرخ شوروی، وی به همراه خانواده اش به بخش غربی کشورش مهاجرت کرد و تحصیلاتش را در رشته الکترونیک با مدرک مهندسی به پایان رساند. وندا رتکویچ نویسنده ای متبحر بود و در زمینه فیلمسازی از طبیعت نیز فعالیت های بسیاری کرد.
با صعود به عنوان نخستین لهستانی و اولین زن اروپایی فاتح قله اورست خیلی زود در کوهنوردی مشهور شد. وندا رتکویچ با صعود 16 اکتبر سال 1978 خود به اورست به عنوان سومین زن فاتح این کوه شهرت جهانی یافت و فتح 14 قله 8000 متری برایش دور از تصور نبود. اما شهرت وی پیش از صعودش به اورست با سرپرستی تیمی از زنان بر روی قله گاشربروم III آغاز شد.
گاشربروم III نخستین کوه مرتفعی بود که اولین صعود آن را زنان کوهنورد انجام می دادند. قبل از این صعود و در سال 1982 وندا رتکویچ سرپرستی تیمی متشکل از 12 زن را برای صعود به K2 بر عهده داشت اما تیم به دلیل خرابی هوا ناکام بازگشت.
وندا رتکویچ کیست؟
وی سپس عضو تیم کوچک لیلین و موریس بارارد بود و در 23 جون 1983 به عنوان نخستین زن فاتح این کوه پیش از لیلین بارارد به قله رسید. روز بعد در بازگشت از کمپ سوم لیلین و موریس هر دو بر اثر سقوط بهمن کشته شدند تا لیلین بارارد نخستین زنی باشد که جانش را در این کوه از دست می دهد، جسد لیلین در 19 جولای همان سال در نزدیکی کمپ اصلی یافت شد و موریس را هم در سال 98 در همان حوالی پیدا کردند. البته یک ماه پس از صعود وندا و لیلین، جولی توریس کوهنورد زن انگلیسی نیز به عنوان سومین زن، فاتح K2 شد اما نفرین کوه او را هم به کام مرگ برد.
در سال 1985 وندا رتکویچ به همراه کریستین پالموسکا و آنا زروینسکا نخستین تیم مستقل زنان بودند که موفق به فتح کوه نانگاپاربات شدند ( قبل از آن ها لیلین بارارد به عنوان اولین زن این کوه را صعود کرده بود).
او در 18 سپتامبر 1987 به همراه پیزارک وارسکی قله اصلی شیشاپانگما را صعود کرد و در 12 جولای 89 به همراه رونی لمپارد انگلیسی بر فراز گاشربروم II ایستاد.
وندا رتکویچ در 16 جولای 90 نیز گاشربروم I را به همراه پانکو پانکویچ صعود کرد. اما شاید بهترین سال کوهنوردی وندا رتکویچ یکسال پیش از مرگش بود که توانست در 26 سپتامبر چوآیو و در 22 نوامبر آناپورنا را به شکل انفرادی فتح کند.
در سال 1992 در حالی که پزشکان به او در مورد مشکل کلیه هایش اخطار کرده بودند به کانچن چونگا رفت و آخرین بار در روز 12 می 1992 در ارتفاع 8200 متری به وسیله کارلوس کارسولیو در حالی بر روی یال جنوب غربی دیده شد که خود را برای صعود انفرادی روز بعد آماده می کرد. کارسولیو در همان روز قله را صعود کرد. رتکویچ در آن شب فاقد کلیه لوازم شب مانی بود. بعدها دیگر هیچکس جسد وی را ندید. وندا رتکویچ در زمان مرگ 49 سال سن داشت.
پس از مرگ وندا رتکویچ سال ها طول کشید تا زنان دیگری همچون ادورنه پاسابان اسپانیایی و گرلین کالینبرنر اتریشی موفق به صعود این تعداد قله 8000 متری شوند.
روابط عمومی قوی، سبک صعود، تلاش برای صعودهای مستقل زنان و قدرت رهبری از عوامل ماندگاری نام وندا رتکویچ به شمار می آیند.
صعودهای وندا رتکویچ
1. 1975 – گاشربروم III – نخستین صعود این کوه توسط زنان
2. 1978 – اورست – سومین زن فاتح کوه
3. 1985 – نانگاپاربات
4. 1986 – کی 2 – نخستین زن فاتح کوه
5. 1987 – شیشاپانگما
6. 1989 – گاشربروم II
7. 1990 – گاشربروم I
8. 1991 – چوآیو – صعود انفرادی
9. 1991 – آناپورنا – صعود انفرادی
10. 1992 – کانچن چونگا – مرگ در ارتفاع 8200 متر
منبع: کوه قاف
