قله قاف کجاست؟ کوهی در رشته کوه قفقاز؟ قله قاف، شاید همینجا باشد. شاید روی آن ایستاده ایم. بعضی به دنبال کوه قاف دیگری می گردیم!
در افسانه های ایرانی از کوه قاف به عنوان خانه سیمرغ، یاد می کنند. به راستی سیمرغ کیست یا چیست؟ آیا پرنده ای افسانه ای است؟ قاف کجاست؟ کوهی در رشته کوه قفقاز؟ یا به قول برخی زبان شناسان قافقاز؟
عطار که گفت، سیمرغ، ۳۰ عدد پرنده بودند. احتمالا منظورش نوعی کثرت گرایی بوده و کنایه ای به وحدت وجود زده. اگر آن ۳۰ مرغ را کل هستی، تصور کنیم. آن وقت آیا می توان سیمرغ را خدا نامید؟ یا درک دیگری از خدا؟ همه ی هستی با هم، یکجا، همه اوییم؟
سوال بس است. آن طور که درک کردم، در عمل که بنگریم. منظور از خدا شدن، همان انسان کامل شدن است. رشد و تعالی، دور شدن از منیت، خلوص در عمل. باز هم به نظر می رسد که صفات و ویژگی های گفته شده، با آن حسی که در زندگی روزمره، نسبت به رشد و پیشرفت داریم کمی تناقض دارد. معمولا میلی که ریشه در منیت انسان دارد، انگیزه رشد را در او به وجود می آورد. شاید این کمی بیمارگونه باشد. اگر اینطور است، پس نمی توان آن را در کنار تعالی قرار داد.
شاید بتوان هم رشد کرد و هم دلبستگی نداشت. به آن چیزی که علاقه داریم عمل کنیم ولی در عین حال خودخواهی و خودبزرگ بینی را دخیل نکنیم. به نفس خود برای رشد اطمینان داشته باشیم، در عین حال خود را برتر ندانیم. عمل را از عامل جدا کنیم. ناظر باشیم، بی آنکه خود را فاعل بی رقیب بدانیم.
روانشناسان، خودشیفتگی را آن روی دیگر سکه ی حقارتی پنهان در درون می دانند. آنان که هنرپیشگانی بهتر هستند یکی را بیشتر جلوه گر می کنند و آنان که تاب فشار آن را ندارند، دیگری را بیشتر بروز می دهند. به نظر می رسد تحقیر دیگران و تحقیر خود، یک چیزند. زیاده طلبی و خودکمبینی، یک چیزند.
اگر بتوان ورای اینها بود و رشد کرد، آنوقت معنی مقصد، طور دیگری جلوه می کند. به نظر می رسد مقصد، همان سفر باشد. در لحظه بودن. نگاه نکردن به آینده ای دوردست که آمدنی نیست و تنها آینه ای رقت بار از منیت است.
می توان گفت در چنین تعریفی، نمی توان با انگیزه های پیشین، رشد و نمو کرد. دیگر آن منیت و رقابت های بیمارگونه نیست که ما را به جلو برانند. باید بازی کرد، باید لذت برد. هیچ کس هر روز پیروز نمی شود، مگر آنکه لذت برده باشد. فارغ از نتیجه.
قاف، شاید همینجا باشد. شاید روی آن ایستاده ایم. بعضی به دنبال قاف دیگری می گردیم و بعضی مسحور هستی، به شادی مشغولیم.
