تداوم سیاست های کنونی دولت در مدیریت کشور ضامن توسعه گردشگری و به صورت خاص اکوتوریسم است.
طبیعت گردی یا همان اکوتوریسم، اگرچه عمر کوتاهی در ایران دارد، اما در مسیری رو به رشد قرار گرفته و در حال توسعه است؛ با این همه آنچه از سوی فعالان این عرصه به عنوان موانع پیش روی رشد اکوتوریسم مطرح می شود، از جنس چالش های کلی صنعت گردشگری کشور است؛ کمبود اقامتگاه های بوم گردی، نبود وسایل حمل ونقل جاده ای و عدم توسعه خطوط ریلی در مسیرهایی که دسترسی به آنها دشوار است و نیز آموزش نیروی انسانی از جمله مهم ترین مسائل تورگردانانی است که در حوزه اکوتوریسم فعالیت می کنند.
رئیس هیات مدیره یکی از آژانس های پیشرو در زمینه اکوتوریسم در این باره می گوید: «مشکلات و کمبودهایی که در مسیر برگزاری تورهای طبیعت گردی وجود دارد، مختص این حیطه نیست و در واقع در مجموعه خیل موضوعات قابل رسیدگی در روند رشد گردشگری قرار می گیرد.» کریم شادفر ادامه می دهد: «استقبال از اکوتوریسم در حال افزایش است؛ چه در بخش گردشگران ورودی و چه در حیطه گردشگری داخلی که متاسفانه حجم بزرگی از این بازار در بخش داخلی، در اختیار مجموعه هایی است که در شمار آژانس های رسمی فعال در این حوزه قرار ندارند.» این فعال بخش خصوصی با قرار دادن مشکلات حوزه گردشگری و به صورت مشخص اکوتوریسم در دو دسته مشکلات قانونی و صنفی می افزاید: «قوانین در طول سال های گذشته تغییر چندانی نداشته و همچنان با همان چالش های قانونی همیشگی دست به گریبانیم.»
اما در حوزه صنفی، شادفر مشکل کمبود وسایل حمل و نقل ویژه گردشگران را یکی از چالش های عمده توسعه گردشگری می داند و خاطرنشان می کند: «مینی بوس ها و نیز میدل باس های موجود بسیار قدیمی هستند و از این رو این ناوگان نیازمند نوسازی است.» او همچنین آموزش افراد فعال در این حوزه را بسیار اساسی عنوان کرده و می گوید: «راهنمایان گردشگری به ویژه راهنمایان محلی که خوشبختانه در این اواخر به این حوزه وارد شده اند، از ورود گردشگر به مناطق بومی استقبال می کنند که امری بسیار مهم است که بخش خصوصی خود برای ارتقای کیفیت ارائه خدمات در حال پرداختن به آن است؛ تلاشی که به تنهایی کافی نیست و مشارکت سازمان متولی نیز برای موفقیت در این زمینه لازم است.»
شادفر با اشاره به افزایش تعداد اکوتوریست ها، رشد زیرساخت های این حوزه را نیز ناکافی می داند و اظهار می کند: «اگرچه ظرفیت های اقامتی کشور با ورود اقامتگاه های بوم گردی و نیز خانه های محلی بیشتر شده اما همچنان، توسعه اکوتوریسم با مساله کمبود اقامتگاه های استاندارد روبه رو است. » او در حالی کمبود واحدهای اقامتی در مناطق مورد نظر برای طبیعت گردی را به عنوان یک چالش مطرح می کند که یکی دیگر از مدیران آژانس های فعال در زمینه برگزاری تورهای اکوتوریسم نیز به این مساله اشاره کرده و به خبرنگار ما می گوید: «یکی از دلایل محدود شدن جمعیت متقاضی طبیعت گردی همین محدودیت واحدهای اقامتی استاندارد در مناطق دور از شهرهای بزرگ است.»
مشکل استاندارد
سهند عقدایی خاطرنشان می کند: «با وجود اینکه ایجاد اقامتگاه های بوم گردی در چند سال اخیر باب شده و خوشبختانه در حال بیشتر شدن است، همچنان در این زمینه با کمبودهای بسیاری مواجه هستیم.» به گفته او به رغم ناکافی بودن تعداد تخت های اقامتی، مشکل دیگر عدم استاندارد این واحدها است. عقدایی اضافه می کند: «از آنجا که این اقامتگاه ها عموما از سوی مردم محلی ایجاد شده و در بسیاری از مناطق تنها خانه های محلی را در برمی گیرد که برای پاسخ به نیاز گردشگران به این امر اختصاص یافته، استانداردهای کافی در ایجاد و تجهیز آنها اعمال نشده و از این رو برای تامین نیاز خانواده ها چندان مناسب نیستند.»
این فعال گردشگری که تجربه برگزاری تورهای طبیعت گردی در بسیاری از کشورهای خارجی را نیز درکارنامه مجموعه خود دارد، در بیان توضیحات بیشتر در این باره اظهار می کند: «طبیعت گردی در دیدگاه عموم، شکلی از گردشگری است که مخاطب آن غالبا جوانان و افراد مجرد هستند و این در حالی است که این تلقی تنها به دلیل مهیا نبودن زیرساخت های کافی و پاسخگو به نیاز خانواده ها در مناطق مورد نظر برای طبیعت گردی ایجاد شده است.» عقدایی می افزاید: «تا ارائه خدمات مربوط به طبیعت گردی در قالب یک بسته قرار نگیرد، نمی توان خانواده ها را برای تعریف چنین سفرهایی ترغیب کرد.» او تاکید می کند: «خانواده ها مقاصدی را برای سفر برمی گزینند که از حداقل امکانات رفاهی برخوردار باشد؛ در این میان، امنیت، تامین حریم خصوصی، بهداشت و دسترسی به سرویس های بهداشتی و امکان تهیه وعده های غذایی، مواردی است که مورد توجه آنها بوده و مهیا ساختن آن نیازمند تعریف اقامتگاه های استاندارد از جمله هتل ها و کمپینگ ها در نزدیکی مقاصد گردشگری با جاذبه های طبیعی است.»
تجربه های پیشتازها
عقدایی با بیان اینکه ایران کشوری با بیش از 120 مقصد طبیعت گردی است که به دلیل تنوع جاذبه های آن در مقایسه با وسعتش از نمونه های کم نظیر جهان است، می گوید: «در کشورهای پیشتاز در اکوتوریسم، با حفظ منابع طبیعی و محیط زیست، مجموعه های اقامتی مجهز یا کمپینگ سایت هایی با امکان تامین حداقل های اولیه وجود دارند که در کنار تامین نیاز اکوتوریست ها، حفظ میراث طبیعی آن مناطق را نیز با سختگیری مد نظر قرار می دهند.»
این آژانس دار ورود بخش دولتی به این عرصه را بسیار ضروری دانسته و اظهار می کند: «به دلیل دیربازده بودن سرمایه گذاری در این بخش، لازم است دولت مشوق هایی را برای تشویق ورود بخش خصوصی ایجاد کند؛ به این ترتیب سرمایه گذاران با آوردن سرمایه های خود در این صنعت، زیرساخت های کافی را ایجاد و مدیریت خواهند کرد.»
او در عین حال رعایت مسائل محیط زیستی را در مسیر توسعه اکوتوریسم در ایران بسیار ضروری عنوان می کند و می گوید: «مهم ترین مساله فراروی رونق اکوتوریسم در مناطق مختلف، سنجش ظرفیت ورود و بعد از آن محدود کردن رفت و آمدها به آن مقاصد است.» عقدایی می افزاید: «پس از آن باید پیش بینی ها و تمهیدات لازم برای مدیریت فاضلاب و زباله ها، کنترل آلودگی صوتی و ملاحظات مربوط به فرسایش زمین در نظر گرفته شود؛ اموری که علاوه بر وضع قوانین و گسترش نظارت ها، نیازمند ایجاد زیرساخت های کافی و استاندارد است.»
این فعال بخش خصوصی در ادامه، اکوتوریسم را صورتی از گردشگری عنوان می کند که در کشورهای دارای سابقه توریسم بیشتر مورد توجه است؛ از این رو تصریح می کند: «بازارهای هدف ما کشورهایی هستند که گردشگری در آنها به یک فرهنگ عمومی تبدیل شده است؛ کشورهایی همچون آلمان، فرانسه، انگلستان و آمریکا.» عقدایی ادامه می دهد: «بر همین اساس، کشورهایی که تازه به بازار گردشگری جهان پیوسته اند، چندان نمی توانند مخاطب این صورت از گردشگری باشند؛ برای مثال چین، کشوری که دارای بیشترین تعداد گردشگران خروجی است، هنوز به بازاری برای اکوتوریسم تبدیل نشده و شکل گیری این تقاضا از سوی این بازار رو به رشد، نیازمند گذر زمان است.»
او همچنین در پاسخ به این ابهام که اکوتوریسم چندان نمی تواند به ارزآوری کمک کند و مخاطبان آن را غالبا افرادی تشکیل می دهند که اهل سفرهای کم هزینه و ارزانند، می گوید: «شکل گیری این باور در ایران به دلیل مهیا نبودن زیرساخت های این صورت از گردشگری است. در واقع زمینه هزینه کرد در این صنعت فراهم نشده است و از این رو افرادی ایران را به عنوان مقصد طبیعت گردی خود انتخاب می کنند که اهل سفرهای کم هزینه اند و با اقامت در مکان هایی با امکانات محدود مشکلی ندارند.»
عقدایی برای شفاف سازی هرچه بیشتر، به کشورهایی اشاره می کند که گردشگری مهم ترین منبع درآمد ارزی آنهاست و در این میان، اکوتوریسم هسته اصلی این صنعت را در کشور آنها شکل داده است. این طبیعت گرد در این خصوص می افزاید: «کشورهای آفریقایی مثال خوبی برای این ابهام زدایی هستند؛ همچنین کشورهای آمریکای جنوبی نیز از چنین وضعیتی برخوردارند.» این فعال گردشگری در نهایت، تداوم سیاست های کنونی در حوزه کشورداری را ضامن توسعه گردشگری و به صورت خاص اکوتوریسم می داند و می گوید: «اگرچه رویکردهای دیگر موجود در کشور به صورت مشخص با گردشگری مخالفت نمی کنند، اما در مجموع، برآیند سیاست های اتخاذی آنها می تواند زمینه مساعد رشد این صنعت را از بین ببرد.»
به باور کارشناسان، ذائقه گردشگران در حال تغییر است و در سال های آینده، اکوتوریسم و بوم گردی بیش از دیگر اشکال گردشگری مورد توجه خواهد بود. در واقع، آنها با تاکید بر ظرفیت های طبیعی ایران، مهیا ساختن زیرساخت های گردشگری در کشور را ضامن حضور در جرگه کشورهای گردشگرپذیر دانسته و بر شناسایی بازارهای هدف تاکید می کنند. با این همه آنچه که بیش از این مسائل خاطر فعالان این صنعت را به خود مشغول می دارد، تغییر احتمالی در سیاست های دولت آتی ایران و نگرانی آنها از تغییر سرنوشت گردشگری کشور به واسطه تغییر دولت است.
گزارش از: شیما رئیسی – روزنامه دنیای اقتصاد
شما که داری برای روحانی تبلیغ می کنی لطفا بگو دوستان ایشون (مثل خاتمی که ازش حمایت کرده یا موسوی و کروبی که هرچند وقت یکبار روحانی به یاد آزاد شدن اون ها میوفته) که سال 88 خیابون های کشور رو به آتش کشیدند چطوری تمام توریست ها رو فراری دادند؟